چرا نقدشوندگی مهم است؟

چرا نقدشوندگی مهم است؟

صندوق سرمایه گذاری چیست؟

موفقیت و پیشرفت مالی یکی از اهدافی است که هرکدام از ما به اشکال مختلف در طول زندگی خود به دنبال آن هستیم.طبیعتا برای اینکه هر فردی بتواند زندگی مالی خود را بهبود ببخشد باید با انواع گزینه های سرمایه گذاری تا حدودی آشنایی داشته باشد تا بتواند از وضعیت مالی خود در مقابل تورم و از بین رفتن ارزش پول محافظت کند. چرا که سرمایه گذاری یکی از راه هایی است که شما می توانید از طریق آن ارزش دارایی های خود را حفظ کنید و آن ها را بیشتر کنید.به قول یکی از محبوب ترین ثروتمندان عصر حاضر رابرت کیوساکی : پس انداز کردن پولی که هرروز در حال از دست دادن ارزش خود است به تنهایی کافی نیست،بلکه این سرمایه گذاری است که شما ثروتمند می کند.حال این سرمایه گذاری روش های مختلفی دارد و هرکدام از آنها برای موفقیت آمیز بودن نیازمند داشتن مهارت و اطلاعات کافی است.یکی از این سرمایه گذاری ها،سرمایه گذاری در بورس است که در صورتی که به درستی و با مهارت انجام شود می تواند بازدهی مناسبی را برای سرمایه گذار به ارمغان بیاورد.اما شاید همه افراد مهارت،اطلاعات و یا زمان کافی را برای سرمایه گذاری در بورس در اختیار نداشته باشند.به همین دلیل این افراد باید به روش های دیگری در بورس سرمایه گذاری کنند.یکی از راه های سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس،سرمایه گذاری در صندوق سرمایه گذاری است.

صندوق سرمایه گذاری چیست

در دو دهه گذشته صندوق های سرمایه گذاری محبوبیت بالایی در بین سرمایه گذاران پیدا کرده اند.امروزه بسیاری از افراد به دلایل مختلفی مثل کمبود وقت، نداشتن اطلاعات کافی درباره فرصت های سرمایه گذاری موجود ،مشغله زیاد و … معمولا گزینه ای که برای پس انداز پول خود انتخاب می کنند بانک است . در نتیجه فرصت کسب بازده های بیشتر را به راحتی از دست می دهند.یکی از ابزارهایی که این فرصت را در اختیار سرمایه گذاران قرار می دهد ، صندوق سرمایه گذاری است. صندوق سرمایه گذاری یکی از فرصت های مطلوب سرمایه گذاری در گزینه های مختلف سرمایه گذاری مثل بازار سرمایه است ، خصوصا برای افرادی که قصد سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس را دارند و خودشان وقت و یا اطلاعات کافی را برای انجام این کار ندارند.با این کار فرد سرمایه گذار امکان دستیابی به بازدهی هایی بالاتر از سود بانکی را بدست خواهد آورد.به طور خلاصه یک صندوق سرمایه گذاری مجموعه ای از سهام، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار است. در واقع شما می توان آن را به صورت شرکتی در نظر بگیرید که در آن افراد مختلف پول های خود را روی هم می گذارند و در سبدی از اوراق بهادار سرمایه گذاری می کنند.در حال حاضر میزان سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری در ایران به بیش از ۱۱۵۰۰۰ میلیارد تومان رسیده است.

مزایای سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری

اما سرمایه گذاری در یک صندوق چه مزایایی می تواند برای ما داشته باشد؟سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری از مزایای زیر برخوردار است:

• مدیریت حرفه ای دارایی ها: نخستین مزیت صندوق سرمایه گذاری ، مدیریت حرفه ای پول شماست.سرمایه گذاران به این دلیل در صندوق سرمایه گذاری می کنند که معمولا زمان و یا تخصص کافی را برای سرمایه گذاری به صورت انفرادی ندارند.صندوق سرمایه گذاری ابزاری برای سرمایه گذاران خرد است تا بتوانند از توانایی ها و مهارت های افراد حرفه ای برای سرمایه گذاری و نظارت بر دارایی هایشان استفاده کنند.چرا که این صندوق ها دارای تحلیلگران و مدیران سرمایه گذاری هستند که پیوسته تلاش می کنند تا با یافتن گزینه های مناسب و خرید و فروش به موقع آنها، عملکرد ممتازی برای سرمایه گذاران چرا نقدشوندگی مهم است؟ خود فراهم نمایند
• کاهش ریسک سرمایه گذاری ها: براساس قوانین سازمان بورس، صندوق های سرمایه گذاری ملزم به تشکیل سبدی متنوع از دارائی های نقدی و اوراق بهادار هستند.بخشی از این دارایی ها شامل دارایی های با درآمد ثابت همچون سپرده های بانکی و اوراق مشارکت می شود که ریسک سرمایه گذاری را به شکل قابل توجهی کاهش می دهد. تشکیل سبدی از دارایی ها که اصطلاحا متنوع سازی دارایی ها نام دارد باعث کاهش ریسک سرمایه گذاری می شود ، سرمایه‌گذار صندوق با پرداخت مبلغی قادر است چنین سبدی را خریداری کند و مخاطرات سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس را کاهش دهد.
• نظارت و شفافیت اطلاعاتی: صندوق های سرمایه گذاری در بازه های زمانی مشخصی توسط سه نهاد سازمان بورس و اوراق بهادار،متولی و حسابرس مورد بازرسی قرار می گیرند و تمامی فعالیت های آنان به صورت شفاف اطلاع رسانی می شوند.متولی صندوق نیز به صورت مستمر بر عملکرد صندوق نظارت دارد
• نقد شوندگی بالا: سرمایه گذاری در صندوق این امکان را به شما می دهد خیلی زود پول خود را نقد کرده .شما برای فروش واحدهای سرمایه گذاری خود با هیچ مشکلی مواجه نمی شوید.این کار توسط ضامن نقد شوندگی صندوق انجام می شود و شما هرزمان که تصمیم به نقد کردن دارایی خود بگیرید ضامن نقد شوندگی صندوق این وظیفه را به عهده می گیرد.
• صرفه جویی نسبت به مقیاس: با توجه به اینکه صندوق های سرمایه گذاری از گردآوری سرمایه های خرد تشکیل می شوند،بنابراین امکان استفاده از مزایای یک مجموعه سرمایه گذاری بزرگ برای دارندگان آن فراهم می شود.شما شاید با ۱ میلیون تومان توانایی سرمایه گذاری در گزینه های متنوعی را نداشته باشید.اما با توجه به حجم بالای سرمایه در صندوق سرمایه گذاری،این امکان برای شما فراهم می شود.ضمنا به دلیل حجم بالای سرمایه صندوق ها هزینه هایی از قبیل تحلیل ،بررسی ، ارزش گذاری ،خرید و فروش و سایر هزینه ها در بین سرمایه گذاران سرشکن می شود و برای سرمایه گذار صرفه جویی زیادی خواهد داشت.

انواع صندوق های سرمایه گذاری

حال که با ویژگی های صندوق های سرمایه گذاری آشنا شدید،بد نیست بدانید که علاوه بر این ویژگی ها یک مزیت بزرگ صندوق های سرمایه گذاری متنوع بودن آنهاست.به این معنی که می توان گفت تقریبا برای هر نوع سلیقه سرمایه گذاری و هر میزان ریسک پذیری افراد،نوعی صندوق سرمایه گذاری وجود دارد. مثلا فردی ریسک پذیری خیلی پایینی دارد و در مقابل فردی حاضر است برای کسب سود بیشتر،ریسک بالایی را نیز تحمل کند.هرکدام از این افراد می توانند یک صندوق سرمایه گداری متناسب با سطح ریسک خود را انتخاب کنند.به طور ساده می توان گفت تفاوت اصلی انواع صندوق های سرمایه گذاری در ترکیب دارایی های آن هااست.به این معنی که صندوق ها با توجه به ماهیت و نوعشان درصدی از سرمایه خود را در گزینه های کم ریسک مثل سپرده بانکی،اوراق مشارکت و … سرمایه گذاری می کنند.یا در گزینه های با ریسک بیشتر مثل بورس سرمایه گذاری می کنند.شما برای سرمایه گذاری در یک صندوق باید واحدهای سرمایه گذاری یا unit آن صندوق را خریداری کنید.کل سرمایه صندوق به واحد های ۱۰۰هزار تومانی تقسیم می شود که به هر کدام از آن ها یک واحد سرمایه گذاری یا unit گفته می شود.قیمت این واحدها در ایران معمولا نزدیک به ۱۰۰هزار تومان است.در ادامه با انواع صندوق ها آشنا خواهیم شد .

صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت

این نوع صندوقها حداقل بین ۷۰% تا ۹۰% از دارایی های خود را در اوراق مشارکت، سپرده بانکی، گواهی سپرده بانکی و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه گذاری می نمایند.باقیمانده دارایی های صندوق نیز به اختیار مدیر صندوق (تا سقف ۱۰%) در بورس سرمایه گذاری می شود.یک صندوق سرمایه گذاری با درامد ثابت مناسب برای افرادی است که ریسک پذیری پایینی دارند.چرا که بیشتر سرمایه آن در دارایی های با درامد ثابت سرمایه گذاری شده است.همچنین معمولا صندوق های سرمایه گذاری با درامد ثابت یک حداقل سود تضمین شده دارند.این صندوق ها در دوره های از قبل معین شده(مثلا ماهانه یا ۳ ماه یکبار) به سرمایه گذاران خود سود پرداخت می کنند.قابلیت نقد شوندگی آن ها نیز بالاست.یعنی شما به راحتی می توانید واحد های صندوق خود را به پول نقد تبدیل کنید.همچنین بیشتر این صندوق ها یک رکن به نام ضامن نقد شوندگی دارند که معمولا یک نهاد مالی معتبر است.این ضامن باعث آسودگی خاطر بیشتری برای سرمایه گذاران می شود.در نهایت اینکه این صندوق ها معمولا بازدهی بیشتری نسبت به بانک دارند.پس برای افراد کم ریسک که پول خود را در بانک نگهداری می کنند یک گزینه جذاب برای سرمایه گذاری با ریسک پایین به شمار می روند.

✔ ویژگی صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت

با توجه به توسعه ابزارهای مالی در ایران شاهد انتشار اوراق مشارکت و گواهی های سپرده بانک ها و شرکت های مختلف خصوصی و دولتی هستیم. برای اینکه این اوراق جذابیت لازم را نزد سرمایه گذاران داشته باشند عموما نرخ سودی بالاتر از سپرده های بانکی دارند و عموما دارای سودی ۳ الی ۴ درصد بالاتر از سپرده های بانکی دارند و از طرفی تضمین شده هستند و این موضوع باعث می شود تا بسیاری از سرمایه گذاران به این اوراق جذب شوند. صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت نیز بخش قابل توجهی از سرمایه های خود را در این اوراق سرمایه گذاری می کنند تا از این دریچه بتوانند بازدهی بالاتری نسبت به سپرده های بانکی ایجاد نمایند. ضمنا برخی از صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت بانکی نیز به دلیل قوانین حاکم بر آن بانک یک الی دو درصد بالاتر از سایر صندوق های مشابه سود پرداخت می کنند. برای مثال اگر صندوق های دیگر سود ۲۰ درصدی می پردازند آن صندوق خاص سود ۲۲ درصدی را پرداخت می نماید.

✔ صندوق سرمایه گذاری در سهام

این نوع از صندوق ها حداقل ۷۰% از دارایی های خود را در سهام سرمایه گذاری می کنند.۳۰% باقیمانده نیز به اختیار مدیر صندوق در سهام ، اوراق مشارکت ، سپرده بانکی و یا سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه گذاری می شود.این کار باعث می شود که ریسک این نوع صندوق ها نسبت به صندوق های با درآمد ثابت بیشتر شود.به دلیل اینکه بخش زیادی از دارایی های این نوع صندوق در بورس سرمایه گذاری می شود،در نتیجه این نوع از صندوق ها حداقل سود تضمین شده ندارند.این صندوق ها بیشتر مناسب افرادی هستند که قصد سرمایه گذاری در بورس را دارند،اما فرصت و یا اطلاعات کافی برای این کار را ندارند.با سرمایه گذاری در این نوع صندوق ها سرمایه شما توسط یک تیم تحلیلی با مدیریت حرفه ای و آشنا به مسائل مالی و سرمایه گذاری،در بورس سرمایه گذاری می شود.به همین دلیل ریسک بیشتری نیز دارند.اما از طرف دیگر این قابلیت را دارند که نسبت به صندوق های سرمایه گذاری با درامد ثابت،بازدهی بیشتری را نصیب سرمایه گذاران بکنند.مثلا در مواقعی که وضعیت بورس مناسب است،میزان بازدهی و سودآوری این صندوق ها نسبت به صندوق های با درامد ثابت قابل مقایسه نیست.بسیاری از این صندوق های نیز ضامن نقد شوندگی دارند.

✔ بهترین صندوق سرمایه گذاری در سهام

هر گاه یک صندوق سرمایه گذاری سهام یا مختلط عرضه اولیه شد پیشنهاد می گردد تا بخشی از سرمایه خودتان را بابت خرید واحدهای آن تخصیص بدهید چون تجربه نشان داده است که ارزش واحدهای صندوق های سرمایه گذاری جدیدالتاسیس طی سه الی ۵ سال بازدهی خارق العاده ای را محقق می کنند و در نتیجه سرمایه گذاری ایمنی محسوب می شوند. از طرفی تعداد صندوق های سرمایه گذاری در سهام در حال حاضر کم نیستند و هر کدام از آنها با توجه به قدمتی که دارند قیمت های مختلفی از ۳۰۰ هزار تومان به بالا دارند. حال این سوال برای شما که مشتاق خرید واحدهای یک صندوق سرمایه گذاری هستید پیش می آید که چگونه یک صندوق را انتخاب کنم؟ در پاسخ به این سوال شما باید گفت که به سایت www.fipiran.com مراجعه کرده در آنجا سابقه عملکرد صندوق های مختلف سرمایه گذاری در سهام یا مختلط را مقایسه نمایید. عموما صندوق های سرمایه گذاری مختلف در صنایع خاصی سرمایه گذاری می کنند و از آنجایی که حجم بزرگی از سرمایه را در اختیار دارند جابه جایی های مداومی در بین صنایع مختلف بورسی انجام نمی دهند، بنابراین شما ضمن بررسی روند عملکردی صندوق ها به سایت این صندوق ها مراجعه نمایید و ببینید که تمرکز سرمایه گذاری این صندوق در چه صنایعی می باشد تا از این دریچه بتوانید واحدهای یک صندوق موفق را خریداری نمایید.

✔ صندوق سرمایه گذاری مختلط

این نوع از صندوق ها حداکثر ۶۰% از دارایی خود را در سهام سرمایه گذاری می کنند.حداقل ۴۰% از دارایی صندوق نیز در اوراق با درآمد ثابت مثل اوراق مشارکت و سپرده های بانکی سرمایه گذاری می شود.به صورت کلی می توان گفت این نوع از صندوق های سرمایه گذاری از منظر سطح ریسک بین ۲ نوع صندوق با درامد ثابت و صندوق سرمایه گذاری در سهام قرار می گیرند.سرمایه گذاری در این نوع از صندوق ها به افراد با سطح ریسک متوسط توصیه می شود.چون بیش از نیمی از دارایی های آن در سهام سرمایه گذاری می شود.همچنین برای تعدیل این ریسک حداقل ۴۰% از دارایی های صندوق در اوراقی که درامد ثابتی دارند سرمایه گذاری می شود.این صندوق ها نیز پتانسیل بازدهی بیشتر نسبت به صندوق های درامد ثابت را دارند.ولی به دلیل سرمایه گذاری بخشی از دارایی ها در سهام،حداقل سود تضمین شده ندارند. بسیاری از این صندوق های نیز ضامن نقد شوندگی دارند.

✔ صندوق سرمایه گذاری قابل معامله(ETF)

فعالیت اصلی این صندوق ها ،سرمایه گذاری در اوراق بهادار یا دارایی های فیزیکی است که به عنوان دارایی پایه صندوق در نظر گرفته می شود.عملکرد این نوع از صندوق ها به عملکرد دارایی پشتوانه آن بستگی دارد.می توان گفت مهم ترین ویژگی این صندوق ها داد و ستدپذیری واحدهای سرمایه گذاری آنها در بازار سرمایه است.به این صورت که معامله واحدهای این نوع از صندوق ها به شیوه معاملات سهام عادی،در سامانه معاملاتی بازار فرابورس ایران صورت می پذیرد.صندوق های قابل معامله می توانند از نوع هرکدام از ۳ نوع صندوق سرمایه گذاری که گفتیم باشند.ریسک متفاوتی که این نووع از صندوق ها نسبت به سایر صندوق های گفته شده دارند،این است که واحد های سرمایه گذاری آنها در بورس خرید و فروش می شوند.پس عرضه و تقاضای بازار و شرایط بورس نیز می تواند بر قیمت آنها تاثیرگذار باشد.همچنین خرید و فروش این صندوق ها از طریق بورس می تواند به نقدشوندگی بیشتر آنها کمک بکند.

سایر صندوق های سرمایه گذاری

می توان گفت صندوق هایی که در این مقاله درباره آنها توضیح داده شد،انواع اصلی صندوق های سرمایه گذاری به شمار می روند.بیشتر سرمایه گذاری ها در این نوع از صندوق ها انجام می شود.اما انواع دیگری از صندوق های سرمایه گذاری نیز هستند که توضیح درباره آنها از حوصله این مقاله خارج است.از انواع دیگر صندوق های سرمایه گذاری می توان به صندوق های زمین و ساختمان،صندوق های بازارگردانی،صندوق های نیکوکاری و … اشاره کرد.

✔ معرفی سایت های صندوق سرمایه گذاری

اکثر صندوق های سرمایه گذاری یک سایت منحصر به خود صندوق دارند.شما در سایت صندوق های سرمایه گذاری می توانید اطلاعاتی از قبیل قیمت صدور،قیمت ابطال،تعداد واحدهای دراختیار سرمایه گذاران،مدیران سرمایه گذاری صندوق و همچنین اساسنامه و امیدنامه صندوق را مشاهده نمایید.قیمت صدور یعنی قیمتی که شما اگر بخواهید یک واحد صندوق را خریداری کنید،باید بپردازید.قیمت ابطال نیز یعنی قیمتی که اگر بخواهید یک واحد سرمایه گذاری صندوق را به فروش برسانید،بدست می آورید.این قیمت ها معمولا نزدیک به NAV صندوق می باشند.به طور مثال اگر شما به سایت صندوق سرمایه گذاری با درامد ثابت گنجینه زرین شهر مراجعه کنید صفحه زیر را مشاهده می کنید که اطلاعات صندوق در آن آمده است:

نقدینگی چیست ؟

نقدینگی معیاری است که نشان می‌دهد چقدر می‌توانید به آسانی یک دارایی را به پول نقد یا دارایی دیگر تبدیل کنید. ممکن است کمیاب‌ترین و با ارزش‌ترین کتاب قدیمی را در کوله پشتی خود داشته باشید، اما اگر در جزیره‌ای دورافتاده تنها باشید، پیدا کردن خریدار دشوار خواهد بود.

مقدمه

راهی خوب برای سنجش سلامت بازار چیست؟ می توانید به حجم معاملات، نوسانات یا سایر شاخص‌های فنی نگاه کنید. با این حال، یک عامل بسیار مهم وجود دارد – نقدینگی. اگر بازار نقدینگی نداشته باشد، انجام معاملات بدون تأثیر قابل توجهی بر قیمت می‌تواند بسیار دشوار باشد. در ادامه به چیستی و اهمیت نقدینگی می‌پردازیم.

نقدینگی چیست؟

نقدینگی معیاری است برای سهولت تبدیل یک دارایی به دارایی دیگر بدون تأثیر بر قیمت آن. به زبان ساده، نقدینگی توصیف می‌کند که یک دارایی چقدر سریع و آسان می‌تواند خریده یا فروخته شود.

از این رو، نقدینگی خوب به این معناست که یک دارایی را می‌توان به سرعت و به راحتی خرید یا فروخت بدون اینکه تأثیر زیادی بر قیمت آن داشته باشد. برعکس، نقدینگی بد یا کم به این معنی است که یک دارایی را نمی‌توان به سرعت خرید یا فروخت. یا اگر بتوان خرید یا فروخت، معامله تاثیر بسزایی در قیمت آن دارایی خواهد داشت.

پول نقد (یا معادل‌های نقدی) را می توان نقدشونده ترین دارایی در نظر گرفت زیرا به راحتی می‌توان آن را به دارایی‌های دیگر تبدیل کرد. یک دارایی مشابه در دنیای رمزارزها استیبل‌کوین است.

در حالی که استیبل‌کوین‌ها و ارزهای دیجیتال هنوز بخشی از استانداردهای پرداخت‌های روزمره نیستند، اما تا زمانی که به طور گسترده مورد پذیرش قرار گیرند، تنها مسئله زمان است. در هر صورت، بخش عمده‌ای از حجم بازار ارزهای دیجیتال در حال حاضر در استیبل‌کوین‌ها صورت می‌گیرد و آنها را بسیار نقدشونده می‌کند.

از سوی دیگر، املاک و مستغلات، اتومبیل‌های خارق‌العاده یا اقلام کمیاب ممکن است نسبتاً غیرنقدی در نظر گرفته شوند، زیرا خرید یا فروش آنها لزوماً کار آسانی نیست. ممکن است یک اثر نادر در اختیار داشته باشید، اما پیدا کردن یک خریدار مشتاق با قیمتی که شما آن را در بازار منصفانه می‌دانید احتمالا دشوار است.

همچنین، فرض کنید می‌خواهید یک ماشین با اثر خود بخرید. تقریباً غیرممکن است که کسی را پیدا کنید که دقیقاً ماشین مورد نظر شما را بفروشد و بخواهد آن را با اثر شما عوض کند. اینجاست که پول نقد مفید است.

دارایی‌های ملموس عموماً نقدشوندگی کمتری نسبت به دارایی‌های دیجیتال دارند، زیرا … خب، ملموس هستند. هزینه‎های اضافی نیز در این امر وجود دارد، و ممکن است انجام معامله کمی زمان ببرد.

در مفهوم مرسوم، دو نوع نقدینگی وجود دارد – نقدینگی حسابداری و نقدینگی بازار.

نقدینگی حسابداری چیست؟

نقدینگی حسابداری اصطلاحی است که بیشتر در زمینه مشاغل و ترازنامه آن‌ها استفاده می‌شود و اشاره به سهولتی دارد که یک شرکت می‌تواند بدهی‌های کوتاه مدت و بدهی‌های جاری خود را با دارایی‌های جاری و گردش مالی خود پرداخت کند. به این ترتیب، نقدینگی حسابداری ارتباط مستقیمی با سلامت مالی یک شرکت دارد.

نقدینگی بازار چیست؟

نقدینگی بازار میزانی است که بازار اجازه می‌دهد دارایی‌ها با قیمت‌های منصفانه خرید و فروش شوند. این قیمت‌ها نزدیک‌ترین قیمت به ارزش حقیقی دارایی‌ها هستند. در این مورد، ارزش حقیقی به این معنی است که کمترین قیمتی که فروشنده مایل به فروش است، نزدیک به بالاترین قیمتی است که خریدار مایل به خرید است. به تفاوت بین این دو مقدار، اختلاف قيمت خريد و فروش می‌گویند.

چرا نقدینگی مهم است؟

از آنجایی که رمزارزها، دارایی دیجیتال هستند، باید کاملاً نقدشونده باشند، درست است؟ خب، نه کاملا. برخی از دارایی‌های رمزنگاری شده دارای نقدینگی بسیار بهتری نسبت به سایرین هستند.

برخی از بازارها تنها چند هزار دلار حجم معاملات در روز خواهند داشت، در حالی که برخی دیگر میلیاردها دلار خواهند داشت. نقدینگی مشکلی برای رمزارزهایی مانند بیت‌کوین یا اتریوم نیست، اما بسیاری از کوین‎های دیگر با کمبود قابل توجه نقدینگی در بازارهای خود مواجه هستند.

این امر به ویژه در مورد معامله آلت‌کوین‌ها بسیار مهم است. اگر موقعیتی را در یک کوین غیرنقدینه ایجاد کنید، ممکن است نتوانید با قیمت دلخواه خود از آن خارج شوید. به همین دلیل است که به طور کلی معامله دارایی با نقدینگی بالاتر ایده بهتری است.

نقدینگی همچنین می‌تواند تحت شرایط مختلف بازار به شدت تغییر کند.

نقدینگی یک عامل مهم در بررسی بازارهای مالی است. به طور کلی، معامله در بازارهایی که نقدینگی بالایی دارند، مطلوب است، زیرا می توانید با سهولت نسبی به موقعیت‌ها ورود کنید یا از آن‌ها خارج شوید.

نهادی که جایگزین بانک می شود

واژه "صندوق سرمایه‌گذاری" از کلماتی است که صرفا چند سالی است در ایران به گوش می‌خورد. این نوع نهاد سرمایه‌گذاری که نزدیک به یک قرن از پیدایش آن در جهان می‌گذرد در کشورهای توسعه یافته جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. گفتنی است طبق آمار رسمی سایت statista در سال ۲۰۲۱، از هر دو خانواده آمریکایی، یک خانواده منابع مالی خود را در صندوق، سرمایه‌گذاری کرده است.

مزایای زیادی موجب استقبال سرمایه‌گذاران به این ابزار مالی شده و درنهایت باعث شده تا این نهاد مالی جایگزین قدرتمندی در برابر سپرده بانکی به حساب آید. از جمله این مزایا می توان به سود بالاتر از نرخ بانکی، امنیتی مشابه با بانک، سرعت نقدشوندگی و . اشاره کرد.

صندوق های سرمایه گذاری در ایران و ویژگی آن ها

در ایران صندوق‌های سرمایه‌گذاری تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند و تاکنون 260 صندوق سرمایه‌گذاری مجوز فعالیت اخذ کرده‌اند. البته گفتنی است که تمامی آن‌ها کارایی لازم و همچنین عملکردی شبیه به سپرده بانکی ندارد و از آنجایی که انتخاب بین این تعداد صندوق سرمایه‌گذاری کار آسانی نیست ما در این نوشتار مهم ترین ویژگی‌های یک صندوق سرمایه گذاری خوب را بیان کرده‌ایم:

1- سودی بالاتر از نرخ بانکی: صندوق‌های سرمایه گذاری با عملکرد مناسب معمولا نرخ سود بالاتری از سپرده بانکی پرداخت می‌کنند.

2- سود بدون نوسان: سود یک صندوق سرمایه‌گذاری خوب معمولا ثابت است و در ماه‌های مختلف تفاوت چشمگیری ندارد.

3- سرعت نقدشوندگی: در یک صندوق سرمایه‌گذاری مناسب، از زمان درخواست منابع تا واریز وجه حداقل زمان (در بعضی صندوق ها یک روز) انتظار را دارد.

4- ضامن نقدشوندگی: ضامن نقدشوندگی صندوق‌های معتبر معمولا بانک‌های شناخته شده هستند.

علاوه بر این موارد، برخی صندوق‌های سرمایه‌گذاری شناخته شده، مزایای متفاوتی به سرمایه‌گذاران خود می‌دهند. به عنوان مثال صندوق اندوخته توسعه صادرات آرمانی که تحت ضمانت بانک توسعه صادارت ایران فعالیت می‌کند، به سرمایه‌گذاران خود وام بدون ضامن نیز پرداخت می‌کند و با وجود سود بالاتر از نرخ بانکی و نقدشوندگی در یک روز جایگاه ویژه‌ای در میان صندوق‌های سرمایه‌گذاری پیدا کرده به طوری که تا امروز نزدیک به 7 هزار میلیارد تومان سرمایه جذب شده و بیش از 100 هزار نفر در این صندوق سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

• بازار سرمایه در ۱۴۰۰
• شرایط کنونی بورس، فرصتی مناسب برای خرید سهام است
• ترین‌های صندوق‌های سهامی
• بیم و امیدهای اکوسیستم استارت‌آپی در بحران
• تقاضای طلا ؛ چرا در مواقع بحرانی‌؟

تولید محتوای بخش «وب گردی» توسط این مجموعه صورت نگرفته و انتشار این مطلب به معنی تایید محتوای آن نیست.

دارایی نقدپذیر (Liquid Asset) و نقدینگی (Liquidity) چیست؟

یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های سرمایه‌گذاران این است که آیا پس از خرید یک دارایی جدید، می‌توان پس از مدتی آن را به‌راحتی در بازار فروخت و به پول نقد تبدیل کرد یا نه. این پرسش، جواب دقیق و مشخصی ندارد؛ اما می‌توان با درنظرگرفتن عوامل مختلف تا حدودی به آن پاسخ داد.

برخی از دارایی‌هایی که ما با آن سروکار داریم بازار چندان مناسبی ندارند. برای مثال با آنکه اشیای قدیمی و به‌اصطلاح آنتیک بسیار ارزشمند هستند؛ اما فروش آنها در بازار کار دشواری است. املاک و مستغلات هم ماهیتی مشابه دارند و ممکن است مدت‌زمان زیادی طول بکشد تا خانه‌ای را بفروشیم.

در حقیقت خرید دارایی‌هایی که ارزش بالایی دارند اما نقدپذیری آنها پایین است، یک حرکت پُرریسک‌ محسوب می‌شود؛ چراکه این احتمال وجود دارد زمانی که شما به پول نقد نیاز داشته باشید امکان فروش سریع دارایی‌تان به‌‌دلیل نبود مشتری مقدور نباشد یا اینکه در نهایت مجبور شوید آن را با قیمت بسیار کمتر از ارزش واقعی‌اش بفروشید.

به بیان ساده، خرید کالای نقدپذیر یا دارایی‌ای که مشتری دست‌به‌نقد همواره برای آن وجود دارد شاخص‌ مهمی است و باید آن را در نظر داشته باشید. در این مقاله قصد داریم شما را با دو مفهوم دارایی نقدپذیر و نقدینگی آشنا کنیم و در ادامه به برخی ویژگی‌ها، عوامل مؤثر، نحوه محاسبه و اهمیت آنها نگاهی داشته باشیم. پس تا انتهای این مطلب ما را همراهی کنید.

دارایی نقدپذیر چیست؟

دارایی نقدپذیر یا نقدشونده (Liquid Asset) که در برخی مقالات اقتصادی از آن با عنوان دارایی سیال هم نام برده شده است به اموال یا داشته‌هایی گفته می‌شود که از سهولت بالایی برای خرید‌و‌فروش برخوردار هستند و می‌توان آنها را به‌آسانی به وجه نقد تبدیل کرد.

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های دارایی نقدپذیر انتقال آسان مالکیت آن است. برای مثال دلار، یورو یا سکهٔ طلا نیازی به مراحل قانونی برای واگذاری مالکیت‌ ندارند و می‌توان به‌آسانی آنها را به پول رایج تبدیل کرد.

علاوه بر این دارایی‌های نقدپذیر ویژگی‌های دیگری هم دارند که عبارت‌اند از:

در این میان دارایی‌های گوناگونی وجود دارند که به‌طور ذاتی همواره نقدپذیر هستند و اغلب سرمایه‌گذاران بزرگ در سبد سرمایه خود همیشه از این دسته دارایی‌ها استفاده می‌کنند. طلا، ارزهای معتبر خارجی، سهام، اوراق قرضه و صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETFs) از جمله دارایی‌های با نقدپذیری بالا هستند. البته نباید فراموش کرد که میزان نقدپذیری برخی از این کالاها ممکن است با توجه به شرایط اقتصادی هر کشور متفاوت باشد.

به‌طور کلی پول نقدپذیرترین دارایی در جهان است.

در سوی دیگر ما با برخی کالاها سروکار داریم که از نظر نقدپذیری متفاوت هستند و فرایند خریدوفروش و تبدیل آنها به پول چندان آسان نیست.

دارایی غیرسیال یا نقدناپذیر چیست؟

دارایی نقدناپذیر (Illiquid Asset) که از آن با تعابیر دیرنقدپذیر یا غیرسیال هم یاد می‌شود به دسته‌ای از دارایی‌ها می‌گویند که امکان تبدیل آنها به پول نقد، کم یا حتی در برخی موارد غیرممکن است. دارایی نقدناپذیر را می‌توان نقطه مقابل دارایی نقدپذیر دانست؛ دارایی‌‌هایی که با وجود ارزش بالا، مشتریان اندکی دارند.

برای مثال فرض کنید شما یک نقاشی از ژان میشل باسکیت (Jean Michel Basquiat) را در اختیار دارید که بیش از ۱۰۰میلیون دلار ارزش دارد. با آنکه این اثر هنری بسیار گران‌بهاست، با توجه به قیمت‌گذاری و مشتریانی که برای خرید آن وجود دارند یک دارایی نقدناپذیر تلقی می‌شود.

باید به این نکته توجه کرد که عبارت نقدناپذیر به‌معنای غیرقابل نقد‌شدن نیست بلکه به این معناست که باید زمان زیادی منتظر ماند تا چنین دارایی‌‌ای به پول تبدیل شود.

موضوع نقدناپذیری تنها گریبان‌گیر افراد یا سرمایه‌گذاران نیست، بلکه شرکت‌های بزرگ هم با شکلی متفاوت با این مسئله درگیر هستند. بسیاری از شرکت‌ها در زمان تنظیم ترازنامه‌های مالی و مشخص‌کردن بدهی‌ها و معوقات باید نقدپذیری دارایی‌ها و سرمایه‌گذاری‌های خود را مشخص کنند.

از آنجا که دارایی‌های نقدناپذیر اغلب ریسک و نوسانات زیادی دارند، سرمایه‌گذاران باتجربه‌، درصد بسیاری کمی از سبد مالی خود را به این دارایی‌ها اختصاص می‌دهند. خانه و مستغلات، آثار هنری، اجناس قدیمی و آنتیک، ماشین، اقلام کلکسیونی همگی از دارایی‌های نقدناپذیر هستند.

بازار نقدی یا سیال چیست؟

اصطلاح پرکاربرد دیگری در این میان وجود دارد که بد نیست پیش از آنکه دربارهٔ نقدینگی توضیح دهیم، به آن اشاره‌ای داشته باشیم. عبارت بازار سیال یا نقدی (Liquid Market) که با نام‌های دیگری مانند بازار لیکویید یا شناور هم شناخته می‌شود، به بازاری گفته می‌شود که خریداران و فروشندگان زیادی در آن فعالیت می‌کنند. در این بازار علاوه بر قیمت منصفانه، خریداران و فروشندگان هزینه‌ کمتری بابت نقل‌وانتقالات پرداخت می‌کنند.

دلیل حضور خریداران و فروشندگان متعدد در این بازار علاوه بر قیمت‌های مناسب و منصفانه، نوسانات اندکی است که این دست از بازارها دارند.

نقدینگی چیست؟

نقدینگی (Liquidity) عبارتی است که بسیار آن را شنیده‌ایم. این واژه پرکاربرد، یک ویژگی و صفت مهم برای کالاها و دارایی‌ها محسوب می‌شود. به‌طوری که می‌توان گفت تعریف یک دارایی نقدپذیر یا نقدناپذیر به‌نوعی وابسته به این پارامتر است.

در اقتصاد تعاریف گوناگونی برای نقدینگی وجود دارد؛ برخی نقدینگی را به‌عنوان معیاری برای توانایی فروش سریع یک دارایی به‌ قیمت بازار می‌دانند؛ اما عده‌ای دیگر پول در گردش را نقدینگی تلقی می‌کنند، بعضی از اقتصاددانان هم به دارایی‌های نقدی و مجموع پول و شِبه‌پول به‌عنوان نقدینگی اشاره می‌کنند. شاید ساده‌ترین تعریف از نقدینگی همان پول نقد باشد.

اگر بخواهیم این مفهوم ساده را کمی علمی‌تر توضیح دهیم، نقدینگی را می‌توان داشتن مقدار قابل‌ملاحظه‎‌‌ای دارایی با نقدپذیری بالا توصیف کرد و از آنجا که پول نقدپذیرترین دارایی ممکن است؛ بنابراین نقدینگی و پول را می‌توان معادل هم دانست.

در بازارهای مرسوم و سنتی دو سطح کلی برای نقدینگی داریم:

• نقدینگی بازار (Market Liquidity): به‌میزان سهولت خرید و فروش کالا یا دارایی با قیمتی منصفانه و عادلانه گفته می‌شود. به‌عبارت دیگر نقدینگی یک بازار به سرعت و نقدشوندگی آن دارایی وابسته است. در هر بازار زمانی که شکاف یا اختلاف قیمت میان فروشنده و خریدار (Bid-Ask Spread) کمتر باشد و اعداد و ارقام دلخواه این دو سمت معامله به هم نزدیک‌تر باشد با نقدینگیِ بازارِ بهتری مواجه هستیم.

• نقدینگی حسابدارییاترازنامه‌ای (Accounting liquidity): معیاری برای سنجش توانایی پرداخت بدهی‌ها در زمان سررسید است. این میزان معمولاً به صورت نسبت یا درصد بیان می شود. اغلب سرمایه‌گذاران با نگاه به میزان بدهی‌ها، وجوه نقد، تعهدات مالی و کالاهای موجود یک شرکت اقدام به سرمایه‌گذاری در آن می‌کنند؛ بنابراین موضوع نقدینگی حسابداری یکی از مؤلفه‌های مهم در جذب سرمایه، اعتماد کاربران و تنظیم ترازنامه‌های مالی است.

البته در بازار ارزهای دیجیتال دسته‌بندی دیگری نیز با عنوان نقدینگی صرافی (Exchange Liquidity) وجود دارد که تابعی از مِیکرها، تِیکرها (Maker & Taker) و جفت‌ارزهای فهرست‌‌شده در صرافی‌هاست. به‌عبارت دیگر نقدینگی در هر صرافی را می‌توان از مبادلاتی که در آن انجام می‌شود و جفت‌ارزهایی که پشتیبانی می‌شود، برآورد کرد.

محاسبه نقدینگی

همان‌ طور که اشاره کردیم یکی از مسائل اساسی شرکت‌ها موضوع نقدینگی و محاسبه آن است. از آنجا که شرکت‌ها برای آنکه چرا نقدشوندگی مهم است؟ توانایی پرداخت بدهی‌ها، معوقات و تعهدات خود را بررسی کنند از رابطه‌ای به نام نسبت نقدینگی (Liquidity Ratio) استفاده می‌کنند. نسبت نقدینگی به سه شیوهٔ مختلف محاسبه می‌شود که عبارت است از:

نسبت جاری (Current ratio): در این مدل که ساده‌ترین روش برای محاسبه نقدینگی است، میزان بدهی‌های جاری را بر دارایی‌های جاری تقسیم کرده و عدد به‌‌دست‌آمده میزان نقدینگی را مشخص می‌کند.

منظور از بدهی جاری، بدهی‌هایی است که موعد پرداخت آن کمتر از یک سال بوده و دارایی‌های جاری هم به‌معنای دارایی‌هایی است که می‌توان در کمتر از یک سال آنها را به پول نقد تبدیل کرد.

به‌طور کلی اعداد به‌‌دست‌آمده از نسبت جاری که ۱ یا بالاتر از آن باشد، نشان‌دهنده وضعیت مناسب یک شرکت است.

نسبت آنی (Quick ratio): در این مدلِ نقدینگی، مقدار عددی دارایی‌های فعلی از دارایی‌های جاری کسر می‌شود و عدد حاصل بر بدهی‌های فعلی تقسیم می‌شود.

نسبت پول نقد (Cash ratio): در این نسبت هم مجموع پول‌های نقد به‌علاوه سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده بر بدهی‌های جاری تقسیم می‌شود.

از آنجا که محور مطالب ما در این مقاله محاسبه نقدینگی و کاربردهای این نسبت‌ها نیست، با اشاره‌ای کوتاه به این موضوع به‌سراغ بازار ارزهای دیجیتال و عوامل مؤثر بر نقدینگی آن می‌رویم.

عوامل مؤثر بر نقدینگی ارزهای دیجیتال

حجم معاملات

یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار و تعیین‌کننده نقدینگی یک ارز دیجیتال، حجم مبادلات است. منظور از حجم در اینجا به‌معنای تعداد ارزهای دیجیتالی است که طی ۲۴ ساعت گذشته در یک پلتفرم مشخص خرید‌وفروش شده باشند.

به‌عبارت ساده حجم بالای تبادلات به‌معنای خریداران و فروشندگان بیشتر است و این حجم بیشتر به‌معنای نقدینگی بالاتر است. برای آنکه از حجم بالای معاملات برخی از ارزهای دیجیتال و نقدینگی آنها اطمینان پیدا کنید، بهتر است حجم مبادلات آنها را در چند صرافی بزرگ و معتبر بررسی کنید.

پلتفرم معاملات

صرافی‌های ارز دیجیتال بازار خرید‌و‌فروش این دارایی‌ها را در اختیار دارند؛ بنابراین صرافی‌هایی که بتوانند امکانات و امنیت بالاتری را ارائه کنند موجب جذب بیشتر معامله‌گران می‌شوند. همین موضوع در نهایت منتهی به سودآوری بیشتر و جذب نقدینگی می‌شود. صرافی‌هایی بزرگ‌تر به‌‌دلیل کاربران بیشتر و استفاده از جفت‌ارزهای مختلف از نقدینگی بالاتری برخوردار هستند.

پذیرش

عامل اصلی موفقیت یک ارز دیجیتال به محبوبیت و پذیرش آن گره‌ خورده است. برای آنکه ارز دیجیتالی با نقدینگی بالا داشته باشیم، باید مجموعه بزرگی از افراد از این دارایی برای انجام تراکنش‌های خود استفاده کنند.

به‌طور مثال ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین و اتریوم به‌‌دلیل محبوبیت و کارایی بیشتر از پذیرش بالاتری برخوردار هستند. در مقابل می‌توان به پروژه‌های جدیدی اشاره کرد که به‌‌دلیل اندک‌بودن محبوبیت و سطح پذیرش آن‌ها نقدینگی پایینی دارند.

بنابراین پذیرش یک ارز دیجیتال جدید توسط مردم و نهادها، موضوعی مهم و حیاتی به‌شمار می‌رود؛ پذیرش بیشتر یک ارز دیجیتال را می‌توان با نقدینگی بیشتر برابر دانست.

قانون‌گذاری

قوانین و مقررات حاکم بر ارزهای دیجیتال می‌تواند تأثیر مستقیمی بر نقدینگی این دارایی‌ها بگذارد. برخی از کشورها به‌شکل گسترده‌ای استفاده و تبادلات مبتنی بر ارزهای دیجیتال را غیرقانونی اعلام کرده‌اند. از آنجا که کاربران در چنین شرایطی نمی‌توانند به‌آسانی دارایی‌های دیجیتال خود را با دیگران مبادله کنند؛ بنابراین ‌بسیاری از صرافی‌ها و کاربران نمی‌توانند در چنین فضایی فعالیت کنند. با کاهش معاملات خرید‌و‌فروش و کم‌فروغ‌بودن بازار، نقدینگی هم روندی نزولی پیدا می‌کند.

هرچقدر قوانین محدود‌کننده کمتر باشد، به‌ همان نسبت میزان نقدینگی ارزهای دیجیتال بیشتر خواهد بود.

چرا نقدینگی اهمیت دارد؟

وجود نقدینگی بالا و قیمت‌های منصفانه بهترین شرایط را برای یک معامله‌گر ارزهای دیجیتال رقم می‌زنند. در بازاری با نقدینگی بالا فروشندگان می‌توانند داشته‌های خود را به‌ قیمت مناسب بفروشند و خریداران هم با قیمت‌هایی معقول می‌توانند آنچه را که می‌خواهند به‌ دست آورند.

در چنین بازاری معامله‌گران ارزهای دیجیتال می‌توانند به‌آسانی و به‌سرعت خریدار یا فروشنده مناسب را پیداکرده و معاملات خود را نهایی کنند. نقدینگی بالا در ارزهای دیجیتال باعث می‌شود قیمت تا حد قابل‌ملاحظه‌ای پایدار بماند و درگیر نوسانات شدید نشود. در سوی دیگر اگر بازار نقدینگی اندکی داشته باشد، شاهد بازاری نوسانی و پرریسک خواهیم بود.

بنابراین بازاری با نقدینگی بالا ثبات بیشتری به‌همراه دارد از سوی دیگر چنین شرایطی موجب می‌شود تا احتمال دست‌کاری و تغییر در قیمت‌ها نیز به‌حداقل برسد. اگر عده‌ای بخواهند با خرید یا فروش انبوه یک ارز دیجیتال قیمت را دست‌خوش تغییر کنند، چنین کاری در یک بازار با نقدینگی بالا تقریباً ناممکن خواهد بود.

از آنجا که یکی از پایه‌های پیش‌بینی بازار استفاده از تحلیل تکنیکال است و این موضوع با بررسی قیمت‌ در گذشته شکل می‌گیرد، در بازاری که به‌دلیل نقدینگی پایین دائماً در تلاطم باشد، نمی‌توان از شاخصی مانند تحلیل تکنیکال استفاده کرد.

استخر نقدینگی چیست؟

دنیای ارزهای دیجیتال هرروز شاهد توسعه و پیشرفت‌های چشم‌گیر است. هم‌زمان با افزایش حجم مبادلات و تنوع دارایی‌های موجود در بازار، نیاز به توسعه راه‌حل‌های جدید برای رفع خواسته‌ها و نیازهای موجود حس می‌شود. یکی از مفاهیم مهمی که توانست در این بازار غیرمتمرکز انقلابی ایجاد کند، امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای (DeFi) است.

این مفهوم حجم مبادلات ارزهای دیجیتال را به‌شدت افزایش داد، تا جایی که نیاز به وجود یک منبع تأمین نقدینگی در بازار برای افزایش سرعت مبادلات حس می‌شد. ازاین‌رو استخر نقدینگی (Liquidity Pool) شکل گرفت.

استخر نقدینگی به منبعی از توکن‌های مختلف گفته می‌شود که در صرافی‌های غیرمتمرکز توسط قرارداد‌های هوشمند (Smart Contract) قفل‌ شده و هدف آن رفع مشکلاتی است که به‌دلیل کمبود نقدینگی وجود دارد.

وجود استخرهای تأمین نقدینگی برای تداوم فعالیت بسیاری از صرافی‌های غیرمتمرکز مانند یونی سواپ (Uniswap) ضروری است. شاید بتوان گفت استخر نقدینگی هسته اصلی صرافی‌های غیرمتمرکز را تشکیل می‌دهد. از این استخرها برای تسهیل فرایند انجام سریع‌تر معاملات و وام‌دهی‌ها استفاده می‌شود.

سرمایه‌گذاران می‌توانند بخشی از دارایی‌های خود را در این استخرها وارد کنند و نقدینگی موردنیاز برای انجام معاملات را با این روش تأمین کنند. پس از انجام تراکنش‌ها، مبلغی به‌عنوان کارمزد از طرفین معامله اخذ می‌شود که بخشی از آن جهت پاداش به تأمین‌کنندگان تعلق می‌گیرد. پیدایش استخرهای نقدینگی موجب افزایش تعداد معاملات در بازار ارزهای دیجیتال شده‌ است.

جمع‌بندی

قابلیت «نقدپذیری» ویژگی مهمی است که باید به آن توجه داشت؛ زیرا این شاخص تعیین‌کننده میزان رونق و سلامت بازار است. به‌طور کلی در صورتی که نقدپذیری یک دارایی بالا باشد، سرمایه‌گذار می‌تواند در مدت‌زمان کوتاهی دارایی خود را به‌ پول تبدیل کند.

در طرف مقابل ممکن است یک کالا نقد‌پذیری اندکی داشته باشد. در این حالت تبدیل آن به پول با مشکلات متعددی از جمله نبود خریدار مناسب همراه خواهد بود؛ بنابراین برای یافتن یک خریدار و تبدیل چنین سرمایه‌ای به وجه نقد باید از قیمت منصفانه آن کاسته شود.

در زمان خرید یک کالا یا ارز دیجیتال حتماً به نقدپذیری و نقدینگی آن در بازارهای مختلف دقت کنید. توجه داشته باشید حجم معاملات یک کالا ممکن است تقلبی یا دست‌کاری شده باشد؛ اما نقدینگی را نمی‌توان چرا نقدشوندگی مهم است؟ جعل کرد.

تودیع وثیقه با اوراق خزانه چگونه است؟

هدف رسمی از انتشار اوراق خزانه، جبران کسری بودجه موقت دولت‌ها بود. در عمل اما این اوراق کارکردهای جانبی‌ای یافته‌اند که ارزش اقتصادی آن کارکردها بیش از هدف رسمی خود اوراق بوده. یک کارکرد مشخص کردن نرخ سود در اقتصاد است و کارکرد دیگر استفاده به عنوان وثیقه و تضمین. اما این کارکردهای مفید تنها در بستری که ویژگی‌های لازم را داشته باشد، ظهور می‌کنند.

انتشار چنین اوراقی توسط وزارت اقتصاد ایران امر مطلوبی است، اما نه‌فقط به‌خاطر کارکرد رسمی آن بلکه به‌خاطر کارکردهای جانبی‌اش، بنابراین باید ویژگی‌های بستر مطلوب را دریابیم. پیش از آن، برای شناخت این کارکردهای جانبی باید چهار مولفه سود را مرور کنیم:‌ ۱) سود واقعی، ۲)‌ نرخ تورم، ۳) ریسک بازگشت سرمایه، ۴) میزان نقدشوندگی (liquidity premium). هر اقتصادی در هر مقطعی از زمان یک سود واقعی دارد که نرخ بازگشت سرمایه کل آن اقتصاد است، اگر از پول کاغذی بدون پشتوانه استفاده نمی‌شد. از آنجا که پول کاغذی هست پس تورم هم هست، طبعا سود اسمی می‌شود سود واقعی به علاوه نرخ تورم.

اما سرمایه‌گذاری پرریسک باید سود بیشتری نسبت به سرمایه‌گذاری کم‌ریسک داشته باشد. پس متناسب با آن ریسک باید قدری به سود اسمی افزود. علاوه بر آن، قراردادهای نقد شونده مثل سهام شرکت‌های بزرگ در بورس یا طلا و دلار،‌ به‌خاطر داشتن خریدار و فروشندگان زیاد، به‌طور رقابتی قیمت‌گذاری می‌شوند. زمانی پیکان همین حکم را داشت و اصطلاحا می‌گفتند «پیکان پول نقده» اما در آنجا که نقد شوندگی کمتر است، آنکه مستاصل‌تر است و عجله دارد زیر قیمت می‌فروشد - یا گران می‌خرد - بنابراین طرف دیگر قرارداد از بابت این نقدشوندگی پایین، سود بیشتری کسب می‌کند. این چهارمین سودی است که در لیست بالا عنوان شد.

اوراق خزانه معمولا از پایین‌ترین نرخ ریسک و بیشترین نقدشوندگی برخوردارند بنابراین سود سوم و چهارم صفر خواهند شد. به عبارت دیگر اوراق خزانه جزو معدود ابزارهای کشف میزان سود اسمی - اولی به علاوه دومی - در یک اقتصاد هستند. از آنجا که نرخ تورم منعکس شده در این قیمت، تورم انتظاری است و نه شاخص تورم منتشر شده توسط بانک مرکزی یا مرکز آمار، از ارزش بالایی برای سیاست‌گذاری برخوردار است. این ارزش شاید بیش از کارکرد این اوراق در جبران کسری بودجه باشد.

علاوه بر اینها، ریسک پایین اوراق خزانه باعث می‌شود که این اوراق به‌عنوان وثیقه باارزش‌تر از سند زمین و ملک باشند؛ چرا که ارزش‌گذاری زمین و ملک خود باب تقلب و تخلف را باز می‌کند، حال آنکه این اوراق ارزش و قیمت مشخصی دارند و اعتبار و پشتوانه آنها خزانه دولت و مالیات دریافتی است.

اما اگر خزانه دولت به علت کاهش ارزش نفت یا سیاست‌های پوپولیستی در شرایط سالمی قرار نداشت، آن‌گاه ریسک این اوراق بالا خواهد رفت و کارکرد خود در آشکار کردن سود اسمی یا استفاده به‌عنوان وثیقه را از دست خواهند داد. مثلا اوراق خزانه دولت یونان بیشتر منعکس‌کننده ریسک بالای دولت هستند تا سود اسمی اقتصاد. به عنوان وثیقه هم پذیرفته نمی‌شود. البته این هم خود به نوعی خوب است؛ چرا که اندکی دست دولتی‌ها را در پز خالی دادن می‌بندد و حقیقت شرایط مالی دولت را آشکار می‌کند.

اما نکته دیگری که از تجربه یونان می‌آموزیم اهمیت شفاف‌سازی مالی توسط دولت است، بازار برای سنجش صحیح ریسک خزانه نیاز به اطلاعات دارد. دولت آمریکا می‌تواند با وجود بدهی چرا نقدشوندگی مهم است؟ بالایش یکی از باارزش‌ترین اوراق خزانه دنیا را منتشر کند. یکی از دلایل متعدد آن انتشار سه گزارش مهم است. در گوگل این گزاره را جست‌وجو کنید تا در لینک اول رقم دقیق بدهی دولت در هر روزی را مشاهده کنید:‌«treasurydirect debt by the penny». گزارش دوم که ریز هزینه‌ها و عایدات روزانه دولت است اولین لینکی است که با گوگل کردن “daily treasury statement” یافت می‌شود. برای یافتن گزارش سوم که شامل بزرگترین طلبکاران دولت است، این گزاره را جست‌وجو کنید: «major foreign holders of treasury securities». پس مقدمه انتشار اوراق خزانه، انتشار چنین گزارش‌هایی‌ توسط وزارت اقتصاد ایران است.

داشتن کارکردهای فوق شرط دیگری نیز دارد:‌ اوراق خزانه باید آزادانه در بورس قابل واگذاری به غیر باشند. اگر این‌طور نباشد سود ناشی از عدم نقدشوندگی به سود اسمی اضافه خواهد شد و کارکرد اوراق از بین خواهد رفت. از آنجا که نقدشوندگی بسیار مهم است، دو ویژگی دیگر نیز در طراحی این اوراق باید لحاظ شود. یکی کوچک بودن رقم اسمی آنان است تا سرمایه‌گذاران خُرد بتوانند به راحتی در بازار اوراق خزانه شرکت کنند. این سرمایه‌گذاران به‌علت ریسک‌پذیری کم، مشتریان این اوراق هستند و با رقم اسمی بالا نباید آنان را از این بازار محروم کرد. ویژگی دوم بدون کوپن بودن این اوراق است. داشتن کوپن محاسبه ارزش اوراق خزانه را تبدیل به علم بسیار پیچیده‌ای می‌کند. در چنین حالتی سازمان‌ها و بانک‌های بزرگ از این بازار منتفع می‌شوند ولی سرمایه‌گذاران خُرد نه. اگر وزیر اقتصاد می‌تواند Macaulay Duration و Convexity را به آحاد جامعه توضیح بدهد، انتشار اوراق خزانه با کوپن مانعی ندارد، اگر نه، انتشار اوراق خزانه با کوپن باعث انتقال ثروت از سرمایه‌گذاران خُرد به سرمایه‌گذاران کلان می‌شود.

جمع‌بندی آنکه اگر خزانه در مورد دخل و خرجش شفاف‌سازی کند و اوراقی منتشر کند که ساده (بدون کوپن) و نقدشونده (قابل واگذاری به غیر در بورس) باشند،‌ دولت می‌تواند برای جبران کسری بودجه از آن استفاده کند. اما مهم‌تر آنکه همه از جمله سیاست‌گذاران، نرخ سود اسمی را خواهند دانست و همین‌طور فعالان بازار، وثیقه‌ای بهتر از سند ملک در دست خواهند داشت.