مفهوم سرمایه گذاری

آموزش بورس – ریسک و بازده در سرمایه گذاری

ریسک و بازده : رفتار افراد در میزان ریسک (خطر) کردن متفاوت است. برخی از انسانها کارهای پر ریسک و برخی دیگر کارهای کم ریسک را ترجیح می دهند. میزان پذیرش ریسک افراد به همراه سایر عوامل اقتصادی، سیاسی باعث می شود یک فرد در سرمایه گذاری خود سود یا ضرر کند.

بازده چیست ؟ (به انگلیس Return)

بازده پاداش (سود یا منفعت) سرمایه گذاری فرد در پروژه های متفاوت است. که در این مقاله بازده همان سود سرمایه گذاری فرد در شرکت های پذیرفته شده در بورس می باشد. دو نوع بازده در سرمایه گذاری مد نظر می باشد.

الف) بازده مورد انتظار (به انگلیسی Expected Return)

مقدار سودی است که سرمایه گذار انتطار دارد (توقع دارد / پیش بینی می کند) از سرمایه گذاری خود به دست آورد. به عنوان مثال بازده مورد انتظار شخص اول از خرید یک عدد سکه طلا و فروش آن در یک ماه بعد 500000 ریال می باشد ولی بازده مورد انتظار شخص دوم از همان مقدار سرمایه گذاری یعنی خرید یک عدد سکه طلا و فروش آن در یک ماه بعد 300000 ریال است. بنابراین بازده مورد انتظار هر شخص با شخص دیگری متفاوت است.

ب) بازده واقعی (به انگلیسی Realized Return)

مقدار سودی است که سرمایه گذار از سرمایه گذاری خود به دست می آورد(سود واقعی در پایان سرمایه گذاری). به عنوان مثال تفاوت قیمت خرید و فروش یک عدد سکه در یک ماه مشخص 475000 ریال است. حال شخصی که بازده مورد انتظار او در خرید و فروش یک عدد سکه 500000 ریال بود مبلغ 25000 ریال کمتر از انتظارش سود به دست آورده و شخصی که بازده مورد انتظار او 300000 ریال بود مبلغ 175000 ریال بیشتر از انتظارش سود به دست آورده است.

ریسک چیست؟ (به انگلیس Risk)

ریسک اختلاف بین آنچه که انتظار داریم و آنچه که رخ میدهد می باشد. در اینجا اختلاف بین بازده مورد انتظار و بازده واقعی همان ریسک ما در سرمایه گذاری است.

بازده واقعی – بازده مورد انتظار = ریسک

رابطه بین ریسک و بازده یک رابطه مستقیم است. یعنی هر مقدار که شخص ریسک بیشتری کند انتظار بازده بیشتری دارد. به عنوان مثال شخصی که ریسک پذیر نمی باشد پول خود را با نرخ بهره مصوب در بانکهای دولتی سپرده می کند و سود کمی به دست می آورده اما خیالش راحت است که سرمایه اش را از دست نمی دهد. اما شخصی دیگر پول خود را با خرید سهام در بورس اوراق بهادار تهران سرمایه گذاری می کند و سطحی بالاتر از ریسک را می پذیرد. وی ممکن است زیان کند و قسمتی از پول خود را از دست بدهد و در مقابل ممکن است سودی چندین برابر سپرده گذاری در بانک دولتی به دست آورد.

انواع ریسک در سرمایه گذاری

1) ریسک نرخ سود بانکی( ریسک نرخ بهره)

ریسکی که سرمایه گذار در زمان خرید اوراق بهادار می پذیرد. تغییر سود بانکی توسط بانکها باعث افزایش یا کاهش ارزش اوراق بهادار آن شخص می گردد به این تغییرات ریسک نوسان نرخ بهره می گویند.

2) ریسک نرخ ارز ( ارزش پول خارجی به ریال)

افزایش نرخ ارز باعث کاهش حاشیه سود شرکتهایی می شود که مواد اولیه خود را از خارج از کشور وارد می کنند می شود در حالیکه این افزایش باعث بالا رفتن حاشیه سود شرکتهایی می شود که کالا و خدمات خود را صادر می کنند. بنابراین وقتی شما در شرکت سرمایه گذاری می کنید تغییر نرخ ارز می تواند سودآوری سرمایه گذاری شما را تحت تاثیر قرار دهد. این تاثیرات همان ریسک نرخ ارز نامیده می شوند.

3) ریسک تورم

افزایش تورم باعث کاهش قدرت خرید مردم می گردد. این کاهش قدرت خرید باعث می شود که شرکت ها نتوانند محصولات خود را به فروش برسانند بنابراین سود آنها کاهش می یابد. و بالعکس کاهش تورم باعث افزایش قدرت خرید مردم می گردد و این افزایش قدرت خرید باعث افزایش فروش و در نتیجه افزایش سود شرکتها می شود.

افزایش یا کاهش تورم از عوامل کلان اقتصادی است و مدیران شرکت ها دخالتی در آن ندارند بنابراین این تغییرات نرخ تورم یک نوع ریسک در سرمایه گذاری است که می بایست در زمان سرمایه گذاری به آن دقت شود.

4) ریسک نقدینگی

به میزان قدرت نقد شوندگی داراییها ریسک نقدینگی می گویند. هر چه این قدرت پایین تر باشد ریسک بالاتر است. ریسک بالای نقدینگی باعث کاهش وجه نقد در جامعه و در نتیجه رکود و کاهش میزان داد و ستد می گردد.

5) ریسک مالی

یکی از روش های تامین منابع مالی شرکتها استقراض از بانکها یا موسسات مالی است. هر چه این استقراض بیشتر باشد ریسک سرمایه گذاری در آن شرکت بیشتر است

6) ریسک سیاسی

ریسک سیاسی مربوط به ثبات اقتصادی و سیاسی کشورها می شود. هر گاه کشوری ثبات اقتصادی بیشتری داشته باشد ریسک سیاسی آن کم است و بالعکس هر چه ثبات اقتصادی کمتر باشد ریسک سیاسی بالاتر است.

7) ریسک بازار

ریسک حاصل از تغییرات بنیادی در اقتصاد یک کشور مانند رکود اقتصادی، جنگ و اغتشاشات و … را ریسک بازار می نامند. این تغییرات بنیادی در اقتصاد یک کشور باعث تغییر در بازده مورد انتظار سرمایه گذاران می شود.

انواع ریسک

بطور کلی ریسک به دو دسته ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک تقسیم بندی می شود.

ریسک سیستماتیک+ریسک غیر سیستماتیک=ریسک کل

الف) ریسک سیستماتیک (غیر قابل اجتناب)

ریسکی است، که در اثر عوامل کلی بازار به‌ وجود می‌آید، که به‌طور هم‌زمان بر قیمت کل اوراق بهادار موجود در بازار مالی تأثیر دارد. عواملی که موجب ایجاد این نوع ریسک می‌شوند، شامل تحولات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مانند تغییر نرخ ارز، چرخه‌های تجاری، سیاست‌های پولی و مالی دولت است.

ریسک سیستماتیک مختص یک شرکت نبوده بلکه ارزش سهام تمامی شرکتها را در برمی گیرد

ب) ریسک غیر سیستماتیک(قابل اجتناب)

ریسک غیر سیستماتیک را «ریسک مشخص» هم می‌گویند. این ریسک یکی از انواع ریسک‌های سرمایه‌گذاری بوده و ناشی از ریسک منحصر بفرد شرکت یا صنعتی خاص است که در آن سرمایه‌گذاری می‌کنید. ریسک غیرسیستماتیک مربوط به اخبار مختص یک سهم یا یک صنعت خاص است؛ مثلا وقتی کارکنان شرکتی که در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اید، اعتصاب می‌کنند؛ ریسک غیر سیستماتیک بر قیمت سهام آن تاثیر گذاشته ارزش آن سهام کاهش می یابد.

سرمایه اولیه چیست ؟ تعریف و نمونه هایی از سرمایه گذاری اولیه

سرمایه اولیه پولی است که صاحب مشاغل برای راه اندازی کسب و کار جدید به آن نیاز دارند. این بودجه به کسب و کار کمک می کند تا هزینه های اولیه خود مانند فضای اداری یا تجهیزات را تأمین کند. افزایش سرمایه گذاری اولیه گام مهمی در روند راه اندازی کسب و کار جدید است.

در این مطلب بیزون درباره سرمایه اولیه، دلیل لزوم و محل تامین این سرمایه گذاری اولیه صحبت می کنیم:

سرمایه اولیه چیست؟

سرمایه شروع به کار پولی است که برای راه اندازی یک کسب و کار استفاده می شود. به عبارتی سرمایه گذاری اولیه هزینه های لازم برای راه اندازی یک کسب و کار جدید را پوشش می دهد، مانند:

پرداخت صورتحساب یا آب و برق

خرید تجهیزات و ملزومات

استخدام خدمات حرفه ای (حسابدار یا وکیل)

نحوه به دست آوردن سرمایه اولیه

هنگام راه اندازی کسب و کار جدید ، کارآفرین ها به روشی نیاز دارند که بتوانند هزینه های اولیه و اداره کسب و کار را قبل از شروع درآمدزایی تأمین کنند. سرمایه اولیه پولی است که آنها برای تأمین اعتبار عملیات خود استفاده می کنند.

این سرمایه ممکن است از محل وجوه شخصی صاحب مشاغل یا منبع دیگری تأمین شود.

اگر منبع سرمایه اولیه وام یا سرمایه گذاری باشد، انتظار می رود که منبع وجوه مورد نظر بازپرداخت شود.

به عنوان مثال ، یک کسب و کار تولید کننده نرم افزار ممکن است وجوهی را از یک سرمایه گذار دریافت کند که از آنها برای اجاره فضا ، استخدام کارمندان، تولید محصول خود و فروش آن به خریداران استفاده می کند. در ازای این سرمایه، افراد قبول می کنند که سرمایه گذاران در این کسب و کار سهیم باشند. هنگامی که کسب و کار شروع به فروش و درآمدزایی می کند ، هم صاحب کسب و کار و هم سرمایه گذار می توانند بر رشد و سود آینده تمرکز کنند.

انواع سرمایه اولیه

هنگامی که یک کارآفرین به دنبال سرمایه اولیه برای راه اندازی کسب و کار خود است ، ممکن است چند منبع مختلف را در نظر بگیرد.

۱٫ تامین شخصی بودجه

این روش تامین سرمایه گذاری اولیه، بوت استرپینگ نیز نامیده می شود ، از بودجه شخصی کارآفرین یا صاحب مشاغل برای راه اندازی استارتاپ استفاده می شود. مالک ممکن است از پس انداز بدست آمده برای پرداخت هزینه ها استفاده کند ، یا ممکن است بصورت شخصی وام بگیرد یا راه دیگری برای جمع آوری پول نقد لازم پیدا کند.

۲٫ سرمایه گذاری گسترده

یک کسب و کار جدید ممکن است از طیف گسترده ای از سرمایه گذاران ، که به تأمین بودجه کسب و کار راه اندازی کمک می کنند، بودجه بخواهد. این راهکار معمولاً بدون درخواست سهام یا سود به ازای سرمایه گذاری است. به این روش سرمایه گذاری جمعی گفته می شود و روشی کم خطر برای به دست آوردن بودجه برای یک کسب و کار است.

منابع سرمایه گذاری جمعی شامل سایت های سرمایه گذاری سرمایه جمعی و وام در بازار است.

۳٫ وام کاری

کسب و کار جدیدی که سعی دارد روی پای خود بایستد، ممکن است روند خود را با وام کاری تأمین کند. وام های متنوعی برای کسب و کارها در نظر گرفته شده است ، از جمله وام های کوچک برای کسب و کار های نوپا. همچنین ممکن است بتوانید از تأمین کنندگان یا منابع دیگر اعتبار بگیرید. برخی موسسات در ایران هستند که به استارت آپ ها در راستای تامین بودجه کمک می کنند. از جمله این موارد به صندوق نوآوری و شکوفایی، صندوق های پژوهش و فناوری و …. اشاره کرد.

۴٫سرمایه گذاری پر ریسک

اگر استارت آپ طی بیزینس پلن پیش برود و درجه اطمینان خوبی به سوددهی داشته باشد می تواند از وام سوددار استفاده کند یا از سرمایه گذاران متعهد به سرمایه گذاری در یک کسب و کار در ازای دریافت سهام استفاده می کند.

آیا من به سرمایه اولیه نیاز دارم؟

برای اجاره فضا، خرید تجهیزات، تولید محصولات جدید و بازاریابی و دیجیتال مارکتینگ یا فروش خدمات خود، به نوعی سرمایه نیاز دارید. سرمایه اولیه راهی را برای راه اندازی کسب و کار شخصی و تأمین این هزینه ها تا زمانی که شروع به درآمدزایی می کنید فراهم می کند.

این امر به ویژه برای مشاغل دارای هزینه های عملیاتی بیشتر و یا وابسته به تجهیزات تخصصی بسیار مهم است.

چگونه سرمایه اولیه را بدست آوریم

سرمایه گذاری موفقیت آمیز در کسب و کارتان نیاز به یک بیزینس پلن مستحکم و بودجه ای دارد که هزینه های اولیه را تأمین کند. وقتی تمام این مسائل و نیاز بودجه شما مشخص باشد، می توانید به دنبال سرمایه اولیه باشید. می توانید با سرمایه کم شروع کنید و می توانید برای کاهش هزینه های کسب و کار راهکارهایی پیدا کنید. در نهایت باید ارزیابی درستی از مخارج داشته باشید و به فکر تامین سرمایه اولیه باشید.

مفهوم سرمایه گذاری

هنگامی که صحبت از سرمایه‌گذاری می‌شود، بسیاری از افراد تمایل دارند تا با تحمل کم‌‎ترین ریسک، بیشترین بازدهی را بدست آوردند. چنین دیدگاهی نشان‌دهنده عدم آگاهی سرمایه‌گذاران از مفهوم ریسک و بازدهی است و موجب زیان آن‌ها در بازارهای مالی می‌شود. در این مقاله قصد داریم تا مفهوم صحیح این دو را ارائه دهیم و رابطه میان آن‌ها را بررسی کنیم. همچنین با مطالعه بخش دسته‌بندی افراد از نظر پذیرش ریسک‌، می‌توانید از میزان ریسک‌پذیری خود آگاه شوید.

تعریف ریسک

ریسک در تعریف عام احتمالی است که یک کنش و واکنش مشخص منجر به زیان یا پیامدهایی ناخوشایند شود. به بیان دیگر احتمال اینکه عایدی واقعی سرمایه با نتیجه انتظاری تفاوت داشته باشد را ریسک سرمایه‌گذاری می‌گویند. نکته‌ای که باید به آن دقت شود این است که زمانی می‌توانیم بگوییم با ریسک مواجه هستیم که احتمالات معلوم و مشخص باشند. مثلا احتمال رخ دادن یا رخ ندادن یک پیشامد، مشخص و قابل محاسبه باشد.

انواع ریسک

ریسک در بازارهای مالی به دو دسته سیستماتیک و غیرسیستماتیک تقسیم می‌شود. ریسک سیستماتیک که با عنوان ریسک بازار نیز شناخته می‌شود، ریسکی است که علت‌های مشترکی دارد و برای تمامی سازمان‌ها و شرکت‌ها اتفاق می‌افتد. مانند عواملی همچون تورم، نرخ ارز، جنگ، نرخ بهره و . که این عوامل تمام ساختار اقتصادی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. ریسک غیر سیستماتیک خطر یا ریسکی منحصر به شرکت یا صنعت است که یک سازمان را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.

تفاوت ریسک و نااطمینانی

رولف دوبلی در کتاب "هنر شفاف اندیشیدن" برای درک بهتر تفاوت ریسک و نااطمینانی، مثال جالبی را مطرح می‌کند. تصور کنید که 2 جعبه پیش روی شما است. جعبه اول شامل ۱۰۰ توپ بوده که ۵۰ تای آن قرمز و ۵۰ تای مفهوم سرمایه گذاری دیگر سیاه است. جعبه دوم هم حاوی ۱۰۰ توپ است اما شما نمی‌دانید چندتای آن‌ها قرمز و چندتا سیاه است. اگر دست خود را در یکی از جعبه‌ها ببرید و بی‌آنکه به توپ‌ها نگاه کنید یک توپ قرمز بیرون بیاورید ۱۰۰ دلار خواهید برد. حال کدام جعبه را انتخاب خواهید کرد؟ اولی یا دومی؟ گزینه اغلب افراد جعبه اول است. اجازه بدهید که دوباره بازی کنیم و دقیقا همان ۲ جعبه را داشته باشیم. این‌بار اگر یک توپ سیاه بیرون بیاورید ۱۰۰ دلار خواهید برد. حال سراغ کدام جعبه خواهید رفت؟ به احتمال زیاد باز هم جعبه اول را انتخاب خواهید کرد، اما این غیرمنطقی است. در دور اول شما اینطور فرض کردید که جعبه دوم تعداد توپ قرمز کمتر و طبیعتا تعداد توپ سیاه بیشتری دارد. بنابراین عقلایی این است که در دور دوم بازی جعبه دوم گزینه شما باشد.

تفاوت ریسک و نااطمینانی در مثال بالا کاملا ملموس است. همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، ریسک به شرایطی گفته می‌شود که در آن احتمالات قابل محاسبه باشند. در حالیکه در شرایط نااطمینانی، احتمالات قابل محاسبه نیست.

بازدهی

بازده سرمایه‌گذاری معیاری برای سنجش میزان کارایی سرمایه‌گذاری است. درصد بازدهی یک سرمایه‌گذاری، نسبت به سرمایه‌گذاری اولیه محاسبه می‌شود. نکته مهم آن است که در محاسبه بازدهی به این روش، باید هزینه‌های سرمایه‌گذاری در ابتدا کسر شده و سپس این نسبت محاسبه شود.

به صورت کلی بازدهی به دو دسته‌ی بازده مورد انتظار و بازده واقعی تقسیم می‌شود. بازده مورد انتظار پیش از شروع سرمایه‌گذاری تعیین می‌شود و بیانگر انتظارات شما از سوددهی آن سرمایه‌گذاری است. همچنین بازده واقعی همان چیزی است که در نهایت اتفاق می‌افتد.

بده-بستان ریسک و بازدهی

این اصطلاح دلالت دارد بر اینکه هر چه بازده بلقوه افزایش یابد، ریسک نیز افزایش خواهد یافت. بر این اساس، پول سرمایه‌گذاری شده زمانی بازدهی بیشتری را خواهد داشت که سرمایه‌گذار خواهان پذیرش ریسک یا نااطمینانی بیشتر باشد.

دسته‌بندی افراد از نظر پذیرش ریسک

حال که با رابطه بین ریسک و بازده آشنا شدیم، باید دسته‌بندی افراد را از منظر ریسک‌پذیری بررسی کنیم. به طور کلی افراد به سه دسته کلی ریسک‌گریز، ریسک‌پذیر و ریسک‌ خنثی تقسیم می‌شوند.

فرد ریسک‌گریز فردی است که به ازای یک واحد تحمل ریسک بیشتر، انتظار بازدهی بالاتر از بازده متوسط را دارد.

به فردی ریسک‌پذیر اطلاق می‌شود که با بازدهی پایین‌تر از بازده متوسط به ازای پذیرش یک واحد ریسک بیشتر هم حاضر به سرمایه‌گذاری است. در واقع بعضی افراد تصور می‌کنند که افراد ریسک‌پذیر در همه حالت حاضربه پذیرش ریسک هستند و برعکس افراد ریسک‌گریز در هیچ حالتی ریسکی را نمی‌پذیرند. در صورتیکه این تصور اشتباه است. تفاوت افراد ریسک‌پذیر و ریسک‌گریز در میزان بازدهی است که انتظار دارند در برابر پذیرش یک واحد ریسک بیشتر، دریافت کنند.

طبق تعریف سایت اینوستوپدیا فردی که ریسک‌خنثی است در حقیقت فردی است که گزینه‌های سرمایه‌گذاری را با تمرکز بر سودهای بالقوه و صرف نظر از خطر و ریسک، ارزیابی می‌کند. همچمین این فرد در برابر پذیرش ریسک بی‌اعتنا است.

برای درک بهتر ماجرا مثالی را مطح می‌کنیم. تصور کنید که دو گزینه پیش روی شماست: سهم x به احتمال 50 درصد سود 30 درصدی را نصیب شما خواهد کرد و به احتمال 50 درصد عایدی 10 درصدی را نصیب شما می‌کند. میانگین عایدی یا در واقع عایدی انتظاری شما از این سهم 20 درصد خواهد بود.

حال به شما می‌گوییم که اوراق x بازدهی انتظاری 20 درصدی دارد. اگر شما ریسک‌پذیر باشید کدام گزینه را انتخاب می‌کنید؟ اگر ریسک‌گریز باشید چطور؟

برخی افراد تصور می‌کنند که فرد ریسک‌پذیر به سراغ خرید سهام خواهد رفت اما این تصور اشتباه است. به این دلیل که فرد ریسک‌پذیر در صورتی خرید سهام را انتخاب می‌کند که عایدی انتظاری بالاتری داشته باشد. اما در مثال بالا، فرد چه ریسک‌پذیر باشد و چه ریسک‌گریز، گزینه اوراق را انتخاب می‌کند. به این دلیل که اوراق ریسک کمتری دارد. بنابراین فرد ریسکپذیر در صورتی شرایط پرریسک‌تر را انتخاب می‌کند که عایدی انتظاری بالاتری نسبت به شرایط کم‌ریسک‌تر داشته باشد.

حال در مثال بالا تصور کنید که بازدهی انتظاری اوراق 18 درصد باشد. در این شرایط فرد ریسک‌پذیر به احتمال بسیار زیاد سهام را انتخاب خواهد کرد. در حالیکه فرد ریسک‌گریز احتمالا اوراق را انتخاب کند. به این دلیل که 2 درصد عایدی انتظاری بالاتر را برای پذیرش ریسک بیشتر، کافی نمی‌بیند.

چطور میزان پذیرش ریسک خود را تعیین کنیم؟

بدست آوردن دقیق میزان پذیرش ریسک بسیار سخت است. اما یک برنامه‌ریز مالی می‌تواند تا حدی آن را برای شما تعیین کند. او احتمالا چنین سوالاتی را از شما بپرسد:

• آیا زمانی که پولی را از دست می‌دهید مضطرب می‌شوید؟
• تا چه میزان پول را اگر از دست بدهید، مضطرب نخواهید شد؟
• چه نوع سرمایه‌گذاری‌هایی شما را در طول شب بیدار نگه‌ می‌دارد؟
• چه میزان تنوع را در پرتفوی خود می‌پذیرید؟

جمع‌بندی

در این مقاله به بررسی ریسک و بازدهی پرداختیم. دریافتیم که این دو با یکدیگر رابطه مستقیم دارند. هرچه میزان ریسکی که می‌پذیریم بیشتر باشد، بازدهی بالاتری نیز نصیب‌مان خواهد شد.

برخی تصوری از میزان ریسک‌پذیری خود ندارند. میزان ریسک‌پذیری به عواملی مانند اهداف و تجربه سرمایه‌گذاری، مدت زمان سرمایه‌گذاری، منابع مالی و . بستگی دارد. این مسئله یکی از مهم‌ترین مسائلی است که باید پیش از سرمایه‌گذاری تعیین شود. در پایان پیشنهاد می‌شود هر فرد به یک مشاور یا برنامه‌ریز مالی مراجعه کرده و میزان ریسک‌پذیری‌اش را تعیین کند.

بورس چیست؟ انواع بازار بورس در ایران

در کشور ما یکی از محوری‌ترین مفاهیمی که برای موفقیت در بازار سرمایه باید با آن آشنا شوید، ابتدایی‌ترین مفهوم این بازار است. یعنی بورس چیست؟ در این مقاله با بررسی انواع بازارهای بورس در ایران، برخی از مفاهیم اولیه بورسی، ارکان و نهادهای بورسی و وب سایت‌های مهم بورسی به این سوال پاسخ خواهیم داد. همراه ما باشید.

ویدئو صفر تا صد بورس!

بورس چیست؟

در ساده‌ترین تعریف بورس بازاری است که در آن دارایی‌های واقعی و مالی تعیین قیمت و خرید و فروش می‌شوند.
کارکردهای اصلی این بازار را می‌توان به صورت خلاصه این‌گونه بیان کرد:

• مدیریت انتقال ریسک
• شفافیت بازار
• کشف قیمت
• ایجاد بازار رقابتی
• جمع‌آوری سرمایه‌ها و پس‌اندازهای کوچک برای تامین سرمایه مورد نیاز برای فعالیت‌های اقتصادی

انواع بازار بورس در ایران

بازار بورس در ایران به ۴ دسته بورس کالا، بورس اوراق بهادار، بورس انرژی و فرابورس تقسیم می‌شود. در هر یک از این بازارها، شرکت‌های مختلفی حضور دارند و کالاهای متفاوتی نیز مورد معامله قرار می‌گیرند.

بورس کالا

بورس کالا بازاری است که در آن کالاهای مختلف به ویژه مواد خام و مواد اولیه مانند فلزات، نفت، گندم و … مورد معامله قرار می‌گیرند. علاقه‌مندان به حضور در این بازار باید حتما کد بورس کالا دریافت کنند که با کد بورسی متفاوت است.

بورس اوراق بهادار

در بورس اوراق بهادار دارایی‌هایی مانند سهام، اوراق مشارکت و …. معامله می‌شوند. بورس اوراق بهادار ایران خود به دو بازار اول و دوم تقسیم می‌شود که شرایط پذیرش شرکت‌ها در هر یک از این دو بازار و همچنین تابلوی اصلی و فرعی بازار اول با یکدیگر متفاوت است.

بورس انرژی

بورس انرژی بازاری است که در آن معاملات حامل‌های انرژی مانند نفت و گاز و اوراق بهادار مبتنی بر آن‌ها انجام می‌شود.

فرابورس

فرابورس بازاری است با ساختاری مشابه با بازار بورس با این تفاوت که شرایط پذیرش و فعالیت در این بازار ساده‌تر از بورس است. شرکت‌هایی که شرایط ورود به بازار بورس را ندارند، مفهوم سرمایه گذاری معمولا سهام‌شان را در بازار فرابورس عرضه می‌کنند.

مفاهیم اولیه بورس و سرمایه گذاری

یکی از مهم‌ترین عوامل در کسب بازدهی مناسب از بازار سرمایه و موفقیت در بورس، داشتن شناخت و آگاهی کافی از این بازار است. شناخت نسبت به بورس، مبانی سرمایه گذاری موفق در این بازار و ابزارهای مختلفی که می‌توانند فعالان این بازار را برای کسب سود و رسیدن به اهداف‌شان از سرمایه‌گذاری یاری کنند.
آشنایی با مفاهیم اولیه بورسی از جمله این موارد است که آشنایی با آن‌ها برای کسانی که برای اولین بار قصد ورود به بازار سرمایه رادارند، ضروری است. در زیر به اختصار برخی از این مفاهیم را توضیح می‌دهیم.

کد بورسی

همه کاربران بازار سرمایه برای حضور در این بازار و خرید و فروش سهام باید کد بورسی داشته باشند. شناسه منحصر به فردی که از ترکیب سه حرف اول نام خانوادگی افراد و ۵ عدد به صورت تصادفی تشکیل شده است و تنها یک‌بار برای هر سرمایه‌گذار صادر می‌شود.

نماد معاملاتی

برای تسهیل معاملات و سرعت بخشیدن به فرآیند خرید و فروش سهام در بورس، برای هر یک از شرکت‌های حاضر در این بازار یک نماد معاملاتی در نظر گرفته شده است که از نام شرکت و صنعتی که شرکت در آن فعالیت می‌کند، گرفته شده است.

شاخص بورس

شاخص بورس کمیتی است که وضعیت کلی بازار بورس و تغییرات ایجاد شده در این بازار در بازه‌های زمانی مختلف را نشان می‌دهد. در بورس شاخص‌های مختلفی وجود دارد که هر یک به بررسی جنبه‌هایی از تغییرات این بازار می‌پردازند. از جمله این شاخص‌ها می‌توان به شاخص کل قیمت، شاخص بازده نقدی، شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر، شاخص هم‌وزن و … اشاره کرد.

کارگزار ناظر

در بازار بورس ایران خرید و فروش سهام و انجام معاملات با واسطه کارگزاری‌ها یا همان کارگزار ناظر انجام می‌شود. انتخاب کارگزار ناظر یکی از اولین قدم‌ها برای فعالیت در بورس و انجام معاملات در این بازار به شمار می‌رود.

صندوق سرمایه‌گذاری

در بازار بورس ابزارهای مختلفی برای سرمایه‌گذاری تعبیه شده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به صندوق‌های مشترک سرمایه‌گذاری اشاره کرد. این صندوق‌ها یکی از روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس به شمار می‌روند و با بهره‌گیری از نیروهای متخصص و حرفه‌ای در زمینه بورس و بازارهای مالی، به مدیریت دارایی سرمایه‌گذاران خود در این بازار می‌پردازند.
صندوق های سرمایه گذاری انواع مختلفی دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به صندوق‌های با درآمد ثابت، صندوق‌های سهامی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط اشاره کرد.

ارکان و نهادهای بورسی

در ادامه به معرفی برخی از مهم‌ترین ارکان‌ها و نهادهای بازار سرمایه در ایران می‌پردازیم. همچنان همراه ما باشید.

شورای عالی بورس

شورای عالی بورس، بالاترین رکن بورس اوراق بهادار است و مهم‌ترین وظیفه آن تصویب سیاست‌های کلان و خط مشی‌های بازار و همچنین اعمال نظارت بر اجرای قانون بازار بورس اوراق بهادار است.

اعضای شورای بورس عبارتند از: وزیر امور اقتصاد و دارایی در سمت رئیس شورا، وزیر بازرگانی، رئیس بانک مرکزی، روسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در سمت دبیر شورا و سخنگوی سازمان، ۳ نفر خبره مالی از بخش خصوصی با مشورت تشکل‌های حرفه‌ای بازار به پیشنهاد وزیر امور اقتصاد و دارایی و تصویب هیئت وزیران، یک نفر خبره از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذی‌ربط و تصویب هیئت وزیران برای هر بورس کالا.

سازمان بورس و اوراق بهادار

سازمان بورس و اوراق بهادار یک موسسه عمومی غیر دولتی است که شخصیت حقوقی و مالی مستقلی دارد. این سازمان توسط یک هیئت مدیره ۵ نفره از کارشناسان بخش غیردولتی که دارای حسن شهرت و تجربه در رشته‌های مالی هستند و با پیشنهاد رئیس شورای عالی بورس و تصویب این شورا تعیین می‌شوند، اداره می‌شود.
از جمله اهداف ایجاد سازمان بورس و اوراق بهادار، تدوین قوانین و مقررات و نظارت بر اجرای آن‌ها زیر نظر شورای عالی بورس است.

بورس اوراق بهادار تهران

بورس اوراق بهادار تهران یکی دیگر از ارکان مهم بازار سرمایه ایران است. این نهاد یک شرکت سهامی عام انتفاعی است که عملیات اجرایی بورس اوراق بهادار بر عهده آن قرار دارد. ایجاد بازاری منصفانه، کارآ و شفاف با ابزارهای متنوع از مهم‌ترین ماموریت‌های این سازمان به شمار می‌رود.
تشکیل، سازماندهی و اداره بازار اوراق بهادار، پذیرش اوراق بهادار، وضع و اجرای ضوابط حرفه‌ای و انضباطی برای اعضا و نظارت بر فعالیت آن‌ها و نظارت بر حسن انجام معاملات اوراق بهادار از جمله وظایف بورس اوراق بهادار تهران است.

شرکت مدیریت فناوری بورس تهران

وب سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی TSETMC.com یکی از پرطرفدارترین و کاربردی‌ترین وب‌سایت‌ها در میان فعالان بازار سرمایه است. اصلی‌ترین وظیفه این شرکت، راهبری عملیاتی و فنی سامانه رایانه‌ای بورس است. نام وب سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران در میان پربازدیدترین وب سایت‌های ایرانی در سایت الکسا نیز دیده می‌شود.

شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه

شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه یا به اختصار سمات، یکی دیگر از نهادهای مهم بازار سرمایه است که امور مربوط به ثبت، نگهداری، انتقال، مالکیت اوراق بهادار و تسویه وجوه معاملات را برعهده دارد. این نهاد زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کند.

شرکت‌های سرمایه‌گذاری

شرکت‌های سرمایه‌گذاری از دیگر نهادهای مالی مهم و کلیدی بازار سرمایه هستند که با بهره‌گیری از نیروهای متخصص و حرفه‌ای، به مدیریت مفهوم سرمایه گذاری مفهوم سرمایه گذاری دارایی افرادی مشغول هستند که نمی‌خواهند به صورت مستقیم به خرید و فروش سهام و انجام معاملات در بازار بورس بپردازند. وظیفه این شرکت‌ها، سرمایه‌گذاری وجوه جمع‌آوری شده از مشتریان در ترکیبی از اوراق بهادار مختلف است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری

از دیگر نهادهای مهم و کلیدی بازار سرمایه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند که بنا بر تعریف ماده ۱ بند ۲۰ مفهوم سرمایه گذاری قانون بازار اوراق بهادار، نهادهای مالی هستند که فعالیت اصلی آن‌ها سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار است و مالکین واحدهای آن نیز نسبت به سود و زیان صندوق شریک هستند. وجوه دریافتی از سرمایه‌گذاران در این صندوق‌ها در ترکیب متنوعی از اوراق بهادار و سایر دارایی‌ها سرمایه‌گذاری می‌شود.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری، به ویژه برای کسانی که دانش کافی از بازار سرمایه ندارند یا نمی‌توانند اتفاقات این بازار را پیگیری کنند، گزینه‌ای بسیار خوب برای ورود به بورس و سرمایه‌گذاری در این بازار به شمار می‌روند.

معرفی سایت های کاربردی برای فعالان بازار بورس

یکی از مهم‌ترین سوالات فعالان بازار سرمایه به ویژه در ابتدای ورود به این بازار این است که اطلاعات مورد نیاز برای تحلیل بازار سرمایه را از چه منبعی به دست آورند. در ادامه مطلب به این سوال پاسخ می‌دهیم و برخی از وب سایت‌های پرطرفدار و کاربردی برای کسب اطلاعات بورسی را به شما معرفی می‌کنیم.

۱/ سایت مدیریت فناوری بورس تهران

وب سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی www.tsetmc.com همانگونه که پیش از این هم گفتیم یکی از جامع‌ترین و کاربردی‌ترین وب سایت‌هایی است که اطلاعات بسیار خوبی درباره نمادهای معاملاتی مختلف در آن ارائه شده است.
در این وب سایت می‌توانید آمار و نمودارهای مربوط به معاملات روزانه سهام، وضعیت بازارهای مختلف بورس، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و … را مشاهده کنید و از این اطلاعات برای تحلیل بهتر بازار سرمایه و انتخاب سهام مناسب برای انجام معاملات در این بازار استفاده کنید.

۲/ سایت کدال

سامانه جامع اطلاع‌رسانی ناشران یا کدال به نشانی www.codal.ir یکی دیگر از وب سایت‌های پرکاربرد بازار سرمایه است که اطلاعات و گزارشات مالی شرکت‌های بورسی در این وب سایت جمع‌آوری و منتشر می‌شود.

۳/ سایت فیپیران

مرکز پردازش اطلاعات مالی ایران یا فیپیران به نشانی www.fipiran.com از دیگر سایت‌هایی است که در آن اطلاعات مختلفی از بازار سرمایه ارائه شده است.از جمله این اطلاعات می‌توان به وضعیت معاملات سهام در بورس، شاخص‌های مختلف این بازار و البته اطلاعات جامع و بسیار خوبی درباره صندوق‌های سرمایه‌گذاری اشاره کرد.

۴/ سایت sena.ir (خبرگزاری بازار سرمایه ایران)

این وبسایت پایگاه خبری بازار سرمایه است و جایگاه بالایی در میان سایت‌هایی که اخبار بازار را پوشش می‌دهند، دارد. همان‌طور که بالاتر اشاره کردیم، فعالیت در بازار سرمایه به اخبار و اطلاعات گره خورده است. سنا اخبار و جریان اطلاع‌رسانی در بازار سرمایه را پوشش می‌دهد.

۵/ سایت seo.ir (وبسایت سازمان بورس و اوراق بهادار)

یکی از منابع مهم کسب اطلاعات پیرامون بازار سرمایه، سایت سازمان بورس و اوراق بهادار است. اطلاعاتی که در این سایت منتشر می‌شود شامل برنامه‌های آموزشی سازمان بورس، معرفی نهادهای فعال، معرفی و اطلاعات تماس سازمان‌های فعال در بازار سرمایه، قوانین و مقررات، آیین‌نامه‌ها و … اطلاعاتی از این دست هستند.

۶/ سایت ifb.ir (وبسایت فرابورس ایران)

دومین شرکتی که زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کند، فرابورس است. در این بازار نیز مانند بازار بورس، اوراق بهادار معامله می‌شود. پس به همین منوال، اطلاعات آن برای سرمایه‌گذاران اهمیت بالایی دارد. در سایت فرابورس اطلاعات شرکت‌های فعالی در این بازار، قوانین و مقررات، آیین‌نامه بازارهای مختلف فرابورس، اطلاعات نمادها و … اطلاعاتی از این دست منتشر می‌شود.

۷/ سایت ime.co.ir (بورس کالای ایران)

سومین بازار بورس کشور، بورس کالا است که در آن انواع مختلفی از کالاها معامله می‌شود. اطلاعات مربوط به عرضه کالاهای جدید، محدودیت‌های خرید، آمار معاملات، قوانین و مقررات و … در این وبسایت منتشر می‌شود.

سخن آخر

بورس بازار جذاب و هیجان‌انگیز است که در عین سودآور بودن ریسک کاهش سرمایه نیز در آن وجود دارد. بازاری که اگر اطلاعات خوبی از آن داشته باشید و با شناخت وارد آن شوید، می‌توانید سود خوبی از آن به دست آورید. در این مطلب سعی کردیم در یک نگاه این بازار را بررسی کنیم و به شما بگوییم که بورس چیست و چگونه در بورس سرمایه‌گذاری کنیم؟ راهنمای کامل سرمایه گذاری در بورس برای تازه واردان، که می‌تواند شروعی برای آشنایی با این بازار و نحوه سرمایه‌گذاری در آن باشد. برای آشنایی بیشتر با بازار بورس و مبانی سرمایه‌گذاری موفق در این بازار، دوره‌های آموزش بورس آگاه را فراموش نکنید.

مفهوم سرمایه گذاری

طبق ماده (۱) قانون تشویق و حمایت سرمایه گذاری خارجی اصطلاح سرمایه گذار خارجی به صورت اشخاص حقیقی و حقوقی خارجی و نیز اتباع و شرکتهای ایرانی چه مقیم داخل و چه خارج تعریف گردیده است . سرمایه گذاران خارجی با وارد کردن سرمایه خارجی، که بصورتی بسیار گسترده ومتنوع تعریف گردیده است و می تواند نقد یا غیر نقد ، ماشین آلات و تجهیزات، مواد اولیه، قطعات یدکی ، خدمات تخصصی و یا حقوق معنوی بوده و به منظور سرمایه گذاری در صنعت ، معدن، کشاورزی یا خدمات باشد، واجد شرایط برخورداری از تسهیلات و مزایای فراهم شده توسط قانون می باشند. البته این تسهیلات و مزایا به سرمایه گذارانی اعطا خواهد گردید که مجوز سرمایه گذاری اخذ کنند. بطور کلی سرمایه گذاری خارجی برای همه سرمایه گذاران آزاد می باشد اما تسهیلات و مزایای مذکور تنها به سرمایه گذارانی اعطا خواهد گردید که متقاضی پوشش حمایتی قانون تشویق و حمایت سرمایه گذاری خارجی باشند و به این منظور درخواست سرمایه گذاری خود را به سازمان سرمایه گذاری که نهاد مرکزی مسئول دریافت درخواست ها ، صدور مجوز سرمایه گذاری و حمایت از منافع سرمایه گذاران خارجی در تمام طول عمر فعالیت آنها، صرف نظر از نوع و نحوه سرمایه گذاری می باشد، ارائه دهند. در واقع قانون تشویق و حمایت سرمایه گذاری خارجی کلیه حقوق و منافع سرمایه گذاران خارجی را به رسمیت شناخته شده و در مقابل ریسکهای غیر تجاری مصون نموده است.

باید توجه داشت که در قانون تشویق وحمایت سرمایه گذاری خارجی هیچ نوع محدودیت قانونی از حیث نوع، روش یا حجم سرمایه گذاری، سهم سرمایه ، بازگشت سود و سرمایه و یا روابط داخلی مابین شرکای یک طرح سرمایه گذاری وضع نگردیده است.

در زیر به مزایا و معایب سرمایه گذاری خارجی در ایران اشاره میشود:

*معایب:

۱-میزان تسهیلات به نسبت اورده مشخص نیست

۲-هزینه استهلاکات سرمایه مشخص نیست

۳-راه و مسیر خیلی مشخص نیست بانکها باید بدانند تا چه حد سهیم هستند و هزینه و کارمزد تعلق گرفته به تسهیلات خارجی چقدر باید باشد

۴- نقش پررنگ تحریم ها دز سرمایه گذاری خارجی در ایران

۵-رتبه جهانی پایین ایران در شاخص های بانک مرکزی

۶-ریسک های بالای سرمایه گذاری به علت عدم ثبات اقتصادی در ایران و ملی شدن های ناگهانی و عدم وجود شفافیت های مالی مشخص و سیستم مبارزه با پولشویی ضعیف

۷-ارتباطات ضعیف با دنیای بیرون و افزایش تنش های اقتصادی و سیاسی درون منطقه ای و برون آن

۸-نقش پررنگ دولت و نهادهای دولتی در سرمایه گذاری و تصدی گری های اخلال گرانه که موجب کاهش و محدودیت سهم بخش خصوصی و جریان بسیار رانت ها من جمله رانت های اطلاعاتی و… که عملا فضای رقابتی میان بخش خصوصی و دولتی را بسیار نابرابر میکند.

۹-تاکید رهبر در خصوص ندادن اختیارات وسیع به سزمایه گذاری خارجی و دخالتهای فقهی در امور اقتصادی

10-درصد تورم بسیار بالا در ایران و روند صعودی آن

*مزایا:

•تضمین پرداخت غرامت در صورت ملی شدن و سلب مالکیت، (ماده ۹ قانون)

• تضمین جبران زیان ناشی از ممنوعیت و یا توقف اجرای موافقتنامه های مالی در سرمایه گذاریهای خارجــی به روش ترتیبـــات قراردادی بر اثر وضع قانون و یا تصمیمات دولت، (ماده ۱۷ قانون و ماده ۲۶ آئین نامه)

• تضمین خرید کالا و خدمات تولیدی طرح سرمایه گذاری خارجی در مواردی که دستگاه دولتی خریــدار انحصـــاری و یا عرضه کننــده کــالا و خدمــات تولیــدی به قیمت رایانـه ای است. (مـاده ۱۱ آئین نامه)

• برخورداری سرمایه گذاری خارجی از حقوق، حمایت ها و تسهیلات یکسان با سرمایه گذاری داخلی، (ماده ۸ قانون)

• انتقــال آزادانــه اصل سرمایه و منافع ناشی از سرمایه گذاری در کشور بصورت ارز و یا کالا، (مــواد ۱۸-۱۳ قانون)

• امکان سرمایه گذاری خارجی بصورت صد در صد در طرح های سرمایه گذاری، (ماده ۴ آئین نامه)

• پذیرش سرمایه گذاری خارجی در کلیه زمینه های تولیدی، صنعتی و کشاورزی، حمل و نقل ارتباطات، خدمات و تأمین آب و برق و گازو انرژی

• امکان ارجاع اختلافات سرمایه گذاری به مراجع بین المللی، (ماده ۱۹ قانون)

• امکــان تملـــک زمیـن به نام شـــرکت (ثبت شده در ایران) در سرمایه گذاریهای مشترک، (مــاده ۳۴ آئین نامه)

• ارائه تسهیلات روادید اقامت سه ساله در ایران برای سرمایه گذاران خارجی،مدیران، کارشناسان و بستگان درجه یک آنها و امکان تمدید آن، (ماده ۲۰ قانون و ۳۵ آئین نامه)

• تصمیم گیـری نسبت به درخــواست های سرمایه گـــذاران خــارجی حداکثر ظرف مدت ۴۵ روز، (ماده ۶ قانون)

• انتخاب روش سرمایه گذاری در طرح مورد نظر بصورت سرمایه گذاری مستقیم مفهوم سرمایه گذاری خارجی(FDI) یا ترتیبات قراردادی از جمله روشهـــایBOT ، بای بک و مشـارکت مدنی توسط سرمایه گــذار، (ماده ۳ قانون)

• پـذیرش سـرمـایـه گـذاری اشخـاص حقیقی و حقـوقی ایـرانی کـه با سرمایه منشأ خارجی در کشور سـرمـایـه گـذاری مینمایند و اعـطـای تسهیلات و حمـایت هـای قـانون تشـویق و حمـایت سرمایه گذار خارجی به آنها. (ماده ۱ قانون)