قرارداد اختیار خرید
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکترای علوم اقتصادی، دانشگاه پیام نور
2 استادیار دانشگاه پیام نور
چکیده
با توجه به گسترش روزافزون ابزارهای نوین مالی در دنیا و مطرح شدن قرارداد اختیار معامله در دهه اخیر در کشور، در این تحقیق قرارداد اختیار خرید به بررسی ارائه مدلی برای قیمت گذاری قرارداد اختیار خرید در حوزه دین مبین اسلام پرداخته شده است. برای ورود به بحث قیمت گذاری این قرارداد در مدل بلک شولز ابتدا به بررسی روش ریاضی استخراج مدل بلک شولز و فلسفه ورود نرخ بهره در این مدل پرداخته شد. سپس مشخص گردید فرض پوشش کامل ریسک که در این مدل در نظر گرفته شده است توجیهی برای ورود نرخ بهره بوده است که با نقض این فرض و بررسی مدلهای قیمت گذاری قبل از بلک شولز مدل مناسب قیمت گذاری برای این قرارداد مطابق با مدل بونس ارائه گردید.
کلیدواژه‌ها
- مالی اسلامی
- قیمت گذاری قرارداد اختیار خرید
- مدل بلک- شولز
- مدل بونس
20.1001.1.20084102.1393.7.1.5.3
عنوان مقاله [English]
A Model of Pricing for Option Contracts in Islamic Finance
نویسندگان [English]
- Fatemeh Ghasemi 1
- Mohammad Reza Ranjbar Falah 2
- Asghar Abolhasani 2
- Seyed Abbas Mousaviyan
- Kamran Nadri
چکیده [English]
Given the increasing development of new financial instruments in the world and the interest shown in option contracts in our country during the last decade, in this research, a feasible model was developed for option contract pricing within the Islamic financial environment.
First, as an introduction to the pricing issue of this contract in Black- Scholes model, the mathematical extraction method of this model and the rationale for introduction of interest rate into it is discussed. Next, it was explained that the assumption of full risk coverage in this model justifies inclusion of interest rate into it. In our case, the test result did not confirm this assumption. By study of the pricing models constructed and introduced prior to Black-Scholes model, the Bones model was found suitable for our study.
آغاز به کار قرارداد اختیار معامله سکه از ۷ اردیبهشت
گام بزرگی برای از سر گرفته شدن آتی سکه طلا برداشته شد تا جایی که با راهاندازی قراردادهای اختیار معامله، خوش‌بینی به آغاز معاملات آتی سکه طلا افزایش یافته است. این در حالی است که ارزش معاملات بازار قراردادهای آتی در بورس‌کالا به بیش از یک‌هزار میلیارد تومان در فروردین‌‌‌ماه رسید. این روند کلی پتانسیل روزهای خوبی را برای بازارهای مشتقه بورس‌کالا به همراه دارد و امیدواریم خاطره قراردادهای آتی سکه طلا زنده شود؛ آن‌‌‌هم در کنار قراردادهای اختیار معامله، گواهی و صندوق‌های طلا در بورس‌کالا میتوان گفت که پس از مدت‌‌‌ها زنجیره معاملاتی این کالا تکمیل خواهد شد.
همانگونه که عنوان شد، قرارداد اختیار معامله سکه طلا با سررسید شهریور ۱۴۰۱ از چهارشنبه هفته جاری، ۷اردیبهشت راهاندازی می‌شود. به گزارش کالاخبر، مدیریت توسعه بازار مشتقه بورس‌کالای ایران با صدور اطلاعیه‌ای از راهاندازی قرارداد اختیار معامله سکه طلا با سررسید شهریور ۱۴۰۱ خبر داد.
براساس این اطلاعیه، راهاندازی قراردادهای اختیار خرید و فروش سکه طلا سررسید شهریور امسال از روز چهارشنبه ۷ اردیبهشت خواهد بود. تاریخ سررسید قراردادهای مذکور ۲۷ شهریور ۱۴۰۱ است. قراردادهای اختیار معامله بدون حد نوسان قیمت، با دوره گشایش به مدت ۳۰دقیقه در ابتدای جلسه معاملاتی آغاز می‌شوند و با دوره عادی معاملاتی ادامه می‌یابند.
۲۶۷هزار قرارداد آتی در فروردین منعقد شد
ارزش معاملات بازار قراردادهای آتی در بورس‌کالا به بیش از یک‌هزار میلیارد تومان در فروردین رسید. ارزش معاملات بازار آتی بورس کالای ایران در فروردین ۱۴۰۱ به یک‌هزار و ۱۵۵میلیارد تومان نزدیک شد و در این بازه زمانی ۲۶۷هزار و ۵۱۳قرارداد آتی بر پایه سه دارایی زعفران‌نگین، صندوق طلا و نقره منعقد شد. در نخستین‌ماه از سال ۱۴۰۱ در سه سررسید اردیبهشت، تیر و شهریورماه ۱۴۰۱ تعداد ۲۵۳هزار و ۱۳۷قرارداد آتی زعفران نگین به ارزش یک‌هزار و ۴۱میلیارد تومان در بازار منعقد شد و این دارایی با افزایش ۹۵درصدی از لحاظ حجم و افزایش ۹۰درصدی (سالانه ) از لحاظ ارزش کل معاملات، مانند ماه‌های اخیر صدرنشین بازار بود. انعقاد ۱۱هزار و ۲۳۸قرارداد آتی صندوق طلا در چهار دوره تحویل فروردین، خرداد، مرداد و مهر سال‌جاری ارزشی بالغ بر ۱۰۷میلیارد تومان را ثبت کرد. این دارایی از نظر حجم با افزایش ۴درصدی و از لحاظ ارزش معاملات با افزایش ۹درصدی روبه‌رو و دوم شد. معامله‌گران ۳هزار و ۱۳۸قرارداد آتی نقره را نیز در سه‌سررسید فروردین، خرداد و مردادماه امسال منعقد کردند و با ثبت ارزش بیش از ۵/ ۶میلیارد تومان این دارایی را در جایگاه سوم معاملات قرار دادند.
قرارداد اختیار معامله ؛ گامی بزرگ برای بازار مشتقات ارز دیجیتال
قراردادهای اختیار معامله (آپشن) مختلف، به تنوع بازار کمک خواهد کرد و باعث شکوفایی آن در صحنه مالی جهانی می شود. کسانی که درگیر فضای ارز دیجیتال هستند، به طبیعت پرشتاب این صنعت که به سرعت در حال رشد است، عادت کرده اند. فناوری جدید به سرعت قدیمی می شود، پروژه های درخشان، درخشش خود را از دست می دهند و آنچه به عنوان مدافع حریم خصوصی آغاز به کار کرده است، با یک زیرساخت مستحکم در پیرامون آن به یک کلاس دارایی جدید تبدیل شده است. هر محصول، برنامه یا ابزار مالی جدیدی که به آن اضافه کنیم دارای ارزش است و شرکت کنندگان بیشتری را به خود جلب می کند. قراردادهای اختیار معامله، یک گام بزرگ برای بازار مشتقات ارز دیجیتال
فضای ارز دیجیتال چگونه رشد یافته است
به سال ۲۰۱۷ فکر کنید، قبل از اینکه معاملات بورس شیکاگو با پیشنهاد معاملات قراردادهای آتی بیت کوین (BTC) خود وارد فضای ارز دیجیتال شود. در آن زمان، رایج ترین عبارتی که در مورد ارز دیجیتال می شنیدید، این بود که دقیقاً شبیه “غرب وحشی، وحشی” بود. بی قانونی، بی ثباتی، پروژه های کلاهبرداری و عرضه سکه های اولیه بسیار امیدوارکننده، یا حتی سرقت کامل دارایی های سرمایه گذاران در پیرامون ارزهای دیجیتال به وفور یافت می شد.
با وجود اینکه بیت کوین از سال ۲۰۰۹ وجود داشته بود، اما در آن زمان برای اکثر افراد، یک فناوری بسیار جدید بود. بسیاری از بانک ها، بیت کوین را کلاهبرداری می خواندند که از جمله آنها عبارتند از: جیمی دایمن (Jamie Dimon)، مدیرعامل بانک جی پی مورگان که در سپتامبر سال ۲۰۱۷ بیت کوین را کلاهبرداری خواند.
اما با گذشت زمان و رسیدن به زمان حاضر، هر بانک می خواهد برای تقویت بهره وری و کاهش هزینه ها، فن آوری بلک چین را در اختیار داشته باشد.. جی پی مورگان و رئیس آن یک چرخش کامل ۱۸۰ درجه ای را نشان داده اند، تا جایی که راه اندازی سکه JPM خود را برای تسهیل در پرداخت های فوری انجام داده است.
بزرگ ترین موسسات مالی ایالات متحده، حتی حساب های بانکی را برای صرافی های ارز دیجیتال مهم مستقر در ایالات متحده باز کرده اند، در حالی که دولت ها در سراسر جهان یا در حال تحقیق یا توسعه طرح آزمایشی نسخه ارز دیجیتال خود هستند که مورد حمایت بانک های مرکزی آنها می باشد.
نکته این است که ارز دیجیتال دیگر نمی تواند نادیده گرفته شود. با بهبود نظم و عملکرد قاطع، ما موفق شده ایم که بسیاری از بازیگران بد و پروژه های کلاهبرداری را از بین ببریم تا این فضا را تقریبا تحت نظارت داشته باشیم.
ظهور مشتقات ارز دیجیتال
فضای مشتقات اکنون سرمایه گذاری بازیکنان نهادی را به خود جلب کرده است. در واقع ، رشد ارز دیجیتال صرف نظر از بازارهای گاوی یا خرسی، نمایی بوده است و اکنون، مشتقات منجر به این رشد می شوند. با این حال ، ما هنوز راه درازی در پیش داریم.
ارزش کل بازار ارز دیجیتال همچنان، زیر ۳۰۰ میلیارد دلار است و این میزان در مقایسه با ارزش کل بازار طلا که ۹ تریلیون دلار است یا بازار جهانی سهام که تقریبا ۱۰۰ تریلیون دلار است، مشخص می کند که ارز دیجیتال هنوز در مراحل ابتدایی خود به سر می برد.
وقتی به بازارهای سنتی نگاه می کنیم، مشتقات به طور معمول بیش از چهار برابر حجم معاملات دارایی زیربنایی را تشکیل می دهند. با این حال، در مورد ارز دیجیتال، معاملات نقدی هنوز هم بسیار بیشتر است.
اهمیت قرارداد اختیار معامله (آپشن)
قرارداد اختیار معامله (آپشن) از اهمیت بالایی برخوردار هستند، زیرا آنها به تجار امکان تطبیق پذیری بیشتر و یک راه عالی برای جلوگیری از خطر ارائه می دهند. معامله گران با استفاده از قراردادهای اختیار معامله (آپشن)، اختیار و نه اجبار خرید یا فروش یک دارایی معین را در قیمت تعیین شده تا یک‌زمان مشخص داشته باشند. اما قرارداد اختیار معامله، برخلاف قراردادهای آتی، فروشنده اختیار معامله باید تا پیش از انقضای مهلت سر رسید، هر زمان که خریدار تمایل به اجرای قرارداد داشت، مفاد قرارداد را اجرا کند.
این بستگی به این دارد که معامله گر “اختیار خرید” را خریداری کند یا “اختیار فروش”. به طور خلاصه، تفاوت این دو در این است که در اختیار خرید، معامله گر می تواند حق خرید بیت کوین (یا دارایی مورد نظر) را اعمال کند و با اختیار فروش، معامله گر می تواند حق فروش داشته باشد. از آنجا که این ها جزوی از حقوق هستند و نه تعهدات، بسیاری از معامله گران با قرارداد اختیار معامله احساس راحتی بیشتری دارند، به خصوص در بازارهای بسیار بی ثباتی مانند ارز دیجیتال.
قراردادهای اختیار معامله، یک ویژگی نسبتاً جدید هستند. Deribit تنها صرافی ای بود که قراردادهای اختیار معامله با پشتوانه ارز دیجیتال را در اواسط سال ۲۰۱۹ ارائه می داد و پس از آن صرافی بکت در دسامبر ۲۰۱۹ و اوکی اکس و CME قراردادهای اختیار معامله بیت کوین را چندی پس از آن راه اندازی کردند. علیرغم اینکه مدت زمان کوتاهی است که قراردادهای اختیار معامله در فضای ارز دیجیتال وجود دارند، اما قراردادهای اختیار معامله با پشتوانه ارز دیجیتال، به طور گسترده ای توسط معامله گران بیت کوین مورد استفاده قرار می گیرند تا از این طریق کسب درآمد داشته باشند و از منابع و دارایی های خود در برابر نوسانات گسترده محافظت کنند. آنها همچنین به دلیل وقوع رویداد هاوینگ بیت کوین در حال حاضر به ویژه برای ماینرها بسیار مفید هستند. آنها می توانند از قراردادهای اختیار معامله برای قفل کردن درآمد آینده استفاده کنند و قیمت قابل قبولی را برای فروش بیت کوین استخراج شده تضمین کنند.
با وجود هر نوآوری و عرضه محصول جدیدی، این بازار جالب تر و بالغ تراز بازارهای سنتی می شود و این امکان را به معامله گران این امکان را می دهد تا استراتژی های قیمت گذاری خود را انعطاف پذیر تر نگه داشته و برای معامله گران نهادی جذاب تر کنند.
قراردادهای اختیار معامله بیت کوین
البته، تسلط بیت کوین در بازار غیرقابل انکار است. از میان هزاران ارز دیجیتال که در کنار بیت کوین توسعه یافته اند، تسلط بیت کوین هنوز هم در حدود ۶۵ درصد است. همچنینف باید عنوان کرد که بیت کوین مورد پذیرش بیشتری قرار گرفته و درک بهتری نسبت به آن وجود دارد. این ارز دیجیتال، دروازه ای برای ورود بیشتر مردم و موسسات به معاملات ارز دیجیتال و مشتقات آن خواهد بود. اما این بدان معنی نیست که جایی برای قراردادهای اختیار معامله سایر ارزهای دیجیتال دیگر وجود ندارد.
همه این گزینه ها به تنوع بخشیدن به بازار، رنگارنگ تر کردن، غنی تر کردن و جالب تر شدن آن کمک می کند. فضای مشتقات ارز دیجیتال با ورودی های جدید، رقابتی تر می شود. این می تواند یک نکته خوب برای این فضا باشد. طی سال های آینده، شاهد آن خواهیم بود که حجم ارز دیجیتال از میلیاردها دلار به تریلیون ها دلار می رسد و سرانجام ارز دیجیتال به یک مدعی اصلی تبدیل می شود.
منظور از قراردادهای اختیار معامله چیست؟
معمولا برداشت ما از بازار بورس جایی است که عده‌ای خریدار و فروشنده در آن به خرید و فروش سهام شرکت‌ها و اوراق بهادار مختلف مشغول هستند اما این تنها بخشی از اتفاقی است که در بورس می‌افتد و در بورس کالا و اوراق بهادار کشور بازارهای مختلفی وجود دارند و معاملات گوناگونی در این بازارها انجام می‌شود. امروز قرار است به سراغ یکی از این ابزارهای معاملاتی یعنی قراردادهای اختیار معامله برویم و شما را با مفهوم این نوع از قراردادها و چگونگی کارکرد آنها بیشتر آشنا کنیم. با ما همراه شوید.
قرارداد اختیار معامله چیست؟
قراردادهای اختیار معامله و قرارداهای آتی از مهم‌ترین ابزارهای مشتقه در بازار بورس کالا و اوراق بهادار کشور به شمار می‌روند و به دلیل این که مفهوم جدیدی در بازار بورس ایران هستند، بسیاری از سهامداران آشنایی زیادی با این قراردادها ندارند.
در یک معامله ساده شما معمولا برای دریافت یک کالا یا خدمات مبلغی را پرداخت و کالا یا خدمت مورد نیاز خود را هم دریافت می‌کنید اما در قراردادهایی مانند قرارداد اختیار معامله به خریدار حق خرید یا فروش کالای مورد معامله در تاریخی معین با قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده داده می‌شود.
چگونگی کارکرد قرارداهای اختیار معامله
برای این که با کارکرد قرادادهای اختیار معامله بیشتر آشنا شوید، کار را با یک مثال آغاز می‌کنیم. فرض کنید در فرودین ماه 1400 که قیمت هر سکه 8 میلیون تومان است شما اختیار خرید این کالا را با همین قیمت در تاریخ اسفند 1400 از یک فروشنده خریداری و مبلغ 200 هزار قرارداد اختیار خرید تومان را هم به عنوان قیمت اختیار معامله مشخص می‌کنید. حال شما این اختیار را دارید که کالای مورد نظر را در سررسید مشخص شده با همان قیمت 8 میلیون تومان از فروشنده‌ای که با او قرارداد اختیار معامله بسته‌اید، خریداری کنید.
در این شرایط اگر قیمت کالای مورد نظر افزایش پیدا کند مثلا در همین مثال قیمت سکه به 10 میلیون تومان برسد، شما سود کرده‌اید. نکته جالب در اینجا این است که شما اختیار معامله را خریداری کرده‌اید و اجباری برای انجام معامله مورد نظر ندارید.
یعنی اگر قیمت کالایی که خریداری کرده‌اید کاهش پیدا کرده باشد مثلا در همین مثال به 7 میلیون تومان رسیده باشد، می‌توانید از اختیار خود استفاده نکنید. در این صورت تنها به اندازه همان مبلغی که به عنوان قیمت قرارداد اختیار معامله باید پرداخت کنید، یعنی 200 هزار تومان دچار ضرر می‌شوید.
شما می‌توانید قراداد اختیار معامله را برای فروش یک کالا هم اعمال کنید. به این معنا که شما به عنوان خریدار قرارداد اختیار معامله، حق فروش یک دارایی را با قیمت مشخص در زمان تعیین شده خریداری می‌کند.
برای نمونه در همان مثال قبلی خریدار قرارداد، حق فروش سکه با همان قیمت 8 میلیون تومان را برای اسفند 1400 با همان قیمت اختیار معامله 200 هزار تومان از یک فروشنده خریداری می‌کند. در این حالت او می‌تواند در زمان سررسید کالای مورد نظر را با قیمت تعیین شده به فروشنده قرارداد بفروشد.
حال در نظر بگیرید که در اسفندماه قیمت سکه به 7 میلیون تومان رسیده باشد، در این شرایط خریدار قرارداد اختیار معامله سود می‌کند اما در صورتی هم که قیمت سکه به 10 میلیون تومان رسیده باشد وی می‌تواند از اختیار خود برای فروش کالای مورد نظر استفاده نکند.
همانگونه که احتمالا از این مثال متوجه شده باشید قراردادهای اختیار معامله یا آپشن‌ها به دو دسته قرادادهای اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شوند.
اختیار خرید (Call Option)
در قراردادهای اختیار خرید حق خرید یک دارایی از پیش به خریدار قرارداد اختیار معامله داده می‌شود. کسانی به سراغ قرادادهای اختیار خرید می‌روند که منتظر افزایش قیمت دارایی هستند و می‌خواهند از این طریق با این نوع از قراردادهای به سود برسند. آنها قرارداد را با قیمت روز یک کالا خریداری می‌کنند تا در آینده با افزایش قیمت‌ها به سود مورد نظرشان دست پیدا کنند.
اختیار فروش (Put Option)
قراردادهای اختیار فروش برعکس اختیار خرید هستند و در این قراردادها حق فروش یک دارایی با قیمت تعیین شده از قبل به معامله کننده داده می‌شود. در این حالت درست برعکس قراردادهای اختیار خرید صاحب قرارداد امیدوار به کاهش قیمت‌ها است و با پیش‌بینی که از کم شدن قیمت یک دارایی دارد، دست به انعقاد قراردادهای اختیار فروش می‌زند.
بعضی نکات مهم در قراردادهای اختیار معامله
- برای آغاز فعالیت در بازار مشتقه علاقه‌مندان به حضور در معاملات این بازار باید از کارگزاری‌هایی که مجوز معاملاتی برای قرادادهای بازار مشتقه را دارند کد معاملاتی دریافت کنند.
- زمان تسویه قراداد اختیار معامله، تاریخ سررسید مشخص شده در همان قرارداد است که در پایان روز معاملاتی این تسویه انجام می‌شود. کارمزد معامله نیز در همان روز به حساب سازمان بورس، کارگزار مربوطه و .. واریز می‌شود.
- قرادادهای اختیار معامله به دو سبک اروپایی و آمریکایی قابل اجرا هستند. در سبک اروپایی خریدار معامله تنها در زمان سررسید مشخص شده در قرارداد می‌تواند از حق خرید و فروش خود استفاده کند، اما در سبک آمریکایی خریدار در طول زمانی که مشخص شده است می‌تواند معامله را اجرایی و از حق خود برای خرید یا فروش یک کالا استفاده کند.
- معامله در بازار مشتقه بورس کالا روی یک دارایی پایه مانند سکه یا زعفران صورت می‌گیرد.
- در حال حاضر تنها در مورد بعضی کالاها و تعداد کمی از سهم‌ها قرارداد اختیار معامله اعمال می‌شود.
- همان گونه که گفتیم یکی از نکات مهم در عبارت قرارداد اختیار معامله، کلمه اختیار است. به این معنی که اختیار خرید و فروش دارایی موردنظر به معامله کننده داده می‌شود و اجباری برای خرید و فروش کالای مشخص شده در قرارداد وجود ندارد اما در مورد فروشنده اختیار معامله چنین امکانی وجود ندارد و فروشنده قرارداد از قدرت اختیار برای انجام معاملات برخوردار نیست و باید تابع تصمیم خریدار باشد.
- برای تضمین پایبندی به قراردادهای اختیار معامله با توجه به این که پول یا کالایی بین طرفین تا زمان تاریخ مشخص شده در قرارداد رد و بدل نمی‌شود، هر دو طرف معامله ودیعه‌ای را به اتاق پایاپای بورس تحویل می‌دهند.
- قرارداد اختیار معامله در بازار بورس ایران مفهوم نسبتا جدیدی محسوب می‌شود و برای اولین بار بورس اختیار معامله در سال 1973 در شیکاگو شروع به کار کرد که اکثر اوقات هم رتبه اول را از نظر حجم و تعداد معاملات انجام شده در این حوزه دارد.
- نوسان‌گیرها علاقه بسیاری به بازار آتی کالا دارند و سعی می‌کنند از نوسان قیمت‌ها و پیش‌بینی آینده بازار برای رسیدن به سود در بازار مورد نظر استفاده کنند.
مزایای قراردادهای اختیار معامله
احتمالا این سوال برای‌تان پیش آمده باشد که قراردادهای اختیار معامله چه مزیت‌هایی برای خریدار یا فروشنده این نوع از قراردادها دارد. در زیر به برخی از این مزایا اشاره می‌کنیم که به درک بهتر قرادادهای اختیار معامله هم کمک بیشتری می‌کنند.
- کم شدن ریسک معاملات و کاهش نوسان بالای قیمت‌ها در آینده
- کسب سود از قرارداهای اختیار معامله و حتی درآمدزایی از معامله مجدد این قرارداد به این معنا که شما می‌توانید حق خرید یا فروش خود را بفروشید و از این طریق نیز کسب سود کنید.
- نیار به نقدینگی کمتر
- کاهش ریسک انجام معاملات
تفاوت قرادادهای اختیار معامله با قرادادهای آتی
همانگونه که اشاره کردیم قرارداد اختیار معامله اختیاری قانونی است که مطابق آن به خریدار حق خرید یا فروش کالای مورد معامله در تاریخی معین با قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده داده می‌شود، اما در قراردادهای آتی یک خریدار متعهد می‌شود یک کالای مشخص شده را در تاریخ مشخص با قیمت معین از فروشنده کالا خریداری کند.
به زبان ساده‌تر میتوان گفت که در قرارداد اختیار معامله خریدار، اختیار یک معامله را خریداری می‌کند اما در قراردادهای آتی خریدار و فروشنده برای مبادله یک کالا متعهد می‌شوند.
سخن آخر
قراردادهای اختیار معامله از جمله مهم‌ترین ابزار مشتقه در بازار بورس کالا و اوراق بهادار کشور به شمار می‌روند و طیف جدیدی از معاملات در بازار بورس این روزهای کشور را شامل می‌شوند. در این نوع از قراردادها، به خریدار حق خرید یا فروش کالای مورد معامله در تاریخی معین با قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده داده می‌شود.
قراردادهای اختیار قرارداد اختیار خرید معامله به دو دسته قراردادهای اختیار خرید و قراردادهای اختیار فروش تقسیم می‌شوند که در مورد اول حق خرید یک دارایی و در مورد دوم حق فروش یک دارایی با قیمت تعیین شده از قبل به معامله کننده داده می‌شود. نکته مهم در خصوص قراردادهای اختیار معامله، کلمه اختیار است. به این معنی که اختیار و نه اجبار برای خرید و فروش دارایی موردنظر به خریدار قرارداد داده می‌شود.
در پایان هم باید اشاره کنیم که ما سعی کردیم به زبان ساده شما را با بازار آتی کالا و قراردادهای اختیار معامله آشنا کنیم اما این بازار هم مانند دیگر بازارهای مالی پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و حضور در آن به این سادگی‌ها هم نیست. علاقه‌مندان به ورود و سرمایه گذاری در این حوزه، باید توانایی خوبی در پیش بینی آینده بازار و تحلیل دقیق و درست اتفاقات بازار سرمایه داشته باشند تا بتوانند به سودی که مد نظرشان است، دست پیدا کنند.
اختیار معامله چیست؟ قرارداد اختیار خرید و اختیار فروش سهام در بورس
احسان والیان
- اشتراک‌گذاری
راردادهای اختیار معامله انواع متنوع دارد. دامنه بازارهایی که چنین امکانی را دارند، گسترده است و بازار سهام نیز شامل آن می‌شود.
یونان باستان مسبب اصلی شروع این داستان است. زمانی که زیتون یکی از کالاهای مهم در معاملات این کشور بود مفهوم اختیار معامله به دلیل اتفاقات جغرافیایی به بهترین راه حل تبدیل شد. قصه از اینجا شروع می‌شد که باغ‌داران باغ زیتون بسته به شرایط اقلیمی هر سال، هر بار زمان برداشت زیتون‌شان تغییر می‌کرد و همین تغییر در زمان برداشت محصول باعث می‌شد تا بعضی از سال‌ها برداشت زیتون با زمانی که صاحبان دستگاه‌های روغن‌کشی حضور دارند همزمان باشد و به همین دلیل کارها همان‌طور که باید پیش می‌رفتند و سود روی سود می‌آمد و همه راضی بودند. اما امان از زمانی که زمان برداشت زیتون‌ها با حضور دستگاه‌های روغن کشی و صاحبان‌شان تداخل داشت. این اتفاق باعث می‌شد که باغ‌داران زیتون ضرر هنگفتی کنند و شیرینی معامله قبلی از زیر زبان‌شان بیرون کشیده شود. تا این که تالس از فلاسفه یونان موفق شد با مطرح کردن اختیار معامله این مشکل را برای همیشه میان باغ‌داران یونانی و دارندگان دستگاه‌های روغن‌کشی حل کند. معامله‌ای که این مشکل را حل کرد از این قرار بود که تالس از قبل از سر رسیدن موعد برداشت محصول و اصلا در موعدی دیگر شروع به اجاره این دستگاه‌ها برای زمان برداشت می‌کرد. تالس اختیار معامله را برای یک بازه زمانی در استفاده از امکانات و خدمات به وجود آورد. اختیار معامله‌ای که ما هم امروز از آن فراوان استفاده می‌کنیم. بیمه‌ها یکی از انواع اختیار معامله است که پولی را می‌پردازیم و حق بیمه را برای موقعیتی که در آینده ممکن است نیاز داشته باشیم از آن خود می‌کنیم. ممکن هم هست که اصلا به استفاده از این اختیار نیاز پیدا نکنیم.
تعریف اختیار معامله
حال که صورت دیگری از جهان را بعد از گذشت هزاران سال از زمان تالس تجربه می‌کنیم پس با تعریف خطی که در مورد اختیار معامله ارائه می‌شود آشنا شویم. ابزارهای مالی مانند صندوق‌های سرمایه گذاری یا هر نوع دیگری از ابزاری که می‌شناسیم بر دارایی پایه استوار است که از سهام گرفته تا انواع کالاها و اعتبارهای کوچک و بزرگ را شامل می‌شوند. زمانی که خریدار اوراق مربوط به بازارها را از فروشنده برای مدت مشخص و هدفی می‌خرد و یا بهتر بگوییم قرارداد می‌بندد، در واقع اختیار معامله صورت گرفته است. گفتنی است که قراردادهای اختیار معامله انواع متنوع دارد. دامنه بازارهایی که چنین امکانی را دارند، گسترده است و بازار سهام نیز شامل آن می‌شود.
انواع قرارداد اختیار معامله
قراردادهای اختیار معامله به دو نوع تقسیم می‌شود؛ اختیار فروش و اختیار خرید.
اختیار فروش
در این نوع از قرارداد اختیار معامله که به آن اختیار فروش می‌گویند خریدار می‌تواند قسمت مشخصی از یک دارایی را در زمان مشخص به فروشنده بفروشد.
اختیار خرید
در این نوع از قرارداد اختیار معامله که به آن اختیار خرید می‌گویند، خریدار حق دارد تا در زمان مشخص مقدار مشخصی از دارایی را از فروشنده خریداری کند و از طرف دیگر فروشنده تعهد دارد که دارایی خواسته شده را به خریدار بفروشد.
موقعیت های قرارداد اختیار معامله
تا به اینجا متوجه شدیم که اختیار معامله دو نوع قرارداد دارد. اما جدا از نوع قرارداد باید گفت که چهار موقعیت هم شامل حال قرارداد اختیار معامله می‌شود. در ادامه به توضیح هر چهار موقعیت خواهیم پرداخت؛
موقعیت اول؛ فروش اختیار فروش
در این موقعیت مشخص شده در قرارداد، صاحب دارایی متعهد می‌شود تا در تاریخ مشخص و با مبلغ مشخص تعداد مشخص شده‌ای از دارایی را از خریدار بخرد. ممکن است بپرسید که صاحب دارایی چه سودی در این موقعیت می‌برد؟ در پاسخ باید گفت که بازه زمانی برای خرید دارایی در نظر گرفته شده است. این فرصت برای انجام فعالیت‌های سودآور از محل دارایی برای دارنده دارایی می‌تواند سودآور باشد.
موقعیت دوم؛ خرید اختیار فروش
همان‌طور که از نام‌اش مشخص است خریدار در این قرارداد می‌تواند تعداد مشخص شده‌ای از دارایی را همان‌طور که در سررسید آمده به فروشنده بفروشد.
موقعیت سوم؛ فروش اختیار خرید
در این اختیار کسی که حکم فروشنده را دارد متعهد می‌شود تعداد مشخصی از دارایی پایه را طبق تاریخ سررسید به خریدار بفروشد. معمولا در این موقعیت است که دارندگان از کاهش قیمت‌ها سود می‌برند.
موقعیت چهارم؛ خرید اختیار خرید
کسی که این موقعیت را طبق معامله دارد می‌تواند از دارایی، به قیمت مشخص شده در تاریخ ذکر شده سررسید، خرید کند.
مزایای قراردادهای اختیار معامله
از مزایای قرارداد اختیار معامله در هر نوع و موقعیتی میتوان به کاهش ریسک، اهرم مالی و کسب درآمد اشاره کرد؛
· کسب درآمد؛ همان‌طور که در توضیحات موقعیت‌ها و انواع معامله دیدیم مشخص شد که کسب سود از نوساناتی که در بازه زمانی مشخص شده در معاملات این قراردادهای اختیار به دست می‌آیند، باعث کسب درآمد برای خریدار و فروشنده می‌شود.
· کاهش ریسک؛ کاهش ریسک در انواع سرمایه گذاری‌ها برای سرمایه گذاران بسیار مهم است. هر چقدر ریسک کاهش پیدا کند میزان از دست رفتن سرمایه بر اساس نوسانات کمتر می‌شود. در واقع با قرارداد اختیار معامله، ما دارایی پایه را با دارایی دیگری جایگزین می‌کنیم که همین امر باعث پایین آمدن میزان ریسک می‌شود.
· اهرم مالی؛ این امکان در قرارداد اختیار معامله وجود دارد که سرمایه گذاران بتوانند با استفاده از نقدینگی کمتر اقدام به سرمایه‌گذاری کنند. بارها شده افرادی که حتی با ضریب هوشی بسیار بالایی که داشته‌اند به دلیل نیاز به حجم مبلغ زیاد برای شروع سرمایه گذاری نتوانسته‌اند این کار را انجام دهند. در حالی که وجود قرارداد اختیار معامله این امکان را ایجاد کرده است.
دیدگاه شما