قرار داد آتی سهام چیست

بر عکس اگر آربیتراژگر در قرارداد، موقعیت خرید بگیرد و دارایی پایه را بفروشد تمام پول خود را نمی تواند سپرده کند و قسمتی از آنرا باید بعنوان وجه تضمین به میان گذارد که به صورت نوشته می شود. بنابراین یک کرانه قیمتی ایجاد می شود که اندازه آن بستگی به میزان وجه تضمین اولیه دارد.

قراردادهای آتی چیست؟

قراردادهای آتی، یکی از قراردادهای پرکاربرد در بورس‌های کالایی محسوب می‌شود که از سال ۱۳۸۷ در بورس کالای ایران مورد استفاده قرار گرفته است. در قراردادهای آتی، خریدار و فروشنده توافق می‌کنند که میزان معینی از کالای مشخصی را، با کیفیت و قیمت معلوم در زمان و مکان مشخص معامله کنند. قرارداد آتی، قراردادی دوطرفه است که می‌توانیم طی آن، کالایی را با مشخصات معین در زمان حال به فروش برسانیم و پس از گذشت چند ماه، آن را با قیمت توافق‌شده تحویل دهیم و وجه را دریافت کنیم.

ویژگی‌های قراردادهای آتی

معافیت مالیاتی، تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب و در اختیار مشتری موجود است، امکان برداشت یک ‌روزه موجودی از حساب، کارمزدهای بسیار پایین، امکان خرید و فروش نامحدود در هر روز معاملاتی، واریز روزانه سود و زیان به‌ حساب مشتری، دو طرفه بودن بازار و امکان کسب سود از ریزش و افت قیمتی ( تنها بازار دو طرفه حال حاضر در ایران )، پوشش ریسک و…، از جمله ویژگی‌ و مزیت‌های قراردادهای آتی هستند.

انواع قراردادهای آتی

قرارداد های آتی، به دو گروه کالا و مالی تقسیم می‌شوند. قراردادهای آتی کالا شامل محصولات کشاورزی، فلزات، مواد نفتی و می‌شوند. قرارداد های آتی مالی نیز، ابزارهایی نظیر سهام، اوراق قرضه، ارز و… را دربر می‌گیرند.

شرایط ورود یک کالا به بازار آتی

محدودیت پذیرش دارایی در قرارداد آتی وجود ندارد، اما حجم تولید بالا، معاملات نقدی قوی و پویایی قیمت، از جمله ملزومات یک کالا برای ورود به بازار آتی بورس کالای ایران است. موسسه کارآفرین آوای مشاهیر متناسب با اهمیت موضوع آموزش بورس و به منظور حمایت از فعالان بازار سرمایه، سامانه آموزش آنلاین را راه‌اندازی کرده است.

کاربرد قراردادهای آتی برای معامله گران چیست؟

بسیاری از افراد دوست دارند بدانند که کاربرد قرارداد آتی برای معامله گران چیست؟ برای درک کاربرد قرارداد آتی باید بدانید که این قرارداد ریشه در مشخصات و اختیاراتی که به معامله‌گران ارائه می‌کند دارد. این نوع قراردادها مورد استفاده دو گروه عمده معامله‌گران می‌باشد.

ابتدا افرادی که می‌خواهند کالایی را در آینده تهیه کنند اما به دلیل عدم اطمینان از نوسانات بازار، تمایل به نوعی پیش خرید داشته تا کالای خود را تضمین نمایند.

دسته دوم شامل کسانی هستند که معامله‌گران اصلی این بازار بوده و قصد دارند از نوسانات آن کسب سود کنند. این افراد می‌توانند بنابر استراتژی های معاملاتی از افزایش یا کاهش قیمت کالا بهره مند شوند . آنها با پیش بینی تغییرات قیمتی، با عقد قرارداد آتی و فروش آن قرارداد در زمان مناسب می‌توانند شانس خود را در بازارهای آتی امتحان کنند.

وجه تضمین در قرارداد آتی به چه معناست؟

جهت جلوگیری از امتناع طرفین از اجرای قرارداد،(البته در کالاهای مختلف متفاوت است) طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد می شوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند .و تعهد می دهند که آن ها متناسب با تغییرات قیمتی آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند. و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را به عنوان اباحه تصرف در اختیار دیگری قرار دهد.

او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید با هم تسویه کنند. برای هر موقعیت تعهدی باز همواره باید حداقلی از سطح وجه تضمین اولیه موجود باشد. این حداقل در مشخصات هر قرارداد آتی تعیین می‌شود. در صورتی که وجه تضمین پایین‌تر از این حداقل قرار گیرد، مشتری باید به منظور افزایش وجه تضمین تا سطح “وجه تضمین اولیه” اقدام کند.

در این شرایط مشتری اصطلاحاً اخطاریه وجه تضمین اولیه دریافت می‌نماید. وجه تضمینی که مشتری بعد از دریافت اخطاریه باید نزد اتاق پایاپای تودیع نماید، اصطلاحاً وجه تضمین جبرانی نامیده می‌شود و احتمالا این افراد با تماس از طرف کارگزار جهت افزایش وجه تضمین مواجه می شوند.

اتاق پایاپای چگونه است؟

اتاق پایاپای به عنوان تضمین‌کننده عملکرد مالی بورس آتی فعالیت می‌کند. چیزی که باعث می‌شود معامله‌گران از امنیت سرمایه گذاری و انجام معاملات خود بدون امکان سرقت مالی یا پولشویی اطمینان داشته باشند وجود اتاق پایاپای می‌باشد. اتاق پایاپای محل تسویه معاملات بوده و با استفاده از ضمانت مالی قراردادها، جمع‌آوری و تضمین سپرده‌ها، تنظیم شرایط تحویل باعث می‌گردند حق هیچ یک از معامله‌گران ضایع نشود.

این مقاله و ویدیو آموزشی را از دست ندید

قراردادهای آتی فیزیکی شامل:

در این نوع قرارداد، صرفاً کالاهای فیزیکی مورد معامله قرار می گیرند. رایج‌ترین کالاهای مورد معاملات آتی در جهان عبارتند از سکه طلا، نفت خام، شمش طلا، فلزات، زعفران و…

در ایران قرارداد آتی کالای فیزیکی با معامله سکه تمام بهار آزادی آغاز گردید و با زعفران، زیره و پسته ادامه یافت.

قراردادهای آتی سهام یا معاملات آپشن

اینگونه قراردادها که با نام قراردادهای آتی مالی و یا معاملات آپشن نیز شناخته می‌شوند،. بر مواردی چون سهام، ارز، اوراق قرضه و … تمرکز دارد.

بورس کالا چیست؟چگونه وارد بورس کالا شویم

بورس کالا چیست و چه مزایایی دارد؟ نحوه انجام معامله در بورس کالای ایران به چه صورت است؟ در این مطلب به معرفی بورس کالا و انواع قرارداد در آن پرداخته ایم.

بورس کالا بازاری است که در آن، کالاهای مختلف خریدوفروش می‌شوند. البته هر کالایی در این بازار قابل معامله نیست و تنها چند کالای اساسی مانند برنج، گندم، پنبه، انواع فلزات و . دادوستد می‌شوند. همچنین عملکرد بازار بورس کالا شباهت زیادی به بازار بورس اوراق بهادار دارد و در این بازار نیز قوانین و مقررات خاصی تدوین‌شده است. در این بخش، قصد آموزش بورس کالا و نحوه معامله در این بازار را داریم. با ما همراه باشید تا به‌صورت تخصصی با نحوه سرمایه‌گذاری در این بازار و قرار داد آتی سهام چیست قوانین بورس کالا آشنا شوید.

بازار بورس کالا چیست؟

در بازار سنتی کالا، خرید محصول یک ریسک محسوب می‌شود؛ زیرا قیمت‌ محصولات در بازار با نوسانات مختلفی همراه بوده و هر فروشنده‌‌ای می‌تواند محصولش را با یک قیمت خاص عرضه کند و نهادهای نظارتی نیز چندان بر روی قیمت کالا و اصالت آن‌ها حساسیت به خرج نمی‌دهند. این عدم نظارت کافی باعث شده بسیاری از افراد جهت تأمین مواد موردنیاز خود به بازار بورس کالا مراجعه کرده و در این بازار امن اقدام به خرید کالای موردنظر خود کنند.

چه کالاهایی در بورس کالا معامله می شود

در بورس کالا شاهد یک ساختار سازمان‌یافته و حساب‌شده هستیم که تعدادی کالای خاص مورد معامله قرار می‌گیرند. محصولاتی مانند محصولات کشاورزی، کانی‌های فلزی، محصولات شیمیایی و پتروشیمی و همین‌طور محصولات بازار فرعی و بازار مشتقه از مواردی هستند که در بازار بورس کالای ایران مورد دادوستد قرار می‌گیرند.

همچنین در این بازار، کارگزاران به‌عنوان رابط بین ارائه‌دهندگان و متقاضیان عمل می‌کنند تا معامله بر اساس قیمت روز و واقعی محصول و همین‌طور با تضمین اصالت کالا صورت بگیرد.

بورس کالای ایران

نخستین بورس کالای ایران در شهریور سال 1382 و تحت عنوان بورس فلزات شروع به کار کرد و یک سال بعد نیز بورس کالای کشاورزی راه‌اندازی شد. وظیفه راه‌اندازی بورس کالا بر عهده شورای عالی بورس گذاشته شد و این شورا در جهت محقق کردن اهداف سوم و چهارم توسعه، شروع به راه‌اندازی بورس کالای ایران کرد.

طبق قانون مجلس شورای اسلامی که در تاریخ 1 آذر 1384 تصویب شد دو بازار بورس کالای فلزات و کشاورزی با یکدیگر ادغام شدند و درنهایت، بعد از انجام مراحل قانونی و پذیره‌نویسی‌های لازم در مهر 1386 بازار بورس کالای ایران رسماً فعالیت خود را آغاز کرد. بنابراین این بازار از زیرمجموعه‌های سازمان بورس اوراق بهادار است و فعالیت‌های آن توسط این سازمان موردبررسی قرار می‌گیرد.

انواع بورس کالا

از انواع بورس کالا می‌توان به بازارهای فیزیکی، فرعی، مشتقه و مالی اشاره کرد. این 4 بازار زیرمجموعه بازار بورس کالا هستند که خود آن‌ها نیز چندین زیرمجموعه دارند. در قسمت زیر به انواع بازارهای بورس کالای ایران اشاره‌کرده‌ایم:

بازار فیزیکی بورس کالا

در این بازار، محصولات مهمی مانند انواع محصولات کشاورزی، پتروشیمی، فرآورده‌های نفتی و همین‌طور انواع محصولات صنعتی و معدنی دادوستد می‌شود. این بازار یکی از پررونق‌ترین بازارهای بورس کالا است که قوانین مختص به خود را دارد و ازنظر ارسال محصول مشابه بازار سنتی است. البته این معامله تحت شرایط ویژه‌ای صورت می‌گیرد و حالت مزایده‌ای دارد.

براین‌اساس، فروشنده یک قیمت برای عرضه محصول اعلام می‌کند و متقاضیان آن، قیمت‌های مختلفی را که بالاتر از قیمت پیشنهادی فروشنده است به او پیشنهاد می‌کنند که در مرحله آخر، محصول به بالاترین قیمت پیشنهادی فروخته می‌شود. همچنین محصولات این قرار داد آتی سهام چیست بازار قابل معامله در بازار هدف داخلی و خارجی است. ازنظر انواع قرارداد نیز در این بازار، 3 نوع قرارداد با نام‌های نقدی، نسیه و سلف منعقد می‌شوند که در ادامه مطلب، هر یک از این قراردادهای بازار فیزیکی را توضیح داده‌ایم.

بازار فرعی بورس کالا

محصولاتی که به دلایل مختلف ازجمله تأیید کیفیت توسط متقاضی به مراجعه حضوری نیاز دارند یا اینکه عرضه آن‌ها تداوم ندارد یا به هر دلیل دیگری نمی‌توانند در بازار فیزیکی حضورداشته باشند، در بازار دیگری تحت عنوان بازار فرعی دادوستد می‌شوند. محصولات این بازار نیز عبارت‌اند از محصولات پتروشیمی، کشاورزی، معدنی، پلیمر و صنعتی و . که قابل‌عرضه در معاملات داخلی و خارجی هستند. بنابراین در این بازار، عرضه‌کنندگان بیشتری می‌توانند حضور پیدا کنند و محصولات خود را به فروش برسانند.

بازار مالی بورس کالا

این بازار جهت جذب سرمایه‌گذاران بیشتر تأسیس‌شده است و شامل 3 زیرمجموعه با نام‌های گواهی سپرده کالایی، صندوق‌ سرمایه‌گذاری کالایی و قرارداد سلف موازی استاندارد است. در قسمت زیر به توضیح زیرمجموعه‌های بازار مالی بورس کالا پرداخته‌ایم:

گواهی سپرده کالایی

در این نوع بازار مالی، مقداری کالا به بخش انبار سپرده‌شده و انباردار یک قبض برای کالا صادر می‌کند که این قبض پشتوانه آن است. البته این قبض در صورتی صادر می‌شود که مسئول انبار، کیفیت محصولات را تأیید کرده باشد. این قبض از طریق افراد متقاضی حضور در بازار مالی بورس کالا، در اتاق پایاپای سپرده‌شده و افراد از طریق آن می‌توانند گواهی سپرده کالایی را دریافت کرده و دادوستد محصولات خود را آغاز کنند.

صندوق‌ سرمایه‌گذاری کالایی

در این نوع بازار مالی، هزینه‌های اضافی مربوط به انبارداری و حمل‌ونقل حذف‌شده و سرمایه‌گذاران می‌توانند به‌جای خرید محصول، اوراق آن را خریداری کنند. درواقع، صندوق سرمایه‌گذاری کالایی بر روی کالای خاصی سرمایه‌گذاری کرده و سایر افراد متقاضی جهت سرمایه‌گذاری بر روی این کالا می‌توانند واحدهای صندوق را خریداری کنند.

قرارداد سلف موازی استاندارد

در این نوع قرارداد، عرضه‌کننده محصول می‌تواند مبلغ کالایی را که فروخته است پیش از تحویل آن دریافت کند. این قرارداد شبیه قرارداد سلف است که در قسمت انواع قرارداد بورس توضیح داده‌ایم. البته ازنظر داشتن بازار ثانویه، شباهتی به قرارداد سلف ندارد و تنها کلیات آن شبیه این قرارداد است.

بازار مشتقه بورس کالا

هدف از تأسیس بازار مشتقه بورس کالا، مدیریت ریسک قیمت و تضمین معاملات است. نحوه فعالیت این بازار این‌گونه است که یک دارایی خاص عرضه‌شده و بر روی آن، قراردادهایی تنظیم می‌شود. منظور از دارایی خاص نیز هر محصولی می‌تواند باشد.

از محصولات غذایی مانند زعفران و پسته گرفته تا انواع محصولات پتروشیمی و فلزات گران‌بها قابل معرفی به‌عنوان دارایی پایه هستند. بنابراین در این بازار، سرمایه‌گذاران بی‌شماری حضور یافته و حتی سرمایه‌گذاران خرد نیز امکان فعالیت دارند. همچنین در این بازار بورس کالا، 2 مدل قرارداد با نام‌های قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله منعقد می‌شود که این قراردادهای معاملاتی را در ادامه توضیح داده‌ایم.

مزایای بورس کالا

بین دو طرف قرارداد از مزایای بورس کالا است. درواقع، هر کالایی که در این بازار عرضه می‌شود از تمام جوانب موردبررسی قرارگرفته و تا زمانی که اصل بودن آن ثابت نشود در بازار بورس کالا ارائه نمی‌شود که خود این موضوع باعث جذب اعتماد متقاضیان و خریداران شده است. در طرف مقابل نیز فروشنده دغدغه دریافت وجه را ندارد؛ زیرا پرداخت وجه توسط اتاق پایاپای صورت گرفته و تسویه طبق قرارداد انجام می‌گیرد. بنابراین سرمایه‌گذاری در بورس کالا درنهایت اعتماد صورت گرفته و در این محل، افراد سودجو نمی‌توانند ورود کنند.

از دیگر مزایای حضور و فعالیت در بورس کالا می‌توان به معرفی محصول تولیدی خود به سایر متقاضیان داخلی و خارجی اشاره کرد. همچنین از طریق این بورس می‌توان امتیازاتی مانند تسهیلات بانکی دریافت کرد و در صورت هرگونه خسارت، اتاق پایاپای به موضوع شما ورود کرده و بدون نیاز به مراجع قضایی آن را حل می‌کند. بنابراین عرضه محصول از طریق بورس کالا باعث کاهش ریسک معامله‌شده و یک تبلیغ بزرگ برای عرضه‌کنندگان محسوب می‌شود.

بیشتر بخوانید: انواع روش های سرمایه گذاری در بورس

اهداف بورس کالای ایران چیست

یکی از اهداف بورس کالای ایران این است که مشکلات رایج در بازار سنتی را رفع کند و تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان بتوانند در یک محیط امن و تحت نظارت کارشناسان حرفه‌ای با یکدیگر همکاری داشته باشند. بنابراین هدف اصلی این بازار، ایجاد یک فضای امن و کنار زدن محدودیت‌ها و نقاط ضعف بازار سنتی است که به‌خوبی موفق شده است این مشکلات را برطرف کند. در این بازار، هر دو طرف معامله موظف به انجام تعهدات خود هستند که این پایبند بودن به معامله و شفاف‌سازی قیمت کالاهای اساسی باعث کنار زدن واسطه‌ها شده است. همه این موارد به کنترل بازار و کاهش ریسک خرید محصول در بازار سنتی کمک کرده است که این موارد و انجام معاملات سالم از اهداف بورس کالای ایران به‌حساب می‌آیند.

مهم‌ترین اثرات بورس کالا

اثرات بورس کالا بسیار گسترده است که در قسمت زیر به مهم‌ترین آن‌ها اشاره‌کرده‌ایم:

ساماندهی بازار و نظارت بیشتر بر عملکرد معامله‌گران

افزایش آگاهی معامله‌گران و بررسی دقیق‌تر بازار توسط آن‌ها

انجام معاملات قانون‌مند و بدون ریسک

دادوستد محصولات اساسی باقیمت واقعی

رونق در بخش سرمایه‌گذاری کشور

اعطاء تسهیلات مالی به فعالان بازار

شرکت‌کنندگان در بورس کالا ایران

افراد مختلفی مشغول به فعالیت و خرید و فروش در بورس کالا ایران هستند که در قسمت زیر به تمام افراد حاضر در بازار و سایر ارگان‌های مربوطه اشاره‌کرده‌ایم:

تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان کالا

متقاضیان و خریداران کالا

کارشناسان و تحلیل‌گران بازار

ارائه‌دهندگان خدمات مختلف بورسی

چه کسانی از بورس کالا بهره‌مند می‌شوند؟

تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، افرادی هستند که از بورس کالا بهره‌مند می‌شوند. درواقع، تولیدکنندگان پس از طی کردن مراحل قانونی می‌توانند محصولات خود را در این بازار بزرگ عرضه کنند و از مزایای سرمایه گزاری در بورس کالا بهره‌مند شوند. مصرف‌کنندگان نیز می‌توانند در بستر بورس کالا اقدام به خرید مواد پایه‌ای موردنیاز خود کنند و این مواد را باقیمت واقعی خریداری کرده و با اطمینان از صحت و سلامت محصول، آن را مورد استفاده قرار دهند.

انواع قراردادها در بورس کالای ایران

انواع قراردادهای بورس کالای ایران به شرح زیر است:

قرارداد نقدی (spot)

در این نوع قرارداد، خریدار تمام مبلغ توافق شده را به همراه کارمزد کارگزار پرداخت کرده و عرضه‌کننده محصول نیز آن را در مدت حداقل 3 روز به خریدار تحویل می‌دهد. به همین خاطر از این قرارداد با نام قرارداد تحویل فوری هم یاد می‌کنند. البته هزینه محصول نیز باید در عرضه 3 روز پرداخت شود.

قرارداد سلف (forward)

در قرارداد سلف، مبلغ توسط خریدار پرداخت‌شده اما زمان تحویل آن در روزی است که در قرارداد منعقدشده و مورد تأیید طرفین قرارگرفته است. بنابراین تحویل محصول در آینده انجام می‌گیرد و تسویه آن در همان ابتدای انعقاد قرارداد صورت می‌گیرد که این نوع توافق در بازار فیزیکی بورس کالا مرسوم است.

قرارداد نسیه (credit)

همان‌طور که از نام این قرارداد معلوم است امکان نسیه وجود داشته و خریداران می‌توانند مبلغ توافق شده را به‌صورت نسیه و در زمان‌بندی‌های معین‌شده پرداخت کنند. تحویل کالا نیز در مدت 3 روز بعد از انعقاد قرارداد صورت می‌گیرد.

در قرارداد آتی که به معنای آینده است کلیه امور معامله از پرداخت وجه گرفته تا تحویل کالا در زمان آینده و طبق قیمت توافق شده انجام می‌گیرد. بنابراین هنگام رسیدن زمان معامله، وجه موردنظر پرداخت‌شده و کالا در اختیار خریدار قرار می‌گیرد.

قرارداد اختیار معامله (option)

قرارداد اختیار معامله، قراردادی است که یک نفر اختیار یا حق معامله فرد دیگری را خریداری کرده و به دست می‌آورد. این قرارداد در دو مدل مختلف تحت عناوین اختیار خرید و اختیار فروش منعقد می‌شود و در هر یک از آن‌ها، خریداران و عرضه‌کنندگان شروع به معامله با یکدیگر می‌کنند.

این قرارداد به‌منظور برطرف کردن اختلافات موجود یا پیشگیری از اختلافاتی که ممکن است در آینده پیش آید منعقد می‌شود.

قرارداد معاوضه (swat)

در این قرارداد جهت تمدید یا کاستن از سررسید از تبادل دارایی استفاده می‌شود و به‌نوعی معاوضه تعهد صورت می‌گیرد.

شرایط قراردادهای قابل معامله در بورس

در حین انعقاد هر قراردادی باید به مواردی مانند ویژگی‌های کالا و نوع قرارداد، زمان دقیق معامله حتی ازنظر ساعت انجام آن، تاریخ تحویل محصول، مقدار کالای توافق شده، واحد اندازه‌گیری توافق شده در قرارداد، ابعاد محصول و استاندارد آن، نوع بسته‌بندی، واحد توافق شده پولی و محل تحویل محصول توجه شود.

نحوه ثبت‌نام در بورس کالا

یکی از پرسش‌های پرتکرار مطرح‌شده این است که چگونه وارد بورس کالا شویم و برای ثبت‌نام در بورس کالا باید چه‌کارهایی انجام داد؟ در این قسمت، نحوه ثبت‌نام و ورود به این بازار را به شما عزیزان آموزش می‌دهیم. برای ثبت‌نام در بورس کالا ابتدا باید در سامانه سجام عضو شوید و مراحل ثبت‌نام خود را تکمیل کنید و سپس نسبت به احراز هویت خود اقدام کنید. بعد از احراز هویت، باید به یکی از دفاتر کارگزاری کشور رجوع کرده و یک حساب بازکنید. با انجام این 3 مرحله، فرآیند ثبت‌نام شما در بورس کالا تکمیل‌شده و می‌توانید در این بازار به دادوستد بپردازید.

نحوه انجام معامله در بورس کالا

بعد از تمام شدن 3 مرحله لازم جهت ثبت‌نام در بورس کالا برای شما یک کد معاملاتی صادر می‌شود که از طریق آن می‌توانید به معامله بپردازید. بعد از دریافت این کد باید فرم مربوط به ثبت سفارش را با دقت پرکرده و قیمت مدنظر خود را اعلام کنید.

همچنین باید حداقل مبلغی که برای انجام معامله نیاز است، به‌حساب کارگزار اتاق پایاپای منتقل شود. سپس کارگزار، سفارش شما را به تالار معاملات برده تا در جریان معامله مربوطه قرار بگیرد. در صورت موفقیت در انجام معامله باید باقیمانده مبلغ را هم بعد از کسر مبلغ اولیه به‌حساب کارگزار منتقل کنید. در مراحل پایانی نیز اسناد معاملاتی صادرشده و مبالغ توافق شده به‌حساب فروشنده منتقل می‌شود که البته هزینه‌های جانبی مانند دستمزد کارگزار از آن کسر شده و مابقی به‌حساب عرضه‌کننده واریز می‌شود.

محدودیت‌های معاملات در بورس کالا

در بورس کالا شاهد محدودیت‌هایی هستیم که این محدودیت‌های اعمال‌شده در جهت کنترل بیشتر بازار و رونق آن صورت گرفته است. برای مثال، میزان خرید سرمایه‌گذار نباید از یک حد مشخص‌شده کم‌تر باشد. محدودیت دیگر مربوط به نحوه فعالیت عرضه‌کننده است و این افراد باید به‌صورت مداوم و پیوسته در بازار بورس کالای ایران فعالیت داشته باشند و عدم فعالیت آن‌ها باعث اخراج از بازار می‌شود.

مجوزهای فعالیت کارگزاری سرمایه و دانش در بورس کالای ایران

مجوزهای فعالیت کارگزاری سرمایه و دانش در بورس کالای ایران به شرح زیر است. با دریافت این مجوزهای معاملاتی می‌توان در بخش‌های مختلف بازار سرمایه بورس کالا حضور یافت. این مجوزها عبارت‌اند از:

قرارداد آتی و پیش رو در اصل نوعی قراردادی است که به معامله گران، سرمایه گذاران و تولیدکنندگان کالا امکان می دهد قیمت آینده یک دارایی را حدس بزنند. قرارداد پیش رو و آتی به عنوان یک تعهد دو طرفه عمل می کنند که امکان معامله در تاریخ آینده (تاریخ انقضا) را با قیمتی که در لحظه امضای قرارداد در مورد آن توافق می کنید، فراهم می کند.

ابزار اصلی مالی قرارداد پیش رو و آتی می تواند هر دارایی مانند سهام، کالا، ارز، سهام یا حتی اوراق قرضه باشد. اما برخلاف قراردادهای پیش رو، قراردادهای آتی به عنوان قرارداد (به عنوان قراردادهای حقوقی) استاندارد هستند و در محل خاصی (صرافی قرارداد آتی) معامله می شوند. بنابراین، قرارداد های آتی منوط به مجموعه خاصی از قوانین هستند که ممکن است مثلاً حجم قراردادها و نرخ بهره روزانه را در بر بگیرد. در بسیاری موارد، اجرای قرارداد آتی توسط اتاق پردازش تضمین می شود، و این امکان را برای طرفین فراهم می کند تا با کاهش خطرات طرف مقابل تجارت کنند.

اگرچه اشکال ابتدایی بازارهای آتی در قرن ۱۷ ام در اروپا ایجاد شده است، اما صرافی دوجیما رایس (ژاپن) به عنوان اولین صرافی قرارداد آتی در نظر گرفته می شود. در اوایل قرن ۱۸ در ژاپن، بیشتر پرداخت ها به صورت رایس انجام می شد، بنابراین قراردادهای آتی به عنوان راهی برای محافظت در برابر خطرات ناشی از قیمت متغیر رایس استفاده شد.

با ظهور سیستم های تجارت الکترونیکی، قراردادهای آتی با توجه به طیف وسیع موارد استفاده آن، در کل صنعت مالی رواج یافت و محبوب شد.

وظایف قرارداد آتی

در چارچوب صنعت مالی، قراردادهای آتی به طور معمول به برخی از عملکردهای زیر می پردازند:

جلوگیری و مدیریت ریسک:

از قرارداد آتی می توان برای کاهش خطرات مشخصی استفاده کرد. به عنوان مثال، یک کشاورز ممکن است از قرارداد آتی برای فروش محصولات خود استفاده کند تا اطمینان حاصل کند که در آینده محصولات خود را با وجود اتفاقات نامطلوب و نوسانات بازار با قیمت مشخصی می فروشد. یا یک سرمایه گذار ژاپنی که دارای اوراق خزانه داری ایالات متحده است، می تواند قراردادهای آتی JPYUSD را با مبلغی برابر با پرداخت سه ماهه کوپن (نرخ بهره)، به عنوان راهی برای قفل کردن ارزش کوپن به JPY با نرخ از پیش تعیین شده خریداری کند.

قدرت نفوذ:

قرارداد آتی به سرمایه گذاران اجازه می دهد تا موقعیت های با نفوذی ایجاد کنند. با انعقاد قراردادها در تاریخ انقضا، سرمایه گذاران می توانند موقعیتی به دست بیاورند. به عنوان مثال، اهرم 3: 1 به معامله گران اجازه می دهد تا سه برابر بیشتر از مانده حساب تجاری خود وارد یک موقعیت شوند.

ریسک کوتاه مدت:

قراردادهای آتی به سرمایه گذاران این امکان را می دهد که یک دارایی را در معرض ریسک کوتاه مدت قرار دهند. هنگامی که یک سرمایه گذار تصمیم به فروش قرارداد آتی بدون تملک دارایی زیربنایی بگیرد، معمولاً به آن "موقعیت برهنه" گفته می شود.

تنوع دارایی:

سرمایه گذاران قادر به انجام ریسک کوتاه مدت بر دارایی هایی هستند که معامله آنها در بازار دشوار است. کالاهایی همچون نفت معمولاً هزینه بالایی بابت تحویل و انبارداری دارند، اما با استفاده از قراردادهای آتی، سرمایه گذاران و تاجران می توانند بدون نیاز به معامله فیزیکی، انواع مختلفی از دارایی ها را به این ترتیب معامله کنند.

کشف قیمت:

بازارهای آتی یک فروشگاه یک مرحله ای برای فروشندگان و خریداران (یعنی عرضه و تقاضا برآورده می شود) برای چندین کلاس دارایی، مانند کالاها است. به عنوان مثال، قیمت نفت را می توان نسبت به تقاضای زمان واقعی در بازارهای آتی و نه از طریق تعامل محلی در یک پمپ بنزین تعیین کرد.

ساز و کار تسویه

تاریخ انقضاء قرارداد آتی آخرین روز فعالیت های تجاری برای آن قرارداد خاص است. پس از آن معاملات متوقف شده و قراردادها تسویه می شوند. دو سازوکار اصلی برای تسویه قراردادهای آتی وجود دارد:

تسویه حساب فیزیکی:

دارایی توافق شده بین دو طرف مبادله شده در قرارداد با قیمت از پیش تعیین شده رد و بدل می شود. فروشنده موظف است دارایی را به خریدار تحویل دهد.

تسویه حساب نقدی:

دارایی توافق شده مستقیماً رد و بدل نمی شود. در عوض، یک طرف مبلغی را به دیگری پرداخت می کند که نشان دهنده ارزش دارایی فعلی است. یک نمونه بارز قراردادهای آتی با تسویه نقدی، قراردادهای آتی نفتی است که پول به جای بشکه نفت مبادله می شود، زیرا تجارت فیزیکی هزاران بشکه نفت نسبتاً پیچیده خواهد بود.

قراردادهای آتی با تسویه حساب نقدی مناسب تر و در نتیجه محبوب تر از قراردادهای تسویه فیزیکی است، حتی برای اوراق بهادار مالی نقد یا ابزار درآمد ثابت که مالکیت آنها می تواند به صورت نسبتاً سریعی منتقل شود مناسب تر است(حداقل در مقایسه با دارایی های فیزیکی مانند بشکه نفت).

با این حال، قرارداد آتی با تسویه حساب نقدی ممکن است منجر به دستکاری در قیمت اصلی دارایی شود. این نوع دستکاری در بازار معمولاً به "انفجار قیمت نهایی" نامیده می شود. این اصطلاحی است که اشاره به فعالیت های غیرطبیعی تجاری در زمانی که قراردادهای آتی به تاریخ انقضای خود نزدیک می شوند، دارد که عمداً باعث اختلال در سفارشات می شوند.

خروج از استراتژی های قراردادهای آتی

بعد از امضای قرارداد آتی، سه اقدام اصلی وجود دارد که معامله گران این نوع قرارداد می توانند انجام دهند:

جبران خسارت:

به عمل بستن قرارداد آتی با ایجاد یک معامله در جهت مخالف با همان ارزش اشاره دارد. بنابراین، اگر یک تاجر ۵۰ قرارداد آتی کوتاه داشته باشد، می تواند موقعیت طولانی با اندازه برابر را باز کند و موقعیت اولیه خود را خنثی کند. استراتژی جبران خسارت و یا موازنه کردن به معامله گران اجازه می دهد تا متوجه سود یا ضرر خود را قبل از تاریخ تسویه حساب شوند.

تمدید قرارداد:

هنگامی اتفاق می افتد که یک تاجر پس از جبران خسارت اولیه خود، تصمیم بگیرد که یک موقعیت جدید قراردادهای آتی را باز کند، و به این جهت تاریخ انقضا را تمدید می کند. به عنوان مثال، اگر یک تاجر ۳۰ قرارداد آتی داشته باشد که در هفته اول ژانویه منقضی شده باشد، اما آنها بخواهند موقعیت خود را به مدت شش ماه تمدید کنند، می توانند موقعیت اولیه را دوباره با همان اندازه ایجاد کنند و تاریخ انقضا آن را طولانی تر کنند.

تسویه حساب:

اگر فردی قرارداد آتی خود را تمدید نکند، قرارداد در تاریخ انقضا تسویه می شود. در این مرحله، طرفین معامله به طور قانونی موظفند با توجه به قرارداد، دارایی خود را مبادله کنند.

الگوهای قیمت قراردادهای آتی: کونتانگو و بکواردیشن عادی

از لحظه ایجاد قراردادهای آتی تا زمان حل و فصل آنها، قیمت بازار قراردادها به عنوان پاسخ به نیروهای خرید و فروش تغییر خواهد کرد. رابطه بین سررسید و متغیر قیمت قراردادهای آتی الگوهای مختلفی از قیمتها را ایجاد می کند، که معمولاً به آنها کونتانگو و بکواردیشن عادی می گویند. این الگوهای قیمت بطور مستقیم با قیمت مورد انتظار یک دارایی در تاریخ انقضا قرارداد مرتبط است، همانطور که در ادامه مطرح شده است.

(۱) کونتانگو: شرایط بازار که در آن قیمت قراردادهای آتی بالاتر از قیمت مورد انتظار بازار است.

(۲) قیمت مورد انتظار: قیمت پیش بینی شده دارایی در لحظه تسویه حساب (تاریخ انقضا). توجه داشته باشید که قیمت مورد انتظار همیشه ثابت نیست، یعنی ممکن است در واکنش به عرضه و تقاضای بازار تغییر کند.

(۳) بکواردیشن عادی: شرایطی در بازار که قیمت قراردادهای آتی پایین تر از قیمت مورد انتظار آینده است.

(۴) تاریخ انقضا: آخرین روز فعالیت برای قرارداد آتی خاص، قبل از وقوع تسویه حساب.

در حالی که شرایط بازار کونتانگو برای فروشندگان ( موقعیت های کوتاه) نسبت به خریداران (موقعیت های طولانی) مطلوب تر است، اما بازار بکواردیشن معمولاً برای خریداران سودمندتر است.

با نزدیک شدن به تاریخ انقضا قرارداد، انتظار می رود قیمت قراردادهای آتی به تدریج با قیمت مورد انتظار همگرا شود تا در نهایت آنها ارزش مشابهی داشته باشند. اگر قراردادهای آتی و قیمت مورد انتظار در تاریخ انقضا یکسان نباشند، معامله گران قادر خواهند بود از فرصت تفاوت قیمت به سرعت سود کسب کنند.

در شرایط کونتانگو، قراردادهای آتی معمولا به دلیل راحتی بالاتر از قیمت مورد انتظار، معامله می شوند. به عنوان مثال، یک تاجر قرارداد آتی می تواند تصمیم بگیرد حق بیمه کالاهای مادی را که در آینده تحویل داده می شود بپردازد، بنابراین نیازی نیست که نگران پرداخت هزینه هایی از قبیل انبارداری و بیمه باشند (طلا نمونه ی محبوبی است). علاوه بر این، شرکت ها ممکن است از قراردادهای آتی برای قفل کردن هزینه های آینده خود بر روی ارزش قابل پیش بینی استفاده کنند، و کالاهایی را خریداری کنند که برای خدمات خود ضروری هستند (به عنوان مثال، تولید کننده نان که قراردادهای آتی خرید گندم را امضا می کند).

از طرف دیگر، یک بازار بک واردیشن زمانی اتفاق می افتد که قراردادهای آتی زیر قیمت نقطه مورد انتظار معامله شود. دلالان قراردادهای آتی را می بندند که امیدوارند در صورت افزایش قیمت همانطور که انتظار می رود، سود زیادی کسب کنند. به عنوان مثال، یک فرد ممکن است امروز قراردادهای بشکه نفتی را با قیمت ۳۰ دلار بخرد، در حالی که قیمت مورد انتظار برای سال آینده ۴۵ دلار است.

افکار نهایی

بعنوان نوع استانداردی از قراردادهای پیش رو، قراردادهای آتی از جمله ابزارهای مورد استفاده محبوب در صنعت مالی هستند و کاربرد مختلف آنها باعث می شود برای طیف گسترده ای از موارد استفاده مناسب باشند. با این وجود، شناخت کافی از مکانیسمهای اساسی قراردادهای آتی و بازارهای خاص آنها قبل از سرمایه گذاری، مهم است.

در حالی که "بستن" قیمت دارایی در آینده در شرایط خاص مفید است، اما همیشه ایمن نیست. به ویژه هنگامی که قراردادها بر اساس مارجین معامله می شوند. بنابراین، استراتژی مدیریت ریسک اغلب برای کاهش خطرات اجتناب ناپذیر مرتبط با قراردادهای آتی استفاده می شود. برخی دلالان همچنین از شاخص های تحلیل تکنیکی به همراه روش های تحلیل بنیادی به عنوان راهی برای آگاهی از عملکرد قیمت بازارهای آتی استفاده می کنند.

قرار داد آتی سهام چیست

صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله چیست؟ مزایا و معایب آنها

قرارداد یا عقد عبارت است از اینکه یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد به امری نمایند و مورد قبول آن‌ها قرار گیرد که بر اساس عقد قرارداد میان دو طرف یک رابطه جدید حقوقی برقرار می‌شود و طرفین با توجه به موضوع قرارداد نسبت به یکدیگر باید تعهداتی را انجام دهند، همان‌طور که می‌دانیم بورس ایران فقط شامل بورس اوراق بهادار نیست یعنی در بورس ایران فقط سهام که نوعی اوراق بهادار است خرید و فروش نمی‌شود بلکه در بورس ایران بازارهای مختلفی وجود دارد و به چهار دسته‌ی بازار بورس اوراق بهادار، بازار فرابورس، بازار بورس کالا و بازار بورس انرژی طبقه‌بندی می‌شود، بورس کالا قسمتی از بازار بورس است و یکی از ارکان بازار سرمایه است، بورس کالا بازار متشکل و منسجمی است که تعداد زیادی از عرضه‌کنندگان کالای خود را عرضه و کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی قیمت‌گذاری توسط کارشناسان این بازار به خریداران عرضه می‌شود، اما آیا تاکنون به این موضوع اندیشیده‌اید که در بازار بورس کالا خرید و فروش‌ها بر چه اساسی انجام می‌شود؟ آیا به این موضوع فکر کرده‌اید که در بازار بورس کالای ایران چه قراردادهایی انجام می‌گیرد؟…

بازار مشتقه چیست؟

بازار مشتقه را نوع جدیدی از بازار بورس کالا می‌توان تعریف کرد که با توجه به نیاز بعضی بازارها و ماهیت کالاها دست به تعریف جدیدی برای معامله این کالاها زده است، این بازار از ابزارهایی مانند قراردادهای آتی و قراردادهای اختیار معامله برای تعریف جدیدی از معاملات بورس کالا با هدف شکل‌گیری بازار برای طیف جدیدی از سرمایه‌گذاران شکل گرفته است، در این بازار یک دارایی پایه که قراردادها بر روی آن منتشر می‌شوند تعریف می‌شود این دارایی پایه می‌تواند محصولات کشاورزی، انواع فلزات و انواع فرآورده‌های نفتی باشد، ابزارهای مشتقه برای کنترل هر چه بهتر ریسک‌های موجود در بازارهای مالی ایجاد شده‌اند که یکی از این ابزارهای رایج بازار مشتقه در جهان قراردادهای آتی است.

قرارداد آتی چیست؟

قرارداد آتی، قراردادی است که فروشنده متعهد می‌شود بر اساس آن در سررسید معین مقدار مشخصی از کالای تعیین شده را به قیمتی مشخص بفروشد و در مقابل خریدار متعهد می‌شود کالا را با مشخصات تعیین شده خریداری کند، به بیان ساده قرارداد آتی به افراد این امکان را می‌دهد که اقدام به خرید کالایی کنند که در حال حاضر تصمیم به تحویل گرفتن آن ندارند و وجه آن را نیز در زمان تحویل پرداخت کنند. قرارداد آتی برای نخستین بار بر پایه‌ی محصولات کشاورزی و بعدها بر پایه‌ی منابع و مخازن طبیعی زیرزمینی مانند نفت خام و گاز طبیعی معامله می‌شدند، قراردادهای آتی به طور رسمی در سال ۱۹۷۲ وارد بازارهای مالی بین‌المللی شدند و در سال‌های اخیر هم این قرارداد بر پایه‌ی ارز و نرخ‌بهره و بازار سهام بسیار متداول قرار داد آتی سهام چیست شده‌ است و امروزه نقش مهمی در کنترل ریسک‌های موجود در بازارهای مالی و اقتصادی ایفا می‌کند، قرارداد آتی قراردادی است که منعقد نمودن آن در بستر بورس‌ها نیز امکان پذیر است و بر اساس آن خریدار و فروشنده متعهد می‌شوند در سررسید معینی در آینده مقدار معینی از کالا را به قیمتی که الان تعیین می‌کنند مبادله نمایند، به طور مثال تولیدکننده زعفران متعهد می‌گردد در انتهای اسفند ماه در قالب قرارداد آتی ۱۰۰ گرم زعفران را به قیمت ۱۰ هزارتومان به طرف مقابل بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود همان مقدار کالا را با قیمت گرمی ۱۰ هزارتومان در سررسید خریداری نماید، برای اطمینان از پایبندی طرفین معامله به تعهدات خود بورس پیش از عقد قرارداد از طرفین معامله می‌خواهد مبلغی را به عنوان وجه تضمین پیش‌شرط قرارداد نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد شوند متناسب با تغییرات قیمت قرارداد وجه تضمین را تعدیل کنند.اولین معاملات قراردادهای آتی در دنیا به صورت استاندارد در بورس‌های کالایی انجام شده است، در ایران معاملات اولین قرارداد آتی در بورس کالای ایران با راه‌اندازی قرارداد آتی بر روی شمش طلای یک اونسی که در تاریخ ۰۱/۰۴/۱۳۸۷ مورد پذیرش قرار گرفته بود از تاریخ ۰۳/۱۲/۱۳۸۷ آغاز شد.

چه کالاهایی در بازار آتی معامله می‌شوند

در حال حاضر در بورس کالای ایران محصولات کشاورزی زعفران و زیره به صورت قراردادهای آتی مورد معامله قرار می‌گیرند، بازه قیمتی معاملات روزانه در قراردادهای آتی محدود به +۵٪ و -۵٪ قیمت تسویه روز معاملاتی قبل است و امکان ثبت سفارش با قیمتی بالاتر و پایین‌تر از این بازه وجود ندارد، قیمت تسویه قیمتی است که روزانه پس از پایان جلسه معاملات توسط بورس به منظور به روزرسانی حساب‌ها محاسبه و اعلام می‌شود و سود و زیان معامله‌گران بر اساس آن سنجیده می شود.

روابط آربیتراژی و قیمت گذاری قراردادهای آتی

به طور کلی وجود ابزار مشتقه برای استفاده پوشش دهندگان ریسک است که قصد دارند کالا را از نوسانات قیمت مصون نگه دارند. در حالیکه در بازار آربیتراژورها و سفته بازان نیز حضور دارند و بر کارایی بازار تاثیر بسیار بسزا و مثبتی می گذارند. آربیتراژورها افرادی هستند که موقعیت های معاملاتی مختلفی در بازارهای مختلف به صورت همزمان باز می کنند و با حجم سرمایه گذاری صفر به سود بدون ریسک و مطمئنی دست می یابند. اما سفته بازان سعی در پیش بینی قیمت و منتفع شدن از یک بازار را دارند. در این مقاله به شما خواهیم آموخت که چگونه می توان بر اساس عملیات آربیتراژ، قراردادهی آتی را قیمت گذاری کرد.

قیمت گذاری قرارداد آتی (فیوچرز) بر اساس روابط آربیتراژگر

با توجه به شباهت قراردادهای سلف یا همان پیمان های آتی (Forward Contract) با قراردادهای آتی (Future Contract)، از روابط آربیتراژی قرارداد سلف می توان برای قراردادهای آتی نیز استفاده کرد.

قیمت قراردادهای سلف براساس قیمت نقد دارایی پایه قرارداد و همچنین نرخ بهره می تواند تا سر رسید تغییرات زیادی داشته باشد.

قراردادها را می توان براساس عملیاتی که آربیتراژورها انجام می دهند قیمت گذاری کرد. برای قیمت گذاری قرارداد سلف باید ابتدا به دارایی پایه قرارداد سلف توجه نمود. دارایی پایه می تواند یک دارایی مالی یا دارایی مصرفی باشد. دارایی های مالی به دارایی های مالی با درآمد و بدون درآمد دسته بندی می شوند.

ساده ترین نوع قیمت گذاری مربوط به قراردادهایی است که دارایی پایه آنها یک دارایی مالی بدون درآمد مانند طلا است. از این رو ابتدا روابط آبیتراژی این نوع قراردادها را بررسی می کنیم. این رابطه به قرار زیر است:

در این رابطه:

.S قیمت نقد دارایی پایه (Spot Price)

t مدت زمان تا سررسید

.f قیمت قرارداد سلف (Forward Price)

این فرمول در واقع فرمول ارزش زمانی پول است که به صورت ارزش آتی پیوسته محاسبه شده است.

در کل به دو صورت می توان ارزش زمانی پول را محاسبه کرد. یکی ارزش پیوسته و دیگری ارزش گسسته می باشد. در اینجا از روش ارزش پیوسته استفاده شده است. یعنی در هر لحظه سود محاسبه و سودِ سود در لحظه بعد محاسبه می شود. در محاسبه به روش گسسته می توان تا سررسید یک یا چند بار سود محاسبه شود. یعنی هر چقدر دفعات پرداخت در روش گسسته بیشتر شود ارزش آتی نیز بیشتر می شود. ولی در عمل تفاوت ناچیزی بین محاسبه به صورت پیوسته و محاسبه به صورت گسسته با دفعات روزانه وجود دارد.

فرمول بالا این مسئله را نشان می دهد که اگر قیمت قرارداد سلف بیش از .f باشد یک آربیتراژور می تواند قراردادی را در بازار قرار داد آتی سهام چیست به فروش برساند و مبلغی را با نرخ r با سر رسید t قرض کرده و دارایی پایه قرارداد سلف را با وجه استقراضی خریداری کند.سپس طبق قرارداد دارایی مورد نظر را در سررسید تحویل داده و مبلغ مورد نظر را دریافت کند. بدین ترتیب پس از تسویه بدهی خود مبلغی نیز بعنوان سود نزد وی باقی می ماند.

بنابراین آربیتراژگر توانسته بدون اینکه یک واحد از خود پولی به میان آورده باشد به سود مطمئن و بدون ریسکی دست یابد. این سود حاصل قیمت گذاری اشتباه قرارداد سلف توسط بازار است.

حال، برعکس این مطلب نیز صادق است. یعنی اگر قیمت قرارداد در بازار کمتر از .f باشد آربیتراژور با خرید قرارداد و فروش دارایی پایه (با قرض گرفتن دارایی و فروش آن) و سپرده کردن وجه آن با نرخ r در مدت t می تواند دارایی را در سررسید تحویل بگیرد و قیمت آن قرار داد آتی سهام چیست را بپردازد و میزانی از بابت بهره سپرده، سود کند.

پس طبیعی است که هر چقدر سررسید قرارداد طولانی تر باشد قیمت قرارداد نیز بیشتر می شود. عملیات آربیتراژگر قیمت قرارداد را به نرخ منطقی آن می رساند. زیرا در حالتی که قیمت قرارداد، کمتر از نرخ واقعی است تقاضا برای موقعیت خرید بیشتر شده و این عمل قیمت قرارداد را بالا می برد. از سوی دیگر عرضه دارایی پایه در بازار نقد نیز افزایش یافته که این امر موجب کاهش قیمت دارایی پایه می گردد. برعکس، زمانیکه قرارداد بیش از ارزش واقعی در بازار معامله می شود آربیتراژگر با اتخاذ موقعیت فروش قرارداد سلف و خرید دارایی پایه در بازار، قیمتها را به نقطه تعادلی می رساند.

قرارداد آتی همان قرارداد سلف است با این تفاوت که در قرارداد سلف، معامله فقط یک بار موقع بستن موقعیت در بازار، تسویه حساب می شود. در حالیکه قراردادهای آتی هر روز به قیمت تسویه حساب روزانه، تسویه می شوند. یعنی در پایان روز کلیه موقعیت ها بسته شده و در روز بعد با قیمتی جدید باز می شوند. چه در قرارداد سلف و چه در قرارداد آتی، هر طرف معامله مبلغی به عنوان وجه تضمین جهت پوشش ریسک نکول، باید به میان بگذارند.

تسویه حساب در این قراردادها به اینصورت است که کل سود و زیان معامله (یعنی فروش منهای خرید، حال می خواهد فروش ابتدا صورت گیرد یا خرید ابتدا) بر روی وجه تضمین اولیه اعمال می شود و از حساب افراد متضرر برداشته و به حساب افراد منتفع واریز می شود. خاصیت اهرمی معاملات در همین جا مشخص می شود و با مبلغ ناچیزی می توان به کل سود و زیان معامله دست یافت.

تاثیر وجه تضمین اولیه در قیمت گذاری قرارداد آتی یا فیوچرز

حال چگونه می توانیم قیمت قرارداد آتی را محاسبه کنیم؟ محاسبه قیمت قرارداد آتی بسیار پیچیده است ولی اگر سررسید قرارداد آتی طولانی نباشد می توان از رابطه آربیتراژی قرارداد سلف برای قرارداد آتی نیز استفاده کرد چرا که در سررسیدهای کوتاه تفاوت قیمتی ناچیزی باهم دارند.

در اینجا می خواهیم وجه تضمین اولیه(Initial Margin) را هم به فرمول اضافه کنیم. بنابراین رابطه آربیتراژی از تغییر کرده و به صورت پدیدار می شود.

در این رابطه: .F قیمت قرارداد آتی(Future Price) و IM وجه تضمین اولیه می باشد. این فرمول به این معنی است که اگر فردی بخواهد آربیتراژ کند و برای مثال در قرارداد آتی موقعیت فروش باز کرده و وجهی استقراض کند تا در بازار نقدی دارایی پایه را تهیه کند باید علاوه بر قیمت دارایی پایه مبلغی اضافه بابت وجه تضمین مقروض شود که رابطه به صورت نمایان می شود.

بر عکس اگر آربیتراژگر در قرارداد، موقعیت خرید بگیرد و دارایی پایه را بفروشد تمام پول خود را نمی تواند سپرده کند و قسمتی از آنرا باید بعنوان وجه تضمین به میان گذارد که به صورت نوشته می شود. بنابراین یک کرانه قیمتی ایجاد می شود که اندازه آن بستگی به میزان وجه تضمین اولیه دارد.

هر چه وجه تضمین اولیه بیشتر باشد این کرانه قیمتی نیز بزرگتر خواهد شد. در این رابطه فرمول اولیه یعنی دقیقا نقطه وسط این کرانه است. بنابراین نمی قرار داد آتی سهام چیست توان بطور دقیق قیمتی را برای قرارداد آتی مشخص کرد. با این تفاسیر قیمت قرارداد می تواند در دو محدوده قرار گیرد. یکی کرانه پایین است که بین تا می باشد و دیگری کرانه بالا است که بین تا قرار می گیرد.

اگر قیمت قرارداد به سمت سقف کرانه حرکت کند ممکن است که تمایل برای فروش قرارداد و تحویل دارایی پایه در سررسید افزایش یابد که این امر منجر به کاهش قیمت می شود یا اینکه به عنوان خوشبینی بازار نسبت به قرارداد بتوان آنرا تعبیر کرد. عکس این قضیه نیز صادق است اگر قیمت به سمت کف کرانه حرکت کند ممکن است تمایل برای خرید و تحویل گرفتن در سر رسید افزایش یابد یا اینکه بعنوان بدبینی بازار بتوان آنرا تعبیر کرد.

حال می توانیم فرض می کنیم که وجه تضمین اولیه صفر و قیمت بر فرمول آربیتراژی استوار باشد. اینک می توانیم تمام اجزای فرمول را در سر جای خود قرار دهیم غیر از rt که به جای آن x گذاشته و سعی می کنیم تا میانگین موزونی از هزینه فرصت سرمایه گذاران را بدست آوریم. بعد از محاسبه x آنرا در معادله rt=x قرار داده و مجهول r را محاسبه می کنیم.

قیمت گذاری قرارداد آتی بر اساس روابط آربیتراژی – دارایی پایه: دارایی مالی با درآمد

تا اینجا رابطه آربیتراژی قرارداد آتی با دارایی پایه مالی بدون درآمد را بررسی کردیم و اثر وجه تضمین اولیه بر عملیات آربیتراژ گر را در نظر گرفتیم. حال اگر دارایی پایه قرارداد آتی یک دارایی مالی با درآمد مانند سهام باشد رابطه آربیتراژی به صورت نمایش داده می شود.

در این فرمول I ارزش فعلی درآمد دارایی پایه است. این فرمول به ما می گوید که اگر قیمت قرارداد آتی در بازار کمتر از .F باشد شخصی که دارایی پایه را دارد و آنرا می فروشد تا وجوه حاصل از فروش را سپرده کند ارزش فعلی درآمد آن دارایی را از دست می دهد.

همین طور اگر .F بیش از حد قیمت گذاری شده باشد یک شخص می تواند در قرارداد آتی موقعیت فروش اتخاذ کند و با وجه قرضی دارایی مورد نظر را خرید کند و در سررسید تحویل دهد. از آنجا که دارایی پایه دارای درآمد است مبلغ کمتری جهت بازپرداخت بدهی لازم است.

قیمت گذاری قرارداد آتی بر اساس روابط آربیتراژی – دارایی پایه: دارایی مصرفی

مشکل ترین نوع قیمت گذاری مربوط به قراردادهای آتی است که دارایی پایه آنها یک کالای مصرفی مانند فولاد، گندم یا هر کالای دیگری است. قیمت گذاری این نوع قراردادها از آنجا مشکل است که داشتن کالا برای صاحب آن مطلوبیتی دارد که داشتن قرارداد آتی ندارد.

برای مثال داشتن ورق های فولادی در انبار یک شرکت خودرو سازی مطلوبیت و آسودگی خیال بیشتری نسبت به داشتن یک موقعیت خرید ورق فولادی دارد. این مطلوبیت به صورت درصد بیان می شود و از نرخ r که در توان عدد نپر e قرار دارد کسر می شود. بنابراین رابطه آربیتراژی این نوع قراردادها بصورتمی باشد.

در نظر داشته باشید که نگهداری کالاهای مصرفی معمولا همراه با هزینه انبارداری هستند. این هزینه انبارداری به قیمت دارایی یا همان .S اضافه می شود. حال خودتان می توانید وجه تضمین اولیه را نیز به فرمول اضافه کنید. برای اینکار وجه تضمین اولیه را یکبار از .S کسر و یکبار به آن اضافه می کنیم.

رابطه سر رسید و قیمت قرارداد آتی

قیمت قراردادهای آتی گاهی اوقات بیشتر از قیمت نقد دارایی پایه و گاهی کمتر از قیمت نقد دارایی پایه می باشد. این رابطه در شکل زیر نمایش داده شده است.

همانگونه که مشاهده می شود هر چه به سر رسید قرارداد نزدیک می شویم قیمت نقد و قیمت قرارداد آتی به همدیگر نزدیکتر می شوند تا اینکه در تاریخ سررسید تقریبا اختلافی با یکدیگر ندارند. زیرا با نزدیک شدن به سر رسید از طرفی تاثیر ارزش زمانی پول، کمتر می شود و از طرف دیگر احتمال نوسانات دارایی پایه کمتر خواهد بود.

همچنین با توجه به فرمول آربیتراژی به طور معمول قیمت آتی از قیمت نقد دارایی بالاتر خواهد بود. فقط زمانی قیمت قرارداد آتی پایین تر از قیمت نقد دارایی پایه خواهد بود که اولا دارایی پایه یک دارایی مصرفی باشد و دوما درصد مطلوبیت دارایی پایه از درصد نرخ بهره بیشتر باشد.

خوانندگان این مقاله در نظر داشته باشند که اضافه شدن وجه تضمین اولیه به فرمول آربیتراژ، نظر شخصی نویسنده مقاله می باشد و ممکن است در هیچ کتاب یا مقاله مالی دیگری با آن برخورد نکنید. بنابراین خوب است که شخصا درباره آن تامل کنید.

اگر این مطلب براتون مفید بود امتیاز بدین!

برای امتیاز روی ستاره ها کلیک کنید

امتیاز 4.3 / 5. تعداد آرا 7

شما اولین نفری هستید که به این پست امتیاز میدین!

ICO یا عرضه اولیه رمزارز چیست؟

اندیکاتور RSI چگونه عمل می کند؟

ساسان پرهون

کارشناسی حسابداری- دارای گواهینامه های حرفه ای سازمان بورس- پنج سال سابقه فعالیت در کارگزاری بورس با سمت معامله گر کالا و اوراق بهادار