بازار پایه چیست

بازار پایه چیست؟ و قوانین جدید بازار پایه

در دنیای سرمایه گذاری و تجارت ورود به بازار اوراق بهادار از مهمترین اهداف شرکت ها می باشد . اما با توجه به وضعیت متفاوت شرکت ها این امکان برای همه وجود نخواهد داشت. کلیه فعالین بازار های مالی بر این نکته اذعان دارند که از نشانه های رشد و شکوفایی یک شرکت پذیرش سهام آن در بازار بورس و اوراق بهادار می باشد. اما همانگونه که عنوان شد تا قبل از تشکیل فرابورس ایران این امکان به صورت سریع آسان برای همه شرکت ها فراهم نبود بنابراین فرابورس ایران با ساختاری همانند بورس اوراق بهادار تنها با تسهیل کردن شرایط پذیرش سعی در سازمان دهی شرکت های علاقه مند به ورود به بازار سرمایه را دارد.

از جمله تفاوت های فرابورس با بورس را می توان وجود الزامات کمتر برای پذیرش و شفافیت کمتر اطلاعات در بعضی موارد دانست که می تواند ریسک سرمایه گذاری را کمی افزایش دهد. فرابورس ایران بر اساس دستورالعمل پذیرش عرضه و انتقال اوراق بهادار شامل 5 بازار به شرح زیر می باشد:

بازار اول و دوم که شامل پذیرش شرکت های سهامی عام

بازار سوم جهت انجام معاملات به صورت یکجا ( بلوکی)

بازار ابزار های نوین مال که شامل پذیرش سایر اوراق بهادار

و بازار پایه جهت پذیرش شرکت هایی است که الزامات قانونی را برای پذیرش در بورس و فرابورس ندارند. در این مقاله قصد داریم تا به تشریح کامل بازار پایه ، تعریف کلی آن و قوانین و مقررات جدید آن بپردازیم.

تعریف بازار پایه

همانطور که عنوان شد از خرداد1390 بازار پایه در فرابورس در جهت تسهیل ورود شرکت ها به بازار بورس و استفاده از مزیت های زیاد آن تشکیل شد . در تمام دنیا حمایت از حقوق کلیه سهامداران بر عهده سازمان بورس قرار دارد . بر همین اساس کلیه شرکت های سهامی عام بدون استثنا و در تمام کشور ها تحت نظارت قانون کشور خود هستند که رعایت این امر در ایران دیده نمی شود. در همین راستا بازار پایه در فرابورس با هدف سازماندهی تعداد زیادی از شرکت ها در کشور و کمک به اقتصاد ملی راه اندازی شد.

بازار پایه نیز همانند بورس و فرابورس از چند تابلو تشکیل شده که در گذشته و قبل از اعمال مقررات جدید با 3 تابلوی ( الف دامنه نوسان +-5% ) ( ب دامنه نوسان +-10%) و ( ج بدون محدودیت دامنه نوسان ) شناخته می شدند. اگر شما نیز در گذشته به خرید و فروش سهام پرداخته باشید قطعا زمانی را تجربه کرده اید که نوسان 10% بازار ب و یا سهام بدون نوسان بازار ج شما را وسوسه کرده باشد. اما از شهریور ماه 98 قوانین جدیدی بر بازار اعمال شده و تابلوهای آن با نام های ( زرو و نارنجی و قرمز ) و با شرایطی متفاوت شناخته می شوند.

این تغییرات در جهت کنترل بازار و به نفع سهامداران تدوین گردیده است زیرا با توجه به نوسان 10 درصدی و یا عدم محدودیت نوسان عده ایی از سرمایه گذاران تازه وارد بدون آگاهی اقدام به خرید و فروش می کردند و متحمل ضررهای سنگین می شدند.

قوانین جدید بازار پایه فرابورس در سال 98

بر طبق قوانین جدید معاملات در تابلو زرد به صورت در هفته دو روز حراج ناپیوسته و سه روز با دامنه نوسان یک ریالی و در بازار نارنجی به صورت در هفته یک روز حراج ناپیوسته و چهارروز با دامنه نوسان یک ریالی و در تابلو قرمز به‌ صورت در ماه یک روز حراج ناپیوسته و در بقیه روزها با دامنه نوسان یک ریالی خواهد بود.

بنابراین شرایط تابلو های بازار پایه به شرح زیر می باشد:

تابلو زرد: در طول هفته دامنه نوسان انجام معاملات ۳% است.

تابلو نارنجی:در طول هفته دامنه نوسان انجام معاملات ۲% است.

تابلو قرمز:در طول هفته دامنه نوسان انجام معاملات ۱% است.

اما در روز دوشنبه از ساعت ۱۲ الی ۱۲:۳۰ دامنه نوسان معاملات به دو برابر مقدار آن در باقی روزها تغییر پیدا می‌کند.

نکته مهم در مورد نوسانات بازار پایه:

سهم ها در بازار “پایه زرد”، می‌تواند نهایتاً ۹%

در بازار “پایه نارنجی”، می‌تواند نهایتاً ۶%

و در بازار “پایه قرمز”، می‌تواند نهایتاً ۳% نوسان در هفته داشته باشد.

جهت فهم بهتر موضوع به مثال زیر توجه کنید:

فرض کنید قیمت سهمی در بازار زرد قبل از اعمال قوانین و بازگشایی 100 تومان بود. در روز بازگشایی در حراج 6% مثبت شود و قیمت به 106 تومان برسد. از روز بعد تا دوشنبه آینده راس ساعت 11:30 مبنا 3% هماه 106 تومان ( قیمت حراج) خواهد بود که با فرض صف خرید بودن به 109 تومان خواهد رسید. حال اگر قیمت پایانی روز دوشنبه تا ساعت 11:30، 109 تومان باشد دامنه نوسان حراج پایانی ساعت 12:30 همان روز، دوشنبه ( 6+-%) که بین 102.4 تا 115.5 است، خواهد بود.

مزیت های مهم بازار پایه فرابورس چیست؟

از مزیت های مهم سرمایه گذاری و همچنین پذیرش در بازار پایه فرابورس را می توان موارد زیر را برشمرد:

1- تامین آسان منابع مالی برای شرکت ها از طریق جذب سرمایه های کوچک مردم

2- بهره مندی از معافیت 10 درصدی مالیاتی برای شرکت های پذیرفته شده

3- سهولت آسان نقل و انتقال سهام

4- شفافیت و ارزش گذاری صحیح به واسطه وجود اقدامات نظارتی

5- اطلاع رسانی های دقیق و شفاف به سرمایه گذاران

6- امکان معامله روزانه بدون استرس بر اساس قیمت ثابت آخرین معامله

7- عدم توقف نماد در این بازار به دلیل نوسان 20 و 50 درصدی

آیا نقدینگی از بازار پایه فرابورس خارج می شود ؟

با توجه به دستور العمل جدید سازمان بورس برای بازار پایه و با توجه به معایب و مزایای اجرای آن امیدواریم شاهد خروج پول از بازار نباشیم. از آنجا که سازمان بورس مسئول کنترل نوسانات و جلوگیری از متضرر شدن سرمایه گذاران نوپا در این بازارهای پرریسک می باشد و دلیل اصلی وضع این مقررات همین امر می باشد، با وجود این باید توجه داشت که بازار پایه یکی از جذاب‌ترین جنبه‌های بازار سرمایه ما است. در همه جای دنیا وجود بازار های پرریسک دلیل اصلی جذب سرمایه می باشد.

در بازاری که به دلیل نبود ابزارهای مالی متنوع منجر به کاهش انتخاب سرمایه‌گذاران پرریسک شود و محدودیت دامنه نوسان در بازار پایه می تواند منجر به خروج بسیاری از سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدتی از بازار پایه بشود. از طرفی رکود احتمالی در بازار می تواند ضربه بزرگی به شرکت های کوچک و نوپا وارد کند.

نحوه معاملات در بازار پایه فرابورس چگونه است؟

معاملات بازار پایه به صورت حراج پیوسته انجام می شود. در روش حراج پیوسته، معامله سهام بر اساس روش متداول در بورس صورت می‌ گیرد و شرکت‌ هایی که نقد شوندگی بالایی دارند در این دسته قرار می گیرند، به این معنا که از ساعت ۹ تا ۱۲ حراج پیوسته انجام می‌ گیرد و ساعت ۱۲ نماد بسته می‌ شود و در ساعت 12:30قیمت پایانی با انجام یک معامله کشف می شود. اما با توجه به تغییرات جدید در بازار نحوه معاملات در روزها حراج به شرح زیر می باشد:

معاملات هر ۳ بازار پایه زرد، نارنجی و قرمز در روز دوشنبه از ساعت ۸:۳۰ تا ۱۱:۳۰ مثل روزهای عادی دنبال می‌شود.

دوره نظارت از ساعت ۱۱:۳۰ تا ۱۲ : در این دوره هیچ سفارشی ثبت نشده و معامله‌ای انجام نمی‌گردد.

مرحله پیش گشایش دوم و سفارش گیری از ساعت ۱۲ تا ۱۲:۳۰ : که با دامنه نوسانی ۲ برابری امکان ارسال سفارشات وجود دارد.

رأس ساعت ۱۲:۳۰ حراج ناپیوسته انجام شده و قیمت پایانی یک هفته آتی مشخص می‌گردد.

نتیجه‌گیری از این مقاله:

تا قبل از وضع قوانین جدید بر بازار پایه این بازار به دلیل وجود نوسانات زیاد برای سهامداران پر ریسک بسیار جذاب بود. سادگی قوانین پذیرش علت بازار پایه چیست ورود بسیاری از شرکت های کوچک و روانه شدن سرمایه زیادی به این بازار بود. همین امر باعث شده بود تا در طی ماه های گذشته بازار بورس بازدهی قابل قبولی را نسبت به بازار های موازی داشته باشد. البته در کنار آن وجود سفته بازی و رانت خواری باعث شد تا عده ایی از فعالین اعتماد خود را به بازار از دست بدهند. در این مقاله سعی شد تا با بیان شرح مفصلی از قوانین بازار پایه سهامداران جدید و نوپا را در جهت کسب آگاهی برای مدیریت سرمایه خود یاری کنیم.

گروه تحلیل بورس و سهام تلگرام / کانال تخصصی سیگنال خرید و فروش

لیست کانال های تلگرامی بورس، سیگنالهای تضمینی بورس، سیگنال طلایی بورس، با ما همراه باشید.

نماد های بازار پایه بورس چیست بیشتر بدانید

نماد های بازار پایه بورس چیست بیشتر بدانید

در تابلو نماد های بازار پایه در کنار نام هر نماد بر اساس قانون جدید انجام میشود در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد

انحلال - ورشکستگی - عدم اظهار نظر - لغو پذیرش شده - اظهار نظر مردود - قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور

تشریح عناوین بازار پایه جهت اطلاع سهام داران گرامی گروه تحلیل بورس و سهام تلگرام

انحلال

شرکت هایی که تمامی فعالیت هایشان متوقف شده و موجودیت خود را به صورت کامل از دست داده اند.

ورشکستگی

شرکت هایی که بر اثر زیان های وارده قادر به پرداخت دیون خود نباشند.

عدم اظهارنظر

شرکت هایی که در آنها حسابرس به دلیل وجود محدودیت قابل ملاحظه در دامنه رسیدگی (یا وجود ابهام عمده) قادر به اظهارنظر درباره مطلوبیت صورت های مالی نباشد.

لغو پذیرش شده

شرکت هایی که قبلا در یکی از بازار های اصلی بورس یا فرابورس حضور داشته اما به دلیل عدم رعایت استانداردهای پذیرش، لغو پذیرش شده و به بازار پایه منتقل شده اند.

اظهارنظر مردود

شرکت هایی که در آنها حسابرس نقص ‌های صورت‌های مالی را چنان با اهمیت ببیند که کلیت صورت‌های مالی از نظر وی گمراه‌ کننده باشد.

قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور

شرکت هایی که در آنها بر اساس ماده ۳۶ قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور مصوب ۱۳۹۶/۱/۱۶ ناشرین موظف به انتشار اطلاعات و اسناد مالی موثر باشند

تحرکات مافیای سیاه بازار سرمایه؛ از نامه به نمایندگان مجلس تا تهدید به قتل/ دلیل مخالفت‌ها با اصلاح قوانین بازار پایه فرابورس چیست؟

تصمیم به محدود کردن بازار پایه فرابورس دست‌کم از سال گذشته توسط شورای عالی بورس اتخاذ و طی چندین مرحله به اطلاع فعالان بازار سرمایه رسید. در واقع کسانی که به معنای واقعی سرمایه‌گذار در بازار پایه بودند، اطلاع داشتند که به زودی قوانین این بازار اصلاح خواهد شد. اما درست در هشت ماه گذشته اقبال به بازار سرمایه افزایش یافت و به تبع آن بخشی از تقاضای جدید به سمت بازار پایه فرابورس سرازیر شد.

به گزارش اقتصاد آنلاین؛ در ماه‌های اخیر شرکت فرابورس ایران با نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار و با دستور شورای عالی بورس، اقدام به اصلاح قوانین یک تابلوی خاص در بازار سهام کرده است و بنا به دلایلی تلاش داشته است معاملات در بازار پایه فرابورس را محدود کند.

این اقدام از طرفی مورد حمایت خیل قابل توجهی از فعالان، کارشناسان و دست‌اندرکاران شناخته شده و شناسنامه‌دار بازار سرمایه قرار گرفته و از طرف دیگر با انتقادتی روبه‌رو بوده است. فرابورس ایران و بالاتر از آن سازمان بورس و اوراق بهادار تلاش داشته‌اند با در نظر گرفتن انتقادات به طرح اصلاح قوانین، محدودیت‌های جدید بازار پایه فرابورس را در فضایی منعطف اعمال کنند.

اما در این میان گروهی از فعالان نه چندان خوشنام بازار سهام تحرکاتی را پیگیری می‌کنند که حقیقت وارونه جلوه کند. این افراد، طیف گسترده‌ای از اقدامات را در دستور کار خود قرار داده‌اند؛ از فضاسازی و هوچی‌‌گری در فضای مجازی و برخی رسانه‌ها گرفته تا ارسال نامه به برخی نمایندگان مجلس که بعضا اطلاع دقیقی از سازوکار بازار سرمایه ندارند، تا حتی تهدید مدیران میانی و ارشد ارکان بازار سرمایه به اذیت و آزار و سلب امنیت و حتی در مواردی تهدید به قتل!

این افراد چه کسانی هستند و چه مقاصدی را دنبال می‌کنند؟

قبل از پاسخ به این پرسش، لازم است ابعاد بازار سهام و موقعیت بازار پایه، ویژگی‌های آن، دلیل وجود بازار پایه و در نهایت دلایل لزوم اصلاح قوانین آن مورد بررسی قرار بگیرد.

بازار پایه فرابورس چیست و چه چیزی در آن مورد معامله قرار می‌گیرد؟

به طور کلی سهام سه گروه از شرکت‌ها در بازار پایه فرابورس مورد معامله قرار می‌گیرد. مهمترین این گروه‌ها، شرکت‌هایی هستند که سهامشان پیشتر در تابلوهای اصلی بورس و فرابورس معامله می‌شد اما به دلایلی شرایط پذیرش را از دست داده‌اند و دچار لغو پذیرش از بازارهای اصلی شده‌اند. به عبارت دقیق‌‎تر عمدتا سهام شرکت‌هایی در این بازار مورد معامله قرار می‌گیرد که به دلیل عدم شفافیت، عدم کفایت سرمایه، زیان انباشته سنگین و. از بازارهای اصلی اخراج شده‌اند.

هدف از شکل‌گیری بازار پایه فرابورس، صرفا ایجاد بازاری برای نقدشوندگی سهام شرکت‌های اخراجی و مشکل‌دار است. اصولا قرار نیست این بازار مورد کسب سود از محل نوسان‌گیری (capital gain) قرار بگیرد.

پیش از این در این بازار تلاش می‌شد شرایط ساده‌تر برای فرآیند بازار پایه چیست کشف قیمت در نظر گرفته شود و بازه نوسان مجاز روزانه در این نمادها از منفی 10 تا مثبت 10 درصد قیمت پایانی روز قبل در نظر گرفته شده بود.

ضرورت اصلاح قوانین بازار پایه چه بود؟

همانطور که پیشتر اشاره شد، به دلیل سهولت در معاملات و کمک به نقدشوندگی سهام شرکت‌های عموما مشکل‌دار بازار پایه، دامنه مجاز نوسان روزانه در نمادهای این بازار بیشتر از سایر بازارها در نظر گرفته شده بود. همین موضوع زمینه را برای بروز تخلافات قیمتی بیشتر کرده بود و پرونده‌های دستکاری قیمت در نمادهای این بازار افزایش یافته بود. در این برهه که شاهد هجوم نقدینگی به بازار سرمایه هستیم، تعداد تخلفات در این بازار بیش از پیش هم شده است.

جایگاه بازار پایه فرابورس در بازار سرمایه

ارزش بازار (Market Cap) کل بورس و فرابورس در حال حاضر تقریبا هزار و 600هزار میلیارد تومان است. ارزش بازار پایه فرابورس نیز در محدوده 89هزار میلیارد تومان قرار دارد. به عبارت دقیق‌تر بازار پایه فرابورس تنها 5.5درصد از کل بازار سرمایه ایران را تشکیل می‌دهد. اما در برخی روزهای ابتدای امسال ارزش معاملات در این بازار 50درصد کل ارزش معاملات بازار سرمایه را به خود اختصاص می‌داد.

گذشته از آن، قیمت سهام شرکت‌های حاضر در بازار پایه فرابورس از ابتدای سال جاری تا انتهای مرداد ماه به طور متوسط 550درصد رشد کرده بود و این رشد قیمت تناسبی با عملکرد و سودآوری شرکت‌ها نداشت. این در حالی بود که شاخص کل بورس از ابتدای سال جاری تا کنون 80درصد و شاخص فرابورس در این مدت 87درصد رشد داشته است.

وظیفه سازمان بورس و ارکان بازار

اگرچه نهاد ناظر بازار مسئولیتی در قبال افزایش یا کاهش قیمت‌‎های بازار سهام ندارد و این مکانیزم عرضه و تقاضای بازار است که قیمت‌ها را تعیین می‌کند، اما مجموعه شورای عالی بورس، سازمان بورس و ارکان آن حتما بازار پایه چیست وظیفه دارند بر شفافیت و تقارن اطلاعات و سلامت معاملات در بازار سرمایه نظارت داشته باشند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد پرونده‌هایی که ماهیت مجرمانه دارند و از مصادیق دستکاری قیمت محسوب می‌شوند در بازار پایه افزایش داشته‌اند. برای جلوگیری از افزایش این پرونده‌ها، جلوگیری از نابودی اعتماد عمومی به بازار سرمایه و همچنین جلوگیری از زیان‌های احتمالی در آینده، شورای عالی بورس موظف بوده است که تمهیداتی برای محدود کردن بازار پایه در نظر بگیرد.

شیوه کلاهبرداری در بازارهای کم‌عمق

بازارهای کم‌عمق عموما به بازارهای مالی اطلاق می‌شود که در آن فرد یا افرادی با انجام معاملات هدفدار می‌توانند قیمت دارایی مورد معامله را به طور غیرواقعی افزایش یا کاهش دهند. فرض کنید افرادی قصد داشته باشند در بازاری که بازار پایه چیست بازیگر مهمی ندارد قیمت را به طور صوری افزایش دهند. این افراد در ابتدا با اقدام به خرید در قیمت‌های پایین و ثبت سفارش در قیمت‌های بالاتر، باعث رشد چند درصدی قیمت دارایی می‌شوند. از آنجا که تقارن اطلاعات در این بازارها در سطح پایینی قرار دارد، سایر افراد فرض می‌کنند که اتفاق مثبتی در بازار رخ داده و سیگنال‌های خرید صادر می‌شود. در همین حین، مسببان اصلی رشد غیرواقعی قیمت با استفاده از شبکه‌های اجتماعی و حتی بعضا رسانه‌ها تلاش می‌کنند موج اقبال به دارایی مذکور افزایش یابد. با هجوم خریداران به بازار، قیمت‌ها به طور خودکار بالا می‌روند و سفته‌بازانی که مسبب افزایش قیمت‌ها بوده‌اند به راحتی در قیمت‌های بالاتر اقدام به فروش دارایی کرده و خریدران مغبون با یک دارایی بی‌ارزش اما گران‌قیمت باقی می‌مانند که حالا دیگر هیچ‌کس حاضر به خرید آن نیست!

نتیجه انفعال در برابر دستکاری قیمت

چنانچه با این اقدامات برخوردی صورت نگیرد، در وهله اول تعداد قابل توجهی از سهامداران با زیان‌های هنگفت مواجه می‌شوند. در گام بعدی با گسترش فعالیت‌های مجرمانه، اعتماد به بازار و ناظر آن به کلی از بین می‌رود.

از آنجا که کشف این قبیل جرم‌ها چندان ساده نیست و هزینه و زمان زیادی می‌طلبد، انجام اقدامات پیشگیرانه ضروری به نظر می‌رسد. در واقع تنها کافیست زمینه برای بروز این جرائم از بین برود. با محدودتر کردن معاملات نمادهای بازار پایه، مجرمان بالقوه انگیزه کمتری برای دستکاری قیمت خواهند داشت.

یک نمونه تاریخی

در مقاطع مختلفی از بازار سرمایه ایران اقدامات مشابهی برای کاهش دستکاری قیمتی صورت گرفته است. برای مثال در سال‌های نه چندان دور، موجی از تقاضای غیرواقعی و سفته‌بازانه برای اوراق تسهیلات مسکن (تسه‌ها) ایجاد شد. در واقع خریداران برای کسب سود از آربیتراژ زمانی «تسه‌ها» وارد بازار شدند. این در حالی بود که بازار اوراق تسهیلات صرفا به هدف نقدشوندگی این اوراق برای دارندگان و خرید توسط متقاضیان بازار مسکن طراحی شده بود. برای جلوگیری از ورود تقاضای سفته‌بازانه به این بازار طی انتشار و اجرایی شدن دستورالعملی مقرر شد که خریداران این اوراق تا دو ماه پس از خرید حق فروش اوراق را نداشته باشند. تنها در مدت دو ماه بعد از اجرای دستورالعمل مذکور تقاضای غیرواقعی از بازار «تسه‌ها» خارج شد و قیمت‌ این اوراق شروع به ریزش تا محدوده واقعی خود کرد.

در بازار پایه فرابورس نیز طی آخرین تصمیمات، مقرر شده است که دامنه مجاز نوسان روزانه نمادها، بین یک تا سه درصد باشد. اگرچه کاهش دامنه مجاز نوسان منجر به ریشه‌کن شدن فساد و دستکاری قیمتی نمی‌شود، اما میزان آن را به طور معناداری کاهش می‌دهد.

اما متضرران اصلاح قوانین چه کسانی هستند؟

تصمیم به محدود کردن بازار پایه فرابورس دست‌کم از سال گذشته توسط شورای عالی بورس اتخاذ و طی چندین مرحله به اطلاع فعالان بازار سرمایه رسید. در واقع کسانی که به معنای واقعی سرمایه‌گذار در بازار پایه بودند، اطلاع داشتند که به زودی قوانین این بازار اصلاح خواهد شد. اما درست در هشت ماه گذشته اقبال به بازار سرمایه افزایش یافت و به تبع آن بخشی از تقاضای جدید به سمت بازار پایه فرابورس سرازیر شد.

در همین مدت سهام شرکت‌های حاضر در بازار پایه فرابورس به طور متوسط بیش از 550درصد رشد قیمتی را تجربه کرد. افرادی که از سال گذشته سهامدار شرکت‌های بازار پایه‌ای بودند به اندازه کافی فرصت داشته‌اند بازار پایه چیست در قیمت‌های نجومی از این بازار خارج شوند.

در آستانه اجرای آخرین مرحله از اصلاح قوانین بازار پایه (طی دو ماه گذشته) قیمت برخی نمادهای بازار پایه 30 تا 40 درصد افت کرد و طبیعتا افرادی که در قیمت‌های بالا خریدار بوده‌اند متحمل زیان شده‌اند.

در این باره یک پرسش مهم مطرح می‌شود. آیا اصولا دامنه مجاز نوسان قیمت و تغییرات آن می‌تواند بر ارزش یک دارایی اثر بگذارد؟ اگر بخواهیم پاسخ عادلانه‌ای برای این پرسش ارائه دهیم یک کلمه کفایت می‌کند: خیر!

ارزش یک دارایی مالی وابستگی شدیدی دارد به جریان نقدی که آن دارایی می‌تواند ایجاد کند. آیا سودآوری شرکت‌های بازار پایه و جریان نقدی سهامشان قرار است در سال آینده به قدری رشد کند که بازه بازار پایه چیست بازار پایه چیست نوسان مجاز سالانه 250 تا 750 درصدی نمی‌تواند آن را انعکاس دهد؟ اگرچه نمی‌توان پاسخی قطعی به این سوال داد اما با احتمال قریب به یقین می‌توان گفت بازه فعلی نوسان در نظر گرفته شده برای نمادهای بازار پایه کافی خواهد بود.

بنابراین ریزش قیمتی که در برهه فعلی برای بخشی از نمادهای بازار پایه رخ داد، نشانه محکمی است از وجود دستهایی پنهان برای رشد بی‎رویه قیمت سهام شرکت‌های حاضر در این بازار!

اگرچه ممکن است برخی سهامداران دچار زیانی ناخواسته شده باشند اما حجم حملات به سازمان بورس و اوراق بهادار، فرابورس ایران و مدیران ارشد و میانی آنها قابل باور نیست. شنیده شده که برخی مدیران سازمان تهدید به آزار و اذیت، اسیدپاشی و حتی قتل شده‌اند!

افرادی که منافع بی‌حساب و خلاف اخلاق خود را از این بازار از دست داده‌اند همان افرادی هستند که بیشترین مخالفت‌ها را با اصلاح این بازار نشان داده‌اند. این گروه برای به دست آوردن آنچه پیش از این داشته‌اند از هیچ اقدامی فروگذار نمی‌کنند. با برخی نمایندگان مجلس که اطلاع درستی از سازوکار بازار ندارند مکاتبه می‌کنند. پای وزیر را به صحن مجلس می‌کشند و بعضا از روش‌های غیراخلاقی برای پیگیری منافع ناحق خود استفاده می‌کنند. اقتصاد آنلاین از بردن نام اشخاص معذور است، اما چنانچه لازم شود مدارکی را در این راستا منتشر خواهد کرد.

حجم معاملات چیست و چگونه می‌توانیم از آن استفاده کنیم؟

حجم معاملات (Trade Volume) مجموع تعداد قراردادها یا سهام‌های معامله شده در یک نماد معاملاتی است. حجم معاملاتی را می‌توان در هر نوع نماد و بازارهایی مثل بورس سهام، اوراق قرضه، قراردادهای آپشن، قراردادهای آتی و انواع کالاها به کار برد.

اصول پایه حجم معاملات

حجم معاملات در یک برهه زمانی خاص، مجموع تعداد سهام‌ها یا قراردادهای مبادله شده در یک نماد معاملاتی خاص را اندازه می‌گیرد، که شامل مجموع مقدار سهام‌های مبادله شده بین خریدار و فروشنده می‌شود.

زمانی که مبادلات به صورت فعالانه‌تر انجام می‌شوند، حجم معاملات بالاست و وقتی که مبادلات کمتری بین خریدار و فروشنده انجام می‌شود، حجم معاملاتی نیز پایین است.

هر صرافی در بازار، حجم معاملاتی خاص خود را دنبال می‌کند و اطلاعات مختص به خود را منتشر می‌کند. اطلاعات مربوط به حجم معاملاتی در هر روز، معمولا هر یک ساعت یک بار، تخمین زده می‌شوند و در انتهای هر روز نیز یک شکل کلی و یک اطلاعات منسجم از حجم معاملات آن روز منتشر می‌شود.

سرمایه گذاران همچنین می‌توانند مقدار تغییرات قیمت قرارداد را به عنوان جانشینی برای حجم معاملات دنبال کنند. در این روش، تغییرات قیمت خیلی سریع‌تر از حجم معاملات اتفاق می‌افتد.

این ابزار به سرمایه گذاران درباره میزان فعالیت و نقدینگی بازار می‌گوید. حجم معاملات بالا، نشان دهنده نقدینگی بالای یک نماد معاملاتی است؛ یعنی رابطه بهتر و فعال‌تری بین خریداران و فروشندگان وجود دارد.

وقتی که سرمایه گذاران درباره روند حرکتی در بازار سهام تردید دارند، حجم معاملات در قراردادهای آتی افزایش می‌یابد. این اغلب باعث می‌شود که قراردادهای آتی و آپشن آن سهام نیز فعال‌تر شوند.

در کل، در روزهای باز شدن بازارهای جهانی مثل فارکس (دوشنبه‌ها)، و روزهای بسته شدن بازار (جمعه‌ها) حجم معامله بالاتر است و در روزهای قبل از تعطیلات، معمولا پایین می‌آید.

امروزه، تریدرهای روزانه و شاخص‌های پول در بازار آمریکا، تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین استفاده کنندگان حجم معاملات شده‌اند.

طبق گفته‌های موسسه مالی و بانکداری JPMorgan‌ در سال ۲۰۱۷، سرمایه گذاران راکدی مثل ETFها (صندوق‌های قابل معامله) و حساب‌های سرمایه گذاری کمّی که معاملات الگوریتمی با سرعت بالا انجام می‌دهند، مسئول ۶۰ درصد از کل حجم معاملاتی بودند؛ در حالی که تریدرهای محتاط فاندامنتالی (تریدرهایی که فاکتورهای فاندامنتالی را قبل از سرمایه گذاری بر روی یک سهام ارزیابی می‌کنند)، تنها مسئول ۱۰ درصد از آن بودند.

تریدرها و حجم معاملات

تریدرهای از عوامل مختلفی در تحلیل تکنیکال استفاده می‌کنند. حجم معاملاتی یکی از آسان‌ترین فاکتورها برای ارزیابی بازار توسط تریدرهاست.

این ابزار، در طول بالا رفتن سریع قیمت یا پایین آمدن سریع آن، برای تریدرها اهمیت زیادی دارد، چون می‌توانند با استفاده از آن، معاملات خود را تشخیص و سازماندهی کنند.

همچنین حجم معاملات بالا که معمولا با تغییر روند قیمت همراه است، می‌تواند ارزش سهام مورد نظر تریدرها را تقویت کند.

سطوح مختلف حجم معاملات، می‌تواند به تریدرها کمک کند تا تصمیم گیری بهتری برای زمان ورود به بازار داشته باشند؛ تریدرها میانگین حجم معامله در طول روز را، هم برای معاملات کوتاه مدت و هم بلندمدت دنبال می‌کنند، تا بتوانند برای ورود به بازار تصمیم درستی بگیرند. همچنین آنها می‌توانند اندیکاتورهای تکنیکال دیگر را نیز با حجم معاملاتی تلفیق کنند.

نمونه‌ای ساده از حجم معاملات

فرض کنید که بازار شامل دو تریدر است؛ تریدر اول ۵۰۰ سهم از سهام اپل را می‌خرد و ۲۵۰ سهم از سهام آمازون را می‌فروشد. تریدر دوم نیز ۵۰۰ سهم از سهام تسلا را می‌خرد و ۲۵۰ تا از این سهم را به تریدر اول می‌فروشد.

کل حجم معاملات در بازار ۱۰۰۰ است (۵۰۰ سهم اپل + ۲۵۰ سهم آمازون + ۲۵۰ سهم تسلا).

استفاده از حجم معاملات برای بهبود معاملات

حجم معاملات یک مقیاس است که نشان می‌دهد در یک دوره زمانی خاص، چه مقدار از یک دارایی معامله شده است. در بورس سهام، حجم معاملات به صورت تعداد سهم‌های خرید و فروش شده نمایش داده می‌شود و در قراردادهای آتی و آپشن نیز این حجم بر مبنای تعداد قرارداد دست به دست شده نشان داده می‌شود. خود حجم معاملات و دیگر اندیکاتورهایی که از دیتاهای حجم معاملاتی بهره می‌گیرند، معمولا در نمودارهای آنلاین استفاده می‌شوند.

هر از گاهی، نگاه کردن به الگوهای حجم معاملات، می‌تواند قدرت یک سهام یا ارز دیجیتال خاص را نشان دهد. در حقیقت، حجم معاملات نقش مهمی در تحلیل تکنیکال بازی می‌کند.

نکات مهم

• حجم معاملات می‌تواند یک مقیاس خوب برای تشخیص قدرت بازار باشد. معمولا بازارهایی که دارای حجم معاملات بالایی هستند، روند قدرتمندتر و سالم‌تری دارند.
• زمانی که در حجم معاملات بالا، بازار ریزش می‌کند، قدرت بازار در روند نزولی بیشتر می‌شود.
• زمانی که قیمت در روند نزولی بالای بالاتر (Higher High) جدیدی را ثبت می‌کند، باید خیلی مراقب باشید! چون ممکن است روند صعودی شکل بگیرد.
• اندیکاتورهای حجم موجود (OBV) و کلینگر (Klinger)، ابزارهایی هستند که بر مبنای حجم بازار کار می‌کنند.

اصول اولیه استفاده از حجم معاملات

وقتی که حجم معاملاتی را بررسی می‌کنید، معمولا اطلاعات از قبیل قدرت یا ضعف یک روند را به دست می‌آورید. به عنوان یک تریدر، ما تمایل بیشتری به همراهی با حرکات قوی‌تر داریم و در روندهای ضعیف نیز، ما به دنبال معکوس شدن روند می‌گردیم.

البته این دستورالعمل‌ها همیشه و برای تمام مسائل پاسخگو نیست؛ اما برای تصمیم‌گیری برای ورود به بازار، مناسب است.

۱. تایید روند

یک بازار رو به رشد (نزولی یا صعودی)، باید حجم معاملاتی بالایی داشته باشد. گاوها به افزایش حجم خریداران برای هل دادن قیمت به سمت بالا نیاز دارند؛ کاهش حجم معاملات در روند صعودی، می‌تواند نشانه کاهش جذابیت نماد مورد نظر و در نتیجه، معکوس شدن قیمت باشد.

این یک حقیقت واضح است که ریزش یا جهش قیمت با حجم معاملاتی کم، یک سیگنال خرید یا فروش ضعیف است. ریزش یا جهش قیمت با حجم بالا، سیگنال قوی‌تری ارائه می‌دهد که نشانه تغییر چیزی در آن نماد خاص است.

۲. اشباع حرکت و حجم معاملات

در یک بازار صعودی یا نزولی، ما می‌توانیم اشباع قیمت را ببینیم. اشباع‌ها، حرکات واضحی در قیمت هستند که با افزایش حجم معاملات ترکیب شده‌اند؛ آنها می‌توانند سیگنال‌هایی مبنی بر پتانسیل اتمام روند ارائه دهند.

تریدرهایی که بیشتر صبر کرده‌اند و از عدم دریافت سودهای بیشتر ترس دارند، خریداران را خسته می‌کنند؛ در نتیجه، بازار معکوس می‌شود.

زمانی که بازار نزولی است، نزول بیشتر قیمت تریدرها را تحت فشار قرار می‌دهد و این، بر روی نوسانات تاثیر می‌گذارد و حجم معاملات را افزایش می‌دهد. این نیز می‌تواند سیگنالی مبنی بر اتمام روند نزولی باشد.

۳. نشانه‌های صعودی

حجم معاملات می‎تواند در تشخیص نشانه‌های صعودی بازار مفید باشد. برای مثال،‌ فرض کنید که بر روی یک خط مقاومت که قیمت را پس می‌زند، حجم معاملات افزایش می‌یابد؛ در این حالت، قیمت نیز پس از یک اصلاح کوچک، افزایش پیدا می‌کند.

در یک روند نزولی، باید پایین پایین‌تر (Lower Low) ساخته شود؛ زمانی که این حرکت تمام شد، حجم معاملات کاهش می‌یابد، که این یک نشانه صعودی تلقی می‌شود.

۴. معکوس شدن قیمت

پس از یک حرکت بزرگ قیمتی (بالا یا پایین)، اگر قیمت شروع به بی‌روند یا رنج شدن (Range) با حجم معاملاتی بالا کرد، می‌تواند نشانه‌ای از معکوس شدن قیمت باشد.

۵. بریک اوت‌ها و فیک اوت‌ها

در بریک اوت اولیه از بازار بی روند و یا هر الگوی قیمتی دیگر، افزایش در حجم معاملاتی می‌تواند قدرت روند را بیشتر کند. کم بودن مقدار حجم معاملات، پس زدن قیمت در بریک اوت را نشان می‌دهد، که به آن فیک اوت می‌گویند.

۶. تاریخ حجم معاملات

حجم معاملات باید مربوط به تاریخ اخیر باشد؛ مقایسه حجم معاملات امروز با ۵۰ سال قبل، اطلاعات اشتباهی به ما می‌دهد. هرچه تاریخ حجم معاملات جدیدتر باشد، امکان اتفاق مشابه بیشتر است.

حجم معاملات اغلب به عنوان یک اندیکاتور نقدینگی تلقی می‌شود. بازارهایی مثل بورس سهام که دارای نقدینگی بالایی هستند،‌ به عنوان یک استراتژی ترید کوتاه مدت در نظر گرفته می‌شوند؛ چون در قیمت‌های مختلف، خریداران و فروشندگان زیادی وجود دارند.

۳ اندیکاتور پرکاربرد برای حجم معاملات

اندیکاتورهای حجم معاملات، فرمول‌های ریاضی هستند که به صورت مشترک در بیشتر پلتفرم‌های نموداری وجود دارند.

فرمول کارکرد هر اندیکاتور مقداری با اندیکاتورهای دیگر فرق دارد. تریدرها می‌توانند اندیکاتوری را انتخاب کنند که بهترین عملکرد را برایشان دارد.

استفاده از این اندیکاتورها الزامی نیست؛ اما آنها می‌توانند در تصمیم گیری درست شما را راهنمایی کنند. اندیکاتورهای زیادی برای حجم معاملاتی وجود دارند، اما ما ۳ اندیکاتور با عملکرد خوب را در اینجا بررسی می‌کنیم:

۱. اندیکاتور حجم موجود (OBV)

OBV یک اندیکاتور ساده اما مفید است. در این اندیکاتور، حجم معاملات زمانی افزایش می‌یابد که بازار به انتهای روند صعودی رسیده است. همچنین، حجم معاملات زمانی کاهش می‌یابد که قیمت به انتهای روند نزولی رسیده است.

OBV یک مجموعه از انباشت قیمت یا اشباع را نشان می‌دهد. همچنین می‌تواند واگرایی را نیز نشان دهد؛ مثل زمانی که قیمت بالا برود، اما حجم با نسبت آرامی شروع به رشد کند و یا حجم معاملات کم شود.

۲. اندیکاتور جریان پول چایکین (CMF)

افزایش قیمت باید با افزایش حجم همراه باشد. اندیکاتور CMF بر روی انبساط قیمت در زمانی که قیمت بالاتر از میانگین قیمتی کل روز قرار می‌گیرد، تمرکز دارد، سپس یک ارزش مطابق با قدرت این روند ارائه می‌کند.

اگر حجم معاملاتی در آن افزایش پیدا کند، قیمت نیز افزایش پیدا می‌کند و اگر حجم پایین باشد، قیمت نیز منفی خواهد بود.

CMF‌ می‌تواند به عنوان یک اندیکاتور کوتاه مدت استفاده شود، به این دلیل که نوسان می‌کند؛ اما بیشتر برای نشان دادن واگرایی کاربرد دارد.

۳. اسیلاتور کلینگر (Klinger Oscillator)

نوسان در پایین و بالای خط صفر، می‌تواند سیگنال‌هایی برای خرید و فروش ارائه کند.

اسیلاتور کلینگر انباشتگی قیمت را برای حجم خرید، و پراکندگی قیمت را برای حجم فروش در یک دوره زمانی خاص ارائه می‌دهد.

سخن آخر

حجم معاملاتی یک ابزار کاربردی برای تشخیص روند است. همانطور که می‌بینید، روش‌های زیادی برای استفاده از آن وجود دارد. اصلی‌ترین راه استفاده از آن، تشخیص قدرت یا ضعف بازار و بررسی تاییدیه روند یا معکوس شدن روند است.

اندیکاتورهای مبتنی بر حجم معاملات، برای تصمیم گیری درست برای ورود به بازار به تریدرها کمک می‌کنند.

البته حجم معاملاتی ابزار خیلی دقیقی برای ورود و خروج نیست و باید برای تشخیص این نقاط از رفتار قیمت (Price Action) نیز کمک گرفت.

آشنایی با انواع تابلوهای بورس

بورس اوراق بهادار تهران از دو بازار اول و بازار دوم تشکیل می شود که دارای دو تابلوی اصلی و فرعی هستند. بازار اول به شرکت های بزرگ و دارای سهام شناوری بالاتر مربوط می شود، بازار دوم هم به شرکت های کوچک تر که سرمایه ثبت شده آنها از 50 میلیون کمتر است، این سه تابلوی ذکر شده به معاملات سهام اختصاص دارد. شرکت های بورسی با توجه به بزرگی، درصد شناوری سهام (سهامی که از طرف شرکت عرضه شده و مورد معامله قرار می گیرد)، میزان سرمایه ثبت شده، تعداد سهامدار و… در این دو تابلو و دو بازار دسته بندی می شوند. شرکت ها برای اینکه در هر یک از این بازارها قرار گیرند باید درخواست خود را به سازمان بورس اعلام دارند و در صورتی که از شرایط لازم برخوردار بودند در یکی از این دو بازار و دو تابلو قرار گیرند. اما تمرکز ما در این مقاله بر انواع تابلوهای بازار پایه فرابورس خواهد بود که در ادامه به تفصیل مورد بحث قرار خواهد گرفت.

انواع تابلوهای بازار پایه فرابورس

بازار پایه فرابورس برای ایجاد سهولت در ورود شرکت های سهامی عام به بازار سرمایه و به منظور سهولت در بازار پایه چیست شکل گیری معاملات، فعالیت خود را آغاز کرد. در واقع بازار پایه فرابورس راه اندازی شد تا معاملات سهام شرکت هایی که در هیچ کدام از بازار های بورس و فرابورس پذیرفته نمی شدند، را ساماندهی کند. شرکت های پذیرفته شده در بازارهای اصلی فرابورس از طریق عرضه سهام، امکان تامین مالی برایشان وجود دارد و از فیلتر مهمی به نام هیات پذیرش عبور کرده اند. اما شرکت هایی هم وجود دارند که از هیچ فیلتری عبور نکرده و مشکلات و ریسک قابل توحه ای در نتیجه ی آن در بازار پایه شکل گرفته است، در ادامه با انواع تابلوهای بازار پایه فرابورس آشنا شوید.

انواع تابلوهای بازار پایه فرابورس:

1.بازار پایه تابلو نارنجی
2.بازار پایه تابلو زرد
3.بازار پایه تابلو قرمز

قوانین بازار پایه و انواع تابلوهای آن

بازار پایه جزء بازار های فرابورس است که برای مبادلات سهام شرکت هایی که در دیگر بازارها پذیرفته نشدند راه اندازی شد. بازار پایه با نوسان و ریسک های فراوان همراه می باشد ولی بخاطر نداشتن شفافیت لازم، توجه سهامداران ریسک پذیر را به خود جلب کرده است. درا ین مقاله با ما هعمراه باشید تا با بازار پایه در بورس و مفهوم تابلو های قرمر، زرد و نارنجی بیشتر آشنا شوید.

تعریف بازار پایه فرابورس

شرکت ها با توجه به شرایط خود، در بورس یا فرابورس قرار می گیرند. حال شرکتی که شرایط لازم برای پذیرفته شدن در بازار اول و بازار دوم فرابورس را نداشته بازار پایه چیست باشد در بازار پایه فرابورس قرار می گیرد. همچنین قابل ذکر است شرکت هایی که در بازار اول و دوم بورس فعالیت داشته و به مرور زمان شرایط لازم را از دست داده اند، در بازار پایه قرار می گیرند. به تعبیر دیگر بازار پایه، پایین ترین سطح بازار فرابورس می باشد و شرایط بسیار ساده ای برای پذیرفته شدن را دارد.
قبلا بازر پایه دارای سه تابلوی الف، ب و ج بود ولی در حال حاضر با تغییر قوانین، این تابلوها به سه تابلوی زرد، نارنجی و قرمز تغییر یافته که علت این تغییر میزان سرمایه ی شرکت ها و معاملات آنها می باشد.

قوانین انواع تابلوهای بازار پایه در بورس چیست؟

در گذشته حدود یک سوم ارزش بازار فرابورس به بازار پایه تعلق داشت و وجود دامنه نوسان بالا در این بازار موجب جذب سرمایه گذاران بسیاری شده بود، که سود جویی برخی سهامداران و وارد شدن ضررهای بسیاری به سهامداران خرد را در پی داشت، به همین علت قوانین بازار تغییر یافت.

قوانین بازار پایه به شرح زیر است:

• سقف دامنه نوسان برای تابلوی زرد 3%، برای تابلوی نارنجی 2% و برای تابلوی قرمز 1% در شرایط عادی باشد.
• اگر صف خرید و فروش طی سه روز معاملاتی شکل گیرد و در صورت معالمه دو ده هزارم سهام شرکت در پایان هر جلسه، دامنه نوسان تابلوی زرد به 5 %، نارنجی به انداره 4% و قرمز به میزان 2% تغییر و افزایش پیدا کند و بعد از آن دامنه نوسان به حالت قبلی خود برگردد.
• در صورتی که اطلاعات ناشران بازار پایه به موقع انتشار یابد، فرابورس می تواند پیشنهاد افزایش صندوق های سرمایه گذاری در بازار پایه را ارائه بدهد.
• صندوق های سرمایه گذاری مختلط و سهام تا 10% از دارای های تحت مدیریت خود در بازار پایه مجاز هستند سرمایه گذاری کنند.

بازار پایه تابلو زرد:

نمادها با ویژگی های زیر در تابلو زرد قرار می گیرند:

1. روزهای دیرکرد به منظور ارائه اطلاعات بیشتر از 2 روز نباشد. اطلاعات ارائه شده باید با دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت های ثبت شده در سازمان، مطابقت داشته باشد.
2. صورت های مالی ارائه نشده بیش از دو مرتبه تکرار نشود.
3. حداقل یک صورت مالی حسابرسی شده توسط نماد ارائه شده باشد.

بازار پایه تابلو نارنجی

سهام با شرایط زیر در تابلو نارنجی قرار می گیرد:

1. در دوره ی رسیدگی شرایط تابلو زرد یا قرمز را نداشته باشد.
2. اگر بازرس یا حسابرس قانونی در رابطه با صورت های مالی شرکت اظهار نظر مردود یا عدم اظهار نظر را ارائه بدهد.

بازار پایه تابلو قرمز

سهام با شرایط و ویژگی های زیر در تابلو قرمز قرار می گیرند:

1. رای بدوی یا قطعی در رابطه با ورشکستگی نماد بوسیله مراجع قضایی صادر شود.
2. رای انحلال ناشر بوسیله مجمع عمومی فوق العاده یا مراجع قضایی.
3. صورت های مالی حسابرسی شده در سررسید دوره های رسیدگی ارائه نشود.