بازار خرسی یعنی چه؟

حضور در جشنواره‌های خارجی؛ آری یا خیر؟

تهران- ایرنا- حاشیه‌های حضور سینمای ایران در جشنواره‌های خارجی همواره پررنگ‌تر از متن آن بوده است. گستردگی و جذابیت اخبار حاشیه‌ای این مراسم همواره از چنان وسعتی برخوردار بوده که مانع از توجه به موضوع فیلم‌ها و سیاست‌گذاری‌های جشنواره‌ها شده است.

در چنین شرایطی مروری بر مفاهیم آثار راه یافته به جشنواره‌های خارجی می‌تواند تا حدودی نگاه و خواست دست‌اندرکاران جشنواره‌ها را روشن کند. سینمای ایرانی در سال ۱۳۳۷ با فیلم کوتاه مینیاتورهای ایرانی ساخته مصطفی فرزانه در جشنواره فیلم ونیز حضور پیدا کرد. پس از آن، ابراهیم گلستان با فیلم‌های یک آتش، خراب آباد و موج، مرجان، خارا در ونیز حضور یافت. فیلم‌های گاو و پستچی ساخته داریوش مهرجویی، رگبار ساخته بهرام بیضایی، آرامش در حضور دیگران ناصر تقوایی از جمله آثار شناخته شده سینمای ایران پیش از انقلاب بودند که در بخش‌های مختلف جشنواره ونیز حضور پیدا کردند.

فیلم‌های مذکور همگی از جمله مهمترین آثار سینمای ایران به شمار می‌روند که در زمان خود نگاهی منتقدانه نسبت به معضلات جامعه داشتند. این آثار اگر چه از منظر ساختاری، بازی و فیلمنامه، فیلم‌های شاخصی بودند لکن آنچه آنها را از دیگر آثار زمان خود متمایز کرده بود، به مفاهیم انتقادآمیز فیلم نسبت به ضعف‌ها و مشکلات موجود در آن دوران بازمی‌گردد که یکی از دلایل انتخابشان توسط جشنواره ونیز بود.

پس از پیروزی انقلاب فیلم دونده ساخته امیر نادری نخستین فیلمی بود که در بخش خارج از مسابقه جشنواره ونیز حضور پیدا کرد. فیلم گروهبان مسعود کیمیایی، دت یعنی دختر ابوالفضل جلیلی، باد ما را خواهد برد عباس کیارستمی و باران و بومی ساخته رخشان بنی‌اعتماد به ترتیب در جشنواره ونیز حضور یافتند.

با تعلق گرفتن جایزه شیر طلایی به فیلم دایره ساخته جعفر پناهی در پنجاه و هفتمین دوره جشنواره فیلم ونیز در سال ۱۳۷۹ اتفاق تازه‌ای برای سینمای ایران رقم خورد، اتفاقی که برای سینمای ایران بسیار مهم بود.

فیلم رای مخفی بابک پیامی، زندان زنان منیژه حکمت، ساکنین سرزمین سکوت سامان سالور، باز هم سیب داری ساخته بایرام فضلی و قصه‌ها ساخته رخشان بنی‌اعتماد که جایزه بهترین فیلمنامه را دریافت کرد، همه و همه آثاری بازار خرسی یعنی چه؟ هستند که همچون آثار پیش از خود، نگاهی منتقدانه به ضعف‌ها و کاستی‌های موجود در جامعه داشته‌اند. بسیاری از این آثار اگر چه از منظر ساختاری و بازیگری هنرمندانه و قابل توجه بودند لکن آنچه آنها را نسبت به سایر آثار متمایز و مطلوب حضور در جشنواره‌های خارجی ساخته است به یقین به نگاه منتقدانه سازندگان این آثار به کاستی‌ها و ضعف‌های موجود در جامعه بازمی‌گردد.

سوم) حضور در جشنواره‌های خارجی چه منافعی برای ایران دارد؟ جشنواره‌ها چه سیاست‌هایی را دنبال می‌کنند؟ نحوه حضور سینمای ایران در جشنواره‌های خارجی چگونه باید باشد؟ آیا به نمایش درآوردن کاستی‌ها و ضعف‌های جامعه، سیاه‌نمایی محسوب می‌شود؟ پاسخ به این پرسش‌ها و پرسش‌های مشابه، تنها راه خارج شدن از وضعیت نابسامانی است که رسانه‌های داخلی و خارجی هر ساله با شروع هر جشنواره تیترهای خود را تا مدتها به آنها اختصاص می‌دهند.
اینکه بخش عمده آثار راه یافته به جشنواره‌های خارجی، آثاری هستند که به نحوی نسبت به کمبودها، مشکلات و ضعف‌های جامعه نگاهی منتقدانه دارند، امر مسلم و انکارناپذیری است که بایستی مورد واکاوی قرار گیرد. در این میان نیز از نقش رسانه‌ها نباید غافل بود؛ نقشی که در صورت پرهیز از سو گیری‌های جناحی و حزبی می‌تواند جامعه را با خود همراه سازد.

اما اینکه آیا طرح هر انتقاد و گلایه‌ای از ضعف‌ها و کاستی‌های جامعه و تصمیمات مسئولان، سیاه‌نمایی محسوب می‌شود و در مسیر تخریب چارچوب‌های نظام گام برمی‌دارد، پرسشی است که پاسخ آن کلید حل بسیاری از مشکلات پیش آمده است. اینکه اساسا معیار نقد و انتقاد چیست و فرق آن با سیاه‌نمایی کدام است، پرسش مهمی است که صاحب‌نظران جامعه اعم از جامعه‌شناسان، روانشناسان و اندیشمندان حوزه‌های دین و فلسفه کمتر به آن پرداخته‌اند که بی‌شک ریشه در کم‌کاری رسانه‌ها دارد.

پرسشی که سالهاست ذهن نگارنده را به خود مشغول داشته آن است که در جامعه‌ای که همگان از مردم عادی تا سیاستمدران اعم از دانشگاهیان، نمایندگان مجلس، امامان جماعت و جمعه، وزیران و حتی رئیسان محترم جمهور از سیاست‌های رقیبان خود به راحتی انتقاد می‌کنند و یکدیگر را عامل بالا رفتن نرخ تورم، گسترش فقر، بالا رفتن آمار طلاق و اعتیاد، مهاجرت نخبگان و سایر مشکلات مردم معرفی می‌کنند چرا سینماگران حق انتقاد از مشکلات را ندارند و در صورت هرگونه انتقادی فورا به سیاه‌نمایی متهم می‌شوند؟ آیا نمایش آثار شوم فقر و اعتیاد در جامعه و یا مشکلات دختران فراری و زنان مطلقه و فرزندانی که مورد ستم احتمالی والدین خود قرار گرفته‌اند، سیاه‌نمایی است یا می‌تواند هشداری هوشمندانه برای جامعه و مسئولانی باشد که فشار و سنگینی کارها آنان را از توجه به آنها مغفول داشته است؟امروزه نمایش مشکلات یک جامعه که در قالب گونه (ژانر) سینمای اجتماعی به تصویر کشیده می‌شود نه تنها در هیچ کجای جهان به عنوان روشی در مسیر تخریب یک حکومت و نظام ارزیابی نمی‌شود بلکه سینمای اجتماعی را نحوه نگاه یک سینماگر به معضلات اجتماعی می‌شناسند.

اینکه برخی منتقدان و رسانه‌ها، فیلم‌ها با موضوع انتقادهای اجتماعی را متهم به سیاه‌نمایی کرده و واکنش‌های تندی از خود نشان می‌دهند در واقع آب به آسیاب دشمنانی می‌ریزند که قصد بهره‌برداری سیاسی و تاختن به سیاست‌های کلان کشور را دارند.
به جرات می‌توان ادعا کرد که سینماگران اجتماعی نه تنها در ایران بلکه در بازار خرسی یعنی چه؟ هیچ کجای دنیا، اپو.یسیون‌های نظام شناخته نمی‌شوند و آثارشان نیز در حوزه فیلم‌هایی با معنای مخالفت با حکومت دسته‌بندی نمی‌شود. گونه فیلم‌های سیاسی تنها گونه‌ای از سینمای جهان به شمار می‌آید که در آن سینماگر نسبت به سیاست‌های کلان یک حکومت اعتراضات خود را به تصویر می‌کشد. در واقع لطمه برخی از این قبیل واکنش‌ها بسیار بیشتر از متن و موضوع خود فیلم بوده و گاه باعث شده تا برخی سینماگران رفتارهایی از خود بروز دهند که شایسته آنان نیست.

چهارم) آنچه در این میان باید به آن توجه داشت به آن دسته از فیلم‌هایی بازمی‌گردد که خارج از چارچوب ضوابط و مقررات سینمای ایران به تصویر درآمده و در جشنواره‌ها به نمایش گذاشته می‌شوند. این آثار را می‌توان در ۲ گروه دسته‌بندی کرد، نخست آثاری که در خارج از ایران توسط کارگردانانی چون مخملباف، نادری و مشکینی که جلای وطن کرده‌اند، ساخته می‌شوند که تکلیفشان روشن است. این آثار هیچ ربطی به سینمای ایران نداشته و رسانه‌ها موظف به روشنگری در قبال آنها هستند. عنکبوت مقدس آخرین نمونه از این دسته آثار است که سازمان سینمایی و رسانه های داخلی واکنش مناسبی در قبال آن داشتند.

دسته دوم به آثاری بازمی‌گردد که بدون اخذ مجوزهای لازم تصویربرداری شده و یا به‌رغم داشتن مجوز ساخت، بدون اخذ مجوزهای لازم در جشنواره‌ها حضور پیدا می‌کنند. بی‌شک سازمان سینمایی در مواجهه با چنین اقداماتی باید از تمامی ابزار و امکانات قانونی خود استفاده کرده و از رفتارهای مغایر با قانون جلوگیری به عمل آورد.

اما به باور نگارنده چنانچه نگاه جامعه و رسانه‌ها به فیلم‌های اجتماعی تغییر یافته و از متهم کردن فیلم‌های انتقادی تحت عنوان فیلم‌های مخالف نظام، پرهیز کنند نه تنها شرایط برای اعمال نظارت صحیح و دقیق سازمان سینمایی فراهم‌تر می‌شود بلکه از بسیاری از جوسازی‌هایی که هر ساله شاهد آن هستیم جلوگیری به عمل می‌آورند.

به هر حال حضور در جشنواره های خارجی فرصت مغتنمی برای سینمای ایران است که نمی توان نسبت به آن بی توجه بود اما به حداقل رساندن تهدیدهای احتمالی سیاستی است که با تدبیر صورت خواهد پذیرفت.

چارلی چاپلین از چه واهمه داشت؟/ در محیطی جادویی بزرگ شدم

به گزارش خبرنگار سینمایی ایرنا، بهزاد فراهانی ۷۷ ساله طی دو جلسه در خانه تئاتر نشست و با خبرنگار ایرنا گفت و گو کرد. مصاحبه ای که در آن از خیلی چیزها صحبت شد. چون فراهانی کار سینما را از تئاتر و گویندگی صدا در رادیو آغاز کرده، در بخش قابل توجهی از این گفت و گو علاوه بر سینما؛ به تئاتر، گویندگی صدا و همین طور سریال های تلویزیونی نیز پرداخته شده است. بخش نخست مصاحبه با استاد بهزاد فراهانی در پی می آید: درباره شما گفته می شود که علاقه شدیدی به سبک رئالیسم جادویی دارید و این سبک تاثیر زیادی روی آثار شما داشته است؟ فراهانی: بله درست است. من تمامی آثار ادبی سبک رئالیسم جادویی آمریکای لاتین را خوانده و از آنها تاثیر گرفته ام. شیفته ادبیات جادویی بیشتر تحت تاثیر کدام نویسنده این سبک بوده اید؟ فراهانی: گابریل گارسیا مارکز، خورخه لوئیس بورخس و چند نفر دیگر. چرا عاشق این سبک هستید؟ فراهانی: چون در یک محیط جادویی بزرگ شدم. چطور؟ فراهانی: نه تنها من، بلکه تمام روستائیان قدیم چنین وضعی را داشتند. ما شب ها حق نداشتیم کاسه آب را بیرون بریزیم. گابریل گارسیا مارکز. فراهانی شیفته آثار او و خورخه لوئیس بورخس است. ترس از اجنه چرا؟ فراهانی: بزرگترهای ما می گفتند این آب روی جن ها می ریزد و باعث خشم آنها می شود یا این که شب ها مرد می خواست که حتی با چراغ به قبرستان ده برود. ما یک باربند در انتهای حیاط بزرگ خانه مان داشتیم که در آن گوسفندها، اسب ها و خرهایمان را نگهداری می کردیم. خیلی جای تاریکی بود و حتی در روز هم باید با چراغ به آنجا می رفتیم. وقتی سایه هامان روی دیوار باربند می افتاد این باور که جن و آل وجود دارد در ما تقویت می شد و وحشت می کردیم. به خصوص این که شنیده بودیم جن ها سم دارند ما را می ترساند. برای همین اصلا به آنجا نمی رفتیم مگر به زور کتک. یک مستراح هم ته باربند داشتیم که برای قضای حاجت باید به آنجا می رفتیم. پدرم ۷ فرزند داشت. هر وقت می خواستیم به مستراح برویم یکی دو نفر از خواهرها و برادرهایمان را همراه خودمان می بردیم تا بیایند و ما به دستشوئی برویم. یا هنگام خواب، سرمان را که روی متکا می گذاشتیم این شعر را می خواندیم: سر را نهادم بر زمین/ ای زمین نازنین/ کس نیاید بالا سرم/ غیر از امیرالمومنین اعتقاد داشتیم با خواندن این شعر دیگر هیچ جنی نمی تواند بالای سرمان بیاید چون امیرالمومنین آنجا بود. همه این موارد را در کتابم به نام ۵۵ داستان کوتاه نوشته ام. بهزاد فراهانی در جلسه گفت و گو با ایرنا شما در یک روستا در اطراف اراک به دنیا آمدید و آن طور که می دانم زندگی فقیرانه ای داشته اید؟ فراهانی: در آن روزگار همه روستاهای ایران دچار فقر بودند. تمام شب های زمستان آبگوشت می خوردیم، ظهرهای تابستان آبدوغ پس شما فقیر نبوده اید؟ نه فقیر نبودیم اما زندگی فقر آلودی داشتیم. آن زمان در روستاهای بخش مرکزی و جنوب ایران، برنج وجود نداشت. چطور می شد که شب تحویل سال نو، خانواده ای دو مشت برنج داشته باشد و اعضای آن بتوانند برای شب عید پلو بخورند. یادم است وقتی با بچه های ده بازی می کردیم بعضی شب ها، دور قلعه ارباب می رفتیم، در خانه ارباب چلو می پختند. چون برنج را آبکش می کردند عطر آن در اطراف قلعه پخش می شد و ما با ولع این بوی خوب را استنشاق می کردیم. پس بعضی خوراکی ها اصلا نبود؟ فراهانی: بله نبود. ما تمام شب های زمستان آبگوشت می خوردیم و سراسر ظهرهای تابستان آبدوغ خیار. سایر امکانات چه؟ فراهانی: شاید باورتان نشود ما سه نوع نوشتن در مکتب خانه روستایمان داشتیم. در مرتبه نخست، درس و مشق مان را با مداد روی کاغذ می نوشتیم. برای این که بتوانیم از این کاغذ دوباره استفاده کنیم نوشته ها را از روی کاغذ با پاک کن، پاک می کردیم. در مرحله دوم با قلم مرکب روی آن می نوشتیم. سپس مقداری آب به آن کاغذ می زدیم و آن را جلوی آفتاب می گذاشتیم. نور خورشید یواش یواش سیاهه جوهر را از بین می برد و کاغذ سفید می شد. برای بار سوم هم با قلم درشت روی آن می نوشتیم. یا در مورد کتاب، کتاب در ده کم بود و نوبتی می چرخید. یادم است کتاب حسین کرد شبستری را هر کس سه یا چهار روز می توانست همراه خود داشته باشد و باید آن را به دیگری می داد تا همه بتوانند آن را مطالعه کنند. این مقدمات را گفتم تا به این نکته برسم که ما تنگدست نبودیم ولی زندگی فقرآلودی را با حفظ آبرو می گذراندیم. خاطرم است پدربزرگم به من می گفت لطفی ببین زنگ تفریح مکتب، کدام دانش آموز نان جو می خورد و بیا به من بگو. اسم شناسنامه ای من لطف الله است. من هم به پدربزرگ اسامی هم کلاسی هایی که نان جو می خوردند را می دادم. آن موقع اوایل بهار دیگر ذخیره آرد گندم بعضی از روستائیان ته می کشید. آنها دور از چشم همسایه ها جو را می کوبیدند و با آرد آن نان جو درست می کردند. حوالی نصفه شب، من و پدربزرگ یک خورجین برمی داشتیم و داخل آن را پر از نان گندم می کردیم و سراغ خانه هایی می رفتیم که نان جو می خوردند. پدربزرگ می گفت لطفی من نمی توانم مثل تو بدوم. سر کوچه می ایستم تا نترسی. برو خورجین را در خانه این ها بگذار و درشان را محکوم بکوب و بدو بدو بیا پیش من تا نفهمند چه کسی کمک کرده است. این قبیل اتفاقات به کرات در دهکده ما می افتاد تا کسی گرسنه نماند. چارلی چاپلین از چه می ترسید؟ شما در این شرایط فقرآلود بزرگ شدید. به نظر شما فقر چه تاثیری می تواند بر کشف و شکوفایی انواع استعدادهای مثبت داشته باشد؟ فراهانی: من خودم را انگشت کوچک چارلی چاپلین هم نمی دانم. یکبار از او پرسیدند اکنون که هم شهرت داری هم پول؛ از چه می ترسی؟ چارلی گفت: از فقر و گرسنگی. با این شرایط و امکانات قلیل، چگونه تصمیم گرفتید بازیگر شوید؟ فراهانی: من عضو خانواده ای بودم که همه شان اهل ادب بودند. پدربزرگ من که از او یاد کردم آثار نظامی و سهروردی را می خواند. او تمام تلاشش را کرده بود که فرزندانش با سواد و معلومات شوند. پدرم هم شهادت خوان تعزیه بود. خانواده ما نذر کرده بودند هر سال در دهه محرم تعزیه بخوانند. خود پدربزرگم کرسیه نشین بود. کرسیه نشین ها شخصیت های منفی تعزیه یعنی شمربن ذی الجوشن، ابن زیاد، عمر سعد و از این قبیل هستند. آنها در گوشه ی از صحنه تعزیه بیتوته می کنند. کل سکو هم در اختیار امام حسین(ع) است که به این ها اولیاء می گویند. من از ۶ سالگی در تعزیه علی اکبرخوانی می کردم و بعداز مدتی شروع به مخالف خوانی کردم. ۸ سال بیشتر نداشتم که دایی ام که از روشنفکران ایران بود و در دادگستری پست بزرگی داشت، ظاهرا در من استعدادی دید. او به پدر و مادرم گفت لطف الله را به تهران می برم تا آنجا درس بخواند. والدینم استقبال کرده و با خوشحالی مرا دست دایی ام سپردند. تندیس چارلی چاپلین پدر و مادر مرحومتان چرا خوشحال شدند؟ فراهانی: آخر من سه سال در مکتبخانه درس خوانده بودم و همه آن چه که می شد از مکتب آموخت را آموخته بودم. مثلا گلستان سعدی را تقریبا حفظ کرده بودم. پدر و مادرم هم دوست داشتند من تحصیلم را ادامه دهم. نزد دایی ام ر فتم و تا کلاس نهم درس خواندم. بعد هم از خانه دایی ام رفتم و یک خانه مجردی ارزان قیمت در خیابان شهباز اجاره کردم. من خود را بچه چهارصد دستگاه و میدان ژاله می دانم. روزها کارگری می کردم تا خرج زندگی ام را درآورم. در کلاس دهم با آقایان مرتضی عقیلی، بهمن مفید و رضا میرلوحی آشنا و رفیق شدم و جمعی تئاتری را به نام گروه مفید تشکیل دادیم. در این گروه هم از دانش پدر بهمن مفید بهره گرفتیم، هم از سواد برادر خدابیامرزش بیژن مفید و هم از معلومات تئاتری زنده یاد بهمن. همه ما زیر نظر بیژن با اصول آکادمیک تئاتر آشنا شدیم. در ۲۱ سالگی برای ادامه تئاتر به همراه گروه مفید به گروه شاهین سرکیسیان پیوستم، سرکیسیان بنیانگذار تئاتر ملی بود. شاهین سرکیسیان دوست صادق هدایت آقای سرکیسیان چه تاثیری روی شما گذاشت؟ اصلا چطور آدمی بود؟ فراهانی: او انسانی شیفته تئاتر بود. در پاریس درس این رشته هنری را خوانده بود. همیشه تئاتر می دید؛ چه در دانشگاه چه در تئاترهای عام. عاشق کنستانتین سرگئی استانیسلاوسکی (از بزرگان تاریخ تئاتر) بود. مکتبش هم مکتب آنتوان چخوف و در مجموع آدمی تنها و عزلت گزیده بود. وقتی گروه هنر ملی را به اتفاق آقایان عباس جوانمرد، علی نصیریان، بیژن مفید، احمد براتلو تشکیل داد، اعضای این گروه چون جوان بودند شاهین را برنتافتند. شاهین مرد بسیار بسیار افسرده و عارف پیشه ای بود. او دوست صادق هدایت هم بود و در بانک مرکزی در یک اتاق با هم کار می کردند. هر دو زبان فرانسه را می دانستند. علت جدایی شاهین از این گروه را نمی توانم بگویم چون اولا عباس جوانمرد و بیژن مفید از استادان من بودند در ثانی اتفاقاتی در این گروه افتاد که برازنده تئاتر کشور نبود. من سال ۱۳۴۱ کارم را با شاهین شروع کردم. من با شاگردی شاهین فهمیدم بازی درونی یعنی چه؟ او نوشته های استانیسلاوسکی را به فارسی ترجمه می کرد. شاهین درون پویی و تحلیل های بسیارعمیقی از شخصیت و موقعیت در تئاتر را یاد ما داد. ما هم که جوان بودیم و عاشق تئاتر، حرف ها و آموزش های او را با جان دل گوش می دادیم. هر روز از چهار صددستگاه پیاده راه می افتادیم و تا خیابان خردمند شمالی در خیابان کریم خان زند که خانه شاهین در آن بود می آمدیم. بعد از کلاس هم قدم زنان به خانه برمی گشتیم. ما با شاهین کارهای تئاتری زیادی انجام دادیم اما به بیشتر این تئاترها مجال اجرا داده نشد؛ البته بهتر بگویم به شاهین این فرصت داده نمی شد. صادق هدایت چرا؟ فراهانی: چون موضع گیری شاهین سرکیسیان با بعضی از شاگردانش همسو و یکسان نبود. دق کردن از غصه این اتفاقات پس از کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ اتفاق افتاد یا قبل از آن؟ فراهانی: بعد از آن. اکبر رادی یعنی اجازه پخش هیچ کدام از آثارش به او یا اعضای تیمش داده نشد؟ فراهانی: شاهین با کمک های دکتر فروغ رییس دانشکده دراماتیک و دوستان دیگری که داشت اجراهایی را با نقش آفرینی ما در انجمن ایران و آمریکا داشت. ایشان همچنین با حمایت دکتر سیحون تئاترهایی را در مدرسه ادبیات دانشگاه تهران برگزار کرد. او در سال ۱۳۴۴ به خاطر اجرای نمایشنامه روزنه آبی اکبر رادی، یخچالش را هم فروخت. نمایشنامه های فراوان او روی دستش مانده بود. تنگدست بود. این که به او اجازه درسالن تئاتر سنگلج نمی دادند به شدت او را می آزرد. این غصه مندی آنقدر او را اذیت کرد که در سال ۱۳۴۵ فوت کرد. آربی آوانسیان ما دو پرده از این نمایشنامه را کار کرده بودیم که ایشان درگذشت. روزنه آبی حداقل برای آن زمان، اثر تئاتری بسیار نو و باطراوتی بود. آربی آوانسیان با شنیدن خبر فوت شاهین از انگلستان به ایران آمد. چون خود آربی طراحی این اثر را انجام داده بود ما را جمع کرد و این کار را در انجمن ایران و آمریکا به اجرا گذاشت. روزنه آبی اولین نمایشنامه زنده یاد اکبر رادی بود. شاهین رفت و درگذشت او غصه مندی تلخی داشت. او در تمام عمرش چه در ایران و چه در فرانسه، شادکام نبود. یک همدم و همخانه به نام سیف الله داشت که در کار خانه کمک او می کرد. شاهین آنقدر انسان منزه، سالم و شریفی بود که از دست دادنش برای ما ضربه روحی بزرگی بود. بعد از شاهین من در گروه های مختلف تئاتر نقش بازی کردم تا این که سر از گروه هنر ملی درآوردیم، گروهی که آقایان عباس جوانمرد و بهرام بیضایی آن را می چرخاندند.

دو پیش‌بینی جالب از قیمت سکه/ منتظر سقوط سکه به زیر کانال ۱۰ میلیون باشیم؟

بررسی عملکرد یک سال گذشته بازار سکه، از افزایش اندک قیمت‌ها حکایت دارد.

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، بازار سکه یک هفته پرنوسانی را پشت سر گذاشت. منحنی قیمت‌ها در طول یک هفته گذشته، از ورود قیمت سکه امامی به کانال ۱۴ میلیون تومان و بازگشت دوباره به کانال ۱۳ میلیون تومان حکایت دارد.

در حال حاضر هر قطعه سکه امامی در بازار ۱۳ میلیون و ۹۷۹ هزار تومان قیمت دارد. این در شرایطی است که دهم شهریور ماه با قیمت ۱۳ میلیون و بازار خرسی یعنی چه؟ ۶۸۲ هزار تومان به فروش می‌رفت. این یعنی هر قطعه سکه امامی در طول یک هفته گذشته ۲۹۷ هزار تومان افزایش قیمت داشته است‌.

براین اساس در هفته‌ای که گذشت، بهای سکه‌های طرح قدیم بدون تغییر باقی ماند و در آخرین معاملات هفته، ۱۳ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان قیمت داشت. نیم سکه نیز در یک هفته اخیر، ۵۰ هزار تومان رشد داشت و به هفت میلیون و ۹۰۰ هزار تومان رسید. اما ربع سکه و سکه‌های یک گرمی نیز نسبت به ابتدای هفته، تغییر قیمت نداشته است. در پایان هفته، همچنان ربع سکه چهار میلیون و ۹۵۰ هزار تومان و سکه‌های گرمی سه میلیون تومان قیمت‌گذاری شدند.در این میان، گزارش‌ها حاکی از آن است که حباب سکه امامی به یک میلیون و ۷۰۸ هزار تومان رسیده است.

بیشتر بخوانید:

بازار سکه هفته آینده را چگونه می‌گذراند؟

اما بازار سکه هفته پیش رو را چگونه خواهد گذراند؟ فعالان بازار پیش‌بینی می‌کنن در طول روزهای آینده با توجه به توقف مذاکرات هسته‌ای و تعطیلی بازارهای جهانی، حداقل تا روز دوشنبه قیمت ارز، طلا و سکه تغییر محسوسی را نداشته باشد.

به اعتقاد آنها، احتمالا از روز دوشنبه با توجه به تغییرات قیمت اونس جهانی طلا و سیاست‌هایی که اعلام خواهد شد و همچنین روند تغییر قیمت ارز در کشور، شاهد واکنش بازار طلا و سکه نیز خواهیم بود.

احتمال رسیدن قیمت سکه به زیر ۱۰ میلیون تومان وجود دارد؟

در این میان، ابراهیم محمدولی،رییس اتحادیه طلا و جواهر تهران در تازه‌ترین اظهار نظر درباره این‌که آیا در صورت برقرار آرامش در بازارها، احتمال کاهش قیمت سکه به ۱۰ میلیون تومان وجود دارد، گفت: فکر نمی‌کنم این اتفاق بیفتد زیرا همانطور که گفتم نرخ دلار تأثیر مستقیم بر نرخ سکه می‌گذارد و وقتی سقف قیمت دلار در بودجه بالای ۲۰ هزار تومان تعیین شده، اگر نرخ دلار پایین‌تر از ۲۰ هزار تومان بیاید دولت ضرر می‌کند.

وی به ایسنا گفت: از سویی دیگر نیز فعلا قیمت‌ها در بازار سکه روی همین اعداد بالای ۱۱ و ۱۲ میلیون تومان تثبیت شده است؛ اگر قرار باشد نرخ به ۱۰ میلیون تومان و یا پایین‌تر برسد نیاز به مرور زمان و ثبات در مباحث اقتصادی دارد.

آیا حجم معاملات صرافی‌های ارز دیجیتال در روزهای پایانی هفته کاهش می‌یابد؟

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از ارزدیجیتال،حقیقت این است که حجم معاملات بیت کوین در صرافی‌ها در روزهای پایانی هفته بیش از حد انتظار کاهش می‌یابد؛ اما در همین روزها به‌رغم این کاهش، مقدار خالص بیت کوینی که وارد صرافی‌ها می‌شود یا ثابت است یا با کمی افزایش همراه است. این الگو در همه ابرچرخه‌های بیت کوین و بازارهای خرسی و گاوی ثابت است.

با توجه به اینکه انجام معاملات در صرافی‌ها نیازمند ورود بیت کوین به آنهاست، ممکن است برخی انتظار داشته باشند که حجم پایین معاملات در آخر هفته‌ها به‌معنای کاهش نسبت ورودی به خروجی بیت کوین در صرافی‌ها نیز باشد. اگر این‌گونه باشد، چنین رابطه‌ای می‌تواند برای آن دسته از معامله‌گران و سرمایه‌گذارانی که از این معیارها به‌عنوان سیگنال تغییرات قیمتی آینده استفاده می‌کنند، اهمیت بسزایی داشته باشد.

در همین راستا و به‌کمک مقاله‌ای از وب‌سایت The Block، این مطلب را به بررسی حجم معاملات صرافی‌ها در روزهای پایانی هفته، میزان ورودی بیت کوین در این روزها و رابطه بین این دو متغیر اختصاص داده‌ایم. با ما همراه باشید.

داده‌ها و روش بررسی

در قسمت قبل اشاره کردیم که هدف از نگارش این مقاله، بررسی معاملات بیت کوین در روزهای پایانی هفته، یا بررسی «اثر پایان هفته» (Weekend Effect) بر روی معاملات بیت کوین است. برای بررسی اثر پایان هفته بر روی معاملات بیت کوین، داده‌های تاریخی مرتبط با حجم معاملات روزانه بیت کوین (حجم پولی جابه‌جاشده میان جفت‌ارزها برحسب بیت کوین) و جریان خالص روزانه (تفاوت بین جریان ورودی و خروجی بیت کوین در کیف پول‌های صرافی‌ها) مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته‌اند.

داده‌های این تحلیل از ۷ صرافی عمده متمرکز، از تاریخ ۱ دسامبر ۲۰۱۷ (۱۰ آذر ۹۶) تا ۲۴ اوت ۲۰۲۱ (۲ شهریور ۱۴۰۰) با حجم نمونه ۱,۴۵۴ معامله استخراج شده است. گفتنی است که داده‌های مربوط به حجم معاملات صرافی هوبی فقط از ۱۸ ژانویه ۲۰۱۸ (۲۸ دی ۹۶) تا ۲۴ اوت ۲۰۲۱ در دسترس بوده است.

قیمت بیت کوین برحسب دلار نمایش داده شده است. درمورد داده‌های حجم معاملات و جریان بازار خرسی یعنی چه؟ خالص نیز، مواردی که به‌اندازه سه واحد انحراف از معیار از میانگین کلی فاصله داشتند، در همه صرافی‌ها حذف شده‌اند.

علاوه بر این، برای تشخیص اینکه تفاوت‌های آماری پایان هفته‌ها معتبر و قابل‌تعمیم هستند، یا اختلافات عددی جزئی و بی‌اهمیت، علاوه بر آمار توصیفی، از آمار استنباطی و آزمون فرض آماری نیز استفاده شده است. گفتنی است که آمار توصیفی نوعی از آمار است که ویژگی‌های یک مجموعه را به‌صورت مستقل بررسی و توصیف می‌کند و نتایج آن قابل‌تعمیم به سایر مجموعه‌ها نیست؛ در حالی که آمار استنباطی، توانایی تعمیم ویژگی‌های یک جامعه آماری کوچک‌تر به جوامع بزرگ‌تر را بررسی می‌کند.

در نهایت، همه این تحلیل‌ها برای کل دوره، برای دو ابرچرخه مشاهده‌شده (پیش از مه ۲۰۲۰ در مقایسه با پس از مه ۲۰۲۰) و برای بازارهای خرسی و گاوی (ژانویه ۲۰۱۸ تا ژانویه ۲۰۱۹ در مقایسه با سایر روزها) به‌صورت جداگانه انجام شده‌اند. نتایج این تحلیل‌ها را در قسمت‌های بعد مشاهده می‌کنید.

تفاوت‌های روزهای پایانی هفته در حجم معاملات بیت کوین

در ابتدا نگاهی به داده‌های تاریخی حجم معاملات می‌اندازیم. نمودار زیر میانگین حجم معاملات بیت کوین در روزهای عادی هفته را با روزهای پایانی هفته در صرافی‌های مختلف مقایسه می‌کند.

بررسی ظاهری این نمودار نشان می‌دهد که در همه صرافی‌های موردبررسی، حجم معاملات بیت کوین در روزهای پایانی هفته نسبت به روزهای عادی، مقداری کمتر است؛ اما برای اینکه متوجه شویم که آیا تفاوت بین میانگین حجم معاملات در روزهای عادی و روزهای پایانی هفته معنادار است یا خیر، از آزمون t ولچ (Wlech’s t-test) استفاده شده است.

آزمون t ولچ برخلاف آزمون t استیودنت (Student’s t-test)، انحراف معیارهای نابرابر میان نمونه‌های هفته و آخر هفته را نیز در نظر می‌گیرد.

همان طور که در جدول زیر مشاهده می‌کنید، به‌جز صرافی‌های بایننس و هوبی، در همه صرافی‌ها اثر پایان هفته بر روی حجم معاملات به‌لحاظ آماری معنادار است.

صرافی‌هایی که تفاوت بین میانگین دو جامعه آماری آنها معنادار بوده است را با علامت * در کنار عدد p آنها مشاهده می‌کنید.

برای بررسی دقیق‌تر میزان تأثیرگذاری اثر پایان هفته، می‌توانیم از اثر d کوهن (Cohen’s d) کمک بگیریم. اثر d کوهن نشان‌دهنده اختلاف استاندارد بین دو میانگین است. به‌صورت سنتی، اگر قدر مطلق اثر d برابر با ۰.۲ باشد آن را کوچک، اگر برابر با ۰.۵ باشد آن را متوسط و اگر برابر با ۰.۸ باشد آن را بزرگ در نظر می‌گیریم.

در نمونه‌های موردبررسی ما، اثر d از کمترین میزان ۰.۱۵- برای صرافی بیت‌فینکس تا بیشترین میزان ۰.۴۰- برای صرافی جمینی متغیر بوده است؛ بنابراین می‌توان آن را طیفی از اندازه اثر کوچک تا کوچک-متوسط به شمار آورد. اندازه اثر کلی در مجموع صرافی‌ها ۰.۱۵- بود؛ که نشان‌دهنده یک کاهش کلی کوچک در حجم معاملات آخر هفته است.

این نتایج نشان می‌دهد که در صرافی‌های کوچک‌تر مثل بیت‌استمپ (Bitstamp) و جمینی، حجم معاملات در آخر هفته مقداری کمتر از روزهای عادی است. این در حالی است که در صرافی‌های بزرگ‌تر مانند بایننس و هوبی، دامنه بالای تغییرات در تفاوت حجم معاملات روزهای عادی و آخر هفته در هفته‌های مختلف باعث می‌شود که تفاوت حجم معاملات معنادار نباشد.

با این‌ حال، تحلیل بیشتر نشان می‌دهد که اثر پایان هفته در صرافی بایننس در طول ابرچرخه سوم (d=-0.29) بزرگ‌تر از ابرچرخه چهارم (d=-0.19) و در بازارهای خرسی (d=-0.42) بزرگ‌تر از بازارهای گاوی (d=-0.11) بوده است. این الگو در حجم معاملات مجموع صرافی‌ها نیز تکرار شده است؛ یعنی مجموع حجم معاملات همه صرافی‌ها در طول ابرچرخه سوم (d=-0.41) بزرگ‌تر از ابرچرخه چهارم (d=-0.21) و در بازارهای خرسی (d=-0.40) بزرگ‌تر از بازارهای گاوی (d=-0.15) است.

البته توجه داشته باشید که حجم نمونه برای روزهای عادی هفته در ابرچرخه چهارم (n=133) و بازارهای خرسی (n=114) نسبتاً کوچک است. به همین خاطر، هشدار می‌دهیم که در تفسیر این نتایج احتیاط کنید.

تفاوت‌های روزهای پایانی هفته در جریان بیت کوین صرافی‌ها

در مرحله بعد، بررسی می‌کنیم که آیا حجم خالص ورودی بیت کوین به صرافی‌ها، حجم معاملات را بازتاب می‌دهد یا خیر. نمودار زیر میانگین جریان خالص بیت کوین را در روزهای عادی هفته در مقایسه با روزهای پایانی هفته، بین سپتامبر ۲۰۱۷ و اوت ۲۰۲۱ در هر یک از صرافی‌های بررسی‌شده نشان می‌دهد.

بررسی ظاهری این نمودار نشان می‌دهد که میانگین جریان خالص در برخی از صرافی‌ها (از جمله بایننس) در روزهای پایانی هفته کمتر از روزهای عادی است؛ اما خلاف این مسئله در برخی صرافی‌های دیگر مشاهده می‌شود. بنابراین نیاز است بررسی شود که آیا این اختلاف میانگین‌ها به‌شکلی معتبر قابل‌تعمیم است یا خیر. به این صورت، می‌توان تأثیرگذاری (یا بی‌اثربودن) اثر پایان هفته را بر روی جریان خالص صرافی‌ها متوجه شد.

نتایج آزمون t ولچ به‌همراه اثر d کوهن در جدول زیر آمده است.

نتایج متفاوت است؛ اما آنچه واضح است این است که جریان خالص روزانه بیت کوین بازتاب‌دهنده حجم معاملات روزانه نیست. به‌طور کلی، حجم خالص جریان ورودی بیت کوین به صرافی‌ها در پایان هفته بیشتر از روزهای عادی هفته است. این در حالی است که حجم معاملات بیت کوین در آخر هفته‌ها کمتر از روزهای عادی است.

اثر پایان هفته فقط در صرافی‌های هوبی و بیت‌استمپ از لحاظ آماری معنادار است. این اثر در هر دو صرافی مثبت است؛ به این معنی که جریان خالص در آخر هفته بالاتر از روزهای عادی هفته است.

هرجایی که اثر هفته معناداری مشاهده می‌شود، اثر d کوهن حاکی از اندازه تأثیر کوچک (از ۰.۱۲ تا ۰.۱۵) اما مداوم است. جریان خالص بیت کوین در صرافی‌های هوبی و بیت‌استمپ و مجموع صرافی‌ها در آخر هفته‌ها بیشتر از روزهای عادی است. با ترکیب انحراف‌ از معیارهای بزرگ، می‌توان نتیجه گرفت که جریان خالص بیت کوین به‌طور میانگین در آخر هفته‌ها کمی بالاتر از روزهای عادی هفته است؛ اما این اختلاف در هفته‌های مختلف تفاوت بسیاری دارد.

اگر تفاوت‌ها را بر اساس ابرچرخه‌ها و شرایط بازار در نظر بگیریم، می‌بینیم که اثر پایان هفته در ابرچرخه سوم (d=0.06) کوچک‌تر از ابرچرخه چهارم (d=0.26) است و در بازار خرسی (d=-0.12) نیز کوچک‌تر از بازار گاوی (d=0.20) است؛ و این برخلاف چیزی است که در داده‌های مربوط به حجم معاملات مشاهده کردیم.

در اینجا نیز هشدار می‌دهیم که در تفسیر نتایج احتیاط شود؛ چراکه حجم نمونه ابرچرخه چهارم و بازار خرسی نسبتاً کوچک است.

نتیجه‌گیری

به نظر می‌رسد که مردم در روزهای پایانی هفته کمتر از روزهای عادی معامله می‌کنند؛ اما اختلاف حجم معاملات کم بوده و به‌شدت وابسته بازار خرسی یعنی چه؟ به اندازه صرافی، ابرچرخه‌ها و شرایط بازار است. همچنین، تغییرات حجم معاملات بیت کوین در آخر هفته‌ها عموماً رابطه مستقیمی با تغییرات جریان ورودی و خروجی بیت کوین به صرافی‌ها در آخر هفته ندارد.

همچنین باید اشاره کنیم که صرافی بایننس در میان صرافی‌های بررسی‌شده، رفتار متفاوتی دارد. بایننس علاوه بر اینکه از لحاظ حجم معاملات با فاصله زیاد بزرگ‌ترین صرافی است، حجم معاملات بیت کوین در آن مانند دیگر صرافی‌ها در آخر هفته‌ها کاهش چشمگیری ندارد. همچنین، به‌رغم آنکه حجم خالص جریان بیت کوین در روزهای پایانی هفته در مقایسه با روزهای عادی در دیگر صرافی‌ها به شکل قابل‌توجهی افزایش می‌یابد، در صرافی بایننس یا ثابت می‌ماند و یا کاهش پیدا می‌کند.

این یافته‌ها ممکن است باعث شگفتی باشد؛ چراکه عموماً تصور می‌شود که کاهش حجم معاملات بیت کوین در آخر هفته، کاهش جریان خالص این ارز دیجیتال را در صرافی‌ها به دنبال خواهد داشت. یکی از دلایل احتمالی این امر این است که معامله‌گران در آخر هفته بیت کوین را پس‌انداز می‌کنند تا برای معاملات طول هفته آماده باشند. از این‌ رو، جریان خالص بیت کوین در آخر هفته ثابت می‌ماند یا حتی افزایش پیدا می‌کند. این در حالی است که حجم معاملات آن در روزهای عادی هفته شاهد افزایش است.

طبق این سیگنال، قیمت بیت کوین ممکن است به پایین ترین حد خود برسد!

بیت کوین (BTC) از زمانی که در نوامبر 2021 به بالاترین حد خود یعنی حدود 69000 دلار رسید، در یک روند نزولی 10 ماهه قفل شده است. با این حال، داده های تاریخی نشان می دهد که این ارز دیجیتال پرچمدار وارد مرحله پایانی بازار نزولی شده است و ممکن است نزدیک به یک دلار باشد.

نهنگ ها سقف قیمت کوتاه مدت قیمت بیت کوین را فراهم می کنند!

بیت کوین (BTC) از زمانی که در نوامبر 2021 به بالاترین حد خود یعنی حدود 69000 دلار رسید، در یک روند نزولی 10 ماهه قفل شده است. با این حال، داده های تاریخی نشان می دهد که این ارز دیجیتال پرچمدار وارد مرحله پایانی بازار نزولی شده است و ممکن است نزدیک به یک دلار باشد. پایین قیمت

این داده ها بازار خرسی یعنی چه؟ در آخرین نسخه گزارش Week Onchain توسط شرکت تجزیه و تحلیل بلاک چین Glassnode اشاره شده است. این گزارش با سنجیدن قیمت لحظه ای بیت کوین در برابر هزینه گروه های متمایز شرکت کنندگان در بازار که از ارزش بازار به ارزش واقعی (MVRV) استفاده می کنند، اشاره کرد که ممکن است به زودی قیمت بیت کوین پایین بیاید.

مقایسه قیمت لحظه ای بازار با مبنای هزینه های مختلف زنجیره ای آنها نشان داد که MVRV های آنها حدود 56 روز کمتر از نسبت کمتر از یک را سپری کرده اند - منطقه ای که در آن همه گروه ها ضرر غیر واقعی دارند.

در حالی که پذیرفتن این موضوع که 56 روز هنوز کمتر از میانگین مدت زمان تشکیل کف در حدود 190 روز بازارهای نزولی قبلی است، این نسبت همچنان نشان دهنده یک دوره طولانی فشار مالی برای STH ها است. همانطور که در سایر بازارهای نزولی مشاهده شد، چنین دوره‌هایی معمولاً با کاپیتولاسیون دنبال می‌شوند، جایی که بیت کوین‌های خریداری شده در نزدیکی قله با قیمت‌های بسیار پایین‌تری فروخته می‌شوند.

در این گزارش آمده است: «در این بازار خرسی، کاهش مداوم قیمت لحظه ای رمزارز بیت کوین منجر به کاهش قیمت واقعی STH به زیر LTH واقعی می‌شود. این مترادف با کاپیتولاسیون است، جایی که سکه‌های خریداری‌شده در نزدیکی قله چرخه فروخته می‌شوند و با قیمت‌های بسیار پایین‌تری دست به دست می‌شوند».

این مرحله متقاطع تسلیم علیرغم اینکه بازار خرسی یعنی چه؟ بیت کوین در 10 ماه کاهش قیمت بوده است، نرسیده است. Glassnode گفت، اما با توجه به مسیر بازار، باید به زودی (تا اواسط سپتامبر) انتظار داشت. همچنین حدود 145 تا 339 روز طول می کشد تا بازار بهبود یابد.

سایر شاخص ها نیز به نزدیک شدن به کف قیمت بیت کوین اشاره می کنند

اساساً، نسبت MVRV ارزش بازار را در مقابل سرمایه واقعی آن مقایسه می‌کند تا متوجه شود چه زمانی قیمت بالاتر یا کمتر از «ارزش منصفانه» است و سودآوری بازار را ارزیابی کند. تجزیه و تحلیل Glassnode پس از آن انجام می شود که بیت کوین در سه ماه گذشته بین بالاترین قیمت حدود 25000 دلار و حداقل 17500 دلار و مقدار قابل توجهی از این زمان در حدود قیمت 20000 دلار هزینه کرده است.

سایر تحلیل ها نیز کف قیمتی را در این محدوده پیش بینی کرده اند. CNBC اواخر ماه گذشته گزارش داد که روبان‌های هش بیت‌کوین، یکی دیگر از معیارهای کلیدی بازار که توسط معامله‌گران استفاده می‌شود، سیگنال خرید را برای نشان دادن قیمت کف احتمالی منتشر کرد.