تعریف بورس و فرابورس

بورس چیست | هر آن چه که برای ورود به بازار بورس باید بدانید

آیا تا کنون با خود اندیشیده اید که چطور می توانید با سرمایه ای اندک در سرمایه گذاری های بزرگ و پر سود شرکت کنید؟ راه انجام این کار، شرکت در بازار بورس است. بازار سرمایه و به ویژه بازار بورس اوراق بهادار این امکان را فراهم می کند تا هر فرد به میزان دارایی و سرمایه ای که دارد در یک یا چند شرکت بزرگ سرمایه گذاری کند، و در سود آن ها شریک شود.

• 1. تعریف و تاریخچه بورس
• 2. انواع سهام در بورس
  • 2.1. کالا
  • 2.2. ارز
  • 2.3. اوراق بهادار
  • 3.1. شاخص کل
  • 3.2. شاخص کل هم وزن
  • 3.3. شاخص قیمت
  • 3.4. شاخص قیمت هم وزن
  • 3.5. شاخص سهام شناور آزاد
  • 3.6. شاخص صنعت
  • 3.7. شاخص بازار اول

  اما بازار بورس چیست؟ چه تفاوتی با بازارهای فارکس دارد؟ فرابورس چیست؟ نحوه سرمایه گذاری در بورس چگونه است؟ در این مقاله به تمامی این سوالات پاسخ خواهیم داد، و هر آن چه که برای ورود به این بازار نیاز دارید را در اختیار شما قرار می دهیم.

  اما پیش از ورود به مبحث بورس، باید با مفهوم بازار آشنا شوید. بازار مکانی است که در آن خرید و فروش صورت می گیرد. هرگاه شرایطی فراهم شود که بین خریدار و فروشنده رابطه برقرار شود و معامله ای صورت پذیرد، بازار تشکیل شده است. این شرایط می تواند مکانی خاص، یا شبکه ای ارتباطی مثل اینترنت باشد. در بازارها به طور کلی دو نوع دارایی مورد معامله قرار می گیرند: دارایی های واقعی و دارایی های مالی.

  دارایی های واقعی، همان طور که از نام آن ها مشخص است، عبارت اند از دارایی های فیزیکی همچون زمین، ساختمان، انواع کالا و …. . اما دارایی های مالی، به صورت فیزیکی نیستند، و تنها اسناد و کاغذهایی هستند که ارزش آن ها به پشتوانه یک دارایی دیگر تعیین می شود و از جمله آن ها می توان به سهام و اوراق مشارکت اشاره نمود.

  تعریف و تاریخچه بورس

  

  اکنون که با تعریف بازار آشنا شدیم، درک بورس نیز آسان می شود؛ چرا که بورس هم یکی از همین بازارها می باشد. تعریف بورس را می توان به صورت ساده این گونه بیان داشت که بورس بازاری است که دارایی های مختلفی در آن مورد معامله قرار می گیرند.

  اولین بورس به اواخر قرن چهارده و اوایل قرن پانزده در کشور هلند می رسد اما بورس، به صورت مدون، از دو قرن پیش شروع به فعالیت نموده است. مطالعات اولیه درباره تاسیس بورس در ایران، به سال تعریف بورس و فرابورس تعریف بورس و فرابورس تعریف بورس و فرابورس ۱۳۱۵هجری شمسی بر می گردد. در این سال، فردی بلژیکی به نام ران لوترفلد پس از انجام مطالعات گسترده درباره‌ تاسیس بورس در ایران، اساسنامه‌ داخلی بورس را تهیه و به مسئولان ایرانی ارائه کرد، اما با توجه به شرایط آن زمان و وقوع جنگ جهانی دوم، عملا موضوع بررسی و تاسیس بورس در ایران بیش از ۲۵سال به تاخیر افتاد.

  در نهایت در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه‌ صنعتی و معدنی ایران تشکیل شد، و موافقت نامه‌ اولیه تاسیس بورس سهام در این کمیسیون تنظیم گشت.

  در اواخر همان سال یعنی سال ۴۱، هیئتی از بروکسل به سر پرستی دبیر کل آن برای مشارکت در راه اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند و بالاخره پس از چهار سال، در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد.

  حدود یک سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس، در پانزدهم بهمن ماه سال ۱۳۴۶، بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه‌‌‌‌‌‌‍ صنعتی و معدنی که بزرگ ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار می رفت، به صورت رسمی فعالیت خود را آغاز کرد.

  انواع سهام در بورس

  

  همان طور که گفتیم، بورس به بازاری اطلاق می شود که قیمت گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار در آن انجام می پذیرد. در مجموع می توان بازار بورس تعریف بورس و فرابورس را به سه نوع تقسیم نمود:

  بازار کالا، بازار متشکل و منسجمی است که تعداد زیادی از فروشندگان، کالای خود را عرضه و کالای مربوطه پس از بررسی های کارشناسی و قیمت گذاری توسط کارشناسان آن بازار، به خریداران ارائه می شود. در این بورس معمولا مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار می گیرد. هر بورس کالایی را با نام کالایی که درآن معامله می شود می شناسند. مثلا نفت، گندم و… . بازار کالا خود به بازار فیزیکی و بازار ابزار مشتقه تقسیم می شود.

  در بورس ارز، همان طور که از نام آن مشخص است، کار خرید و فروش پول های خارجی انجام می گیرد. این بورس در کشور ما فعال نیست اما در کشورهای پیشرفته فعالیت چشم گیری دارد.

  اوراق بهادار

  در بازار اوراق بهادار دارایی های مالی از قبیل سهام، اوراق مشارکت و … مورد معامله قرار می گیرد. در ایران، به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که به طور رسمی و دائمی در محل معینی تشکیل می شود بورس اوراق بهادار می گویند ولی ما در این نوشته برای اختصار آن را بورس یا می نامیم.

  شاخص بورس

  

  شاخص یک معیار آماری است که تغییرات متغیرهای مورد نظر را در بازه های زمانی نشان می دهد. در بازار بورس شاخص های زیادی توسط فعالان استفاده می شوند و کاربرد دارند. این شاخص ها در تحلیل های بازار از گذشته تا آینده، و پیش بینی روندها به کمک ابزار های نموداری استفاده می شوند.

  در ادامه انواع شاخص بورس را برای شما بیان می کنیم:

  شاخص کل

  شاخص کل، مهم ترین شاخص در بازار است که نشان دهنده میانگین میزان تغییرات قیمت و سود سهام شرکت های فعال در بازار سرمایه است. برای درک ساده تر شاخص کل می توان گفت اگر شما سهام تمامی شرکت های بازار را متناسب با وزن سرمایه ای هر شرکت در پرتفوی خود داشته باشید، تغییر شاخص کل دقیقا میزان سود و ضرر شما را نشان می دهد.

  شاخص کل هم وزن

  در شاخص هم وزن، تمام شرکت ها چه بزرگ و چه کوچک یکسان در نظر گرفته می شوند. وقتی شاخص هم وزن منفی است یعنی بازدهی بیش از نصف شرکت های بازار کاهش یافته است و زمانی که شاخص هم وزن مثبت باشد یعنی بازدهی بیش از تعریف بورس و فرابورس نصف شرکت های بازار رشد کرده است.

  در شاخص کل ممکن است اکثر شرکت ها بازدهی منفی داشته باشند اما تنها مثبت بودن چند شرکت بزرگ باعث مثبت شدن شاخص کل شود. اما در شاخص هم وزن، شاخص بر اساس میزان بازدهی اکثر شرکت ها نشان داده می شود نه بر اساس سرمایه بیشتر.

  شاخص قیمت

  شاخص قیمت نشان گر روند قیمت شرکت های بازار است و تفاوت آن با شاخص کل در این است که سود سازی شرکت ها در آن تاثیری ندارد و تنها تغییرات قیمت سهام ها معیار محاسبات است. در شاخص قیمت سرمایه و بزرگی شرکت ها محاسبه می شوند. به این معنی که شرکت های بزرگ تاثیر بیشتر و شرکت های کوچک تاثیر کمتری دارند.

  شاخص قیمت هم وزن

  تفاوت این شاخص با شاخص قیمت این است که ضریب تاثیر شرکت های بزرگ و کوچک یکسان است و وزن شرکت ها محاسبه نمی شود. در شاخص قیمت هم وزن، شرکت ها فارغ از بزرگ یا کوچک بودن بررسی می شوند و سرمایه تمام شرکت ها یکسان در نظر گرفته می شوند.

  شاخص سهام شناور آزاد

  سهام شناور آزاد به درصدی از سهام شرکت گفته می شود که صاحبان آن قصدی برای مدیریت در شرکت ندارند و تنها برای خرید و فروش سهام وارد معاملات آن سهم شدند؛ قابلیت نقد شوندگی سهام شناور آزاد زیاد است.

  شاخص صنعت

  شاخص صنعت بازدهی صنایع مختلف را به تفکیک نشان می دهد و مانند شاخص کل محاسبه می شود. این شاخص نشان دهنده میانگین بازدهی سرمایه گذاران در آن صنعت است. مانند شاخص صنعت خودرو یا صنعت پتروشیمی و … .

  شاخص بازار اول

  این شاخص، میانگین بازدهی شرکت های بازار اول بورس را نمایش می دهد. برای مثال پرتفویی را در نظر بگیرید که سهام شرکت های عضو در بازار اول بورس را متناسب با بزرگی آن ها دارد؛ شاخص بازار اول نشان دهنده میزان سود و زیان این پرتفوی می باشد.

  تفاوت بورس و فارکس

  

  بازار فارکس، همان بازار بورس تبادلات ارزی است، و همان طور که بیان کردیم، در کشور ایران فعالیتی در این زمینه بورسی انجام نمی شود.

  فارکس به عنوان یک بازار محبوب در میان معامله گران شناخته می شود و به دلیل داشتن ویژگی هایی مثل باز بودن 24 ساعته در روزهای معاملاتی، وجود همیشگی خریدار و فروشنده، امکان نقد شوندگی بالا، معاملات دو طرفه و لحظه ای و وجود اهرم افزایش سرمایه (لوریج) در دنیا رایج است.

  اصلی ترین دلیل محبوبیت فارکس در دنیا این است که برای کسب سود از کالاها فقط می توان از پیش بینی روند صعودی قیمت ها استفاده کرد، ولی در بازار ارز به علت این که معاملات بر اساس ارزش گذاری دو نوع پول تعیین می گردد، با افزایش ارزش یک ارز، متقابلا ارزش ارز مقابل کاهش می یابد؛ به همین دلیل نه تنها از روند صعودی افزایش ارزش یک ارز، بلکه از روند نزولی کاهش ارزش یک ارز نیز می توان سود گرفت. در واقع روند نزولی ارزش یک ارز روند صعودی ارزش ارز مقابل است.

  تفاوت بورس و فرابورس

  

  فرق بورس با تعریف بورس و فرابورس فرابورس را باید در تعداد بازارها، شفافیت و عملکرد سهام و دامنه نوسان قیمتی در ساعات معاملاتی دانست. همچنین ضریب نقدشوندگی، ریسک خرید و فروش سهام، احتمال توقف نماد و میزان زیان انباشته سهام نیز متفاوت است.

  فرابورس ایران با ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس ولی با شرایط پذیرش و معامله ساده تر ایجاد گردید تا حوزه شمول بازار سرمایه کشور را گسترش دهد. مهم ترین وظیفه فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه می باشد که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را نداشته یا تمایل به ورود سریع تر به بازار را دارند.

  به همین خاطر رویه های پذیرش شرکت ها و تنوع شرایط پذیرش به گونه ای است که شرکت ها با دارا بودن حداقل شرایط و در سریع ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را داشته و از کلیه مزایای شرکت های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده کنند.

  نام این بازار در ایران از معادل انگلیسی آن over the counter گرفته شده است. به همین دلیل به این بازار به اختصار otc نیز گفته می شود. قابل ذکر است که سازمان بورس اوراق تعریف بورس و فرابورس بهادار به عنوان نهاد ناظر بر فعالیت های مالی و عملیاتی شرکت های بورس، فرابورس و بورس کالا نظارت کامل دارد.

  نحوه سرمایه گذاری در بورس

  

  برای سرمایه گذاری در بورس و خرید و فروش سهام و اوراق بهادار، در قدم اول باید در سامانه سجام ثبت نام کنید. پیشتر در مقاله ای جداگانه، به صورت کامل به معرفی سجام پرداخته ایم، و مزایای عضویت در این سامانه را بیان کرده ایم.

  پس از این که ثبت نام خود را در سجام تکمیل کردید، باید کارگزاری خود را انتخاب نموده، و چه به صورت حضوی و چه اینترنتی، اقدام به ثبت نام و ارائه مدارک در کارگزاری خود نمایید. از کارگزاری های خوب در زمینه بورس را می توان کارگزاری مفید دانست. برای یادگیری نحوه عضویت در مفید، بر روی دکمه زیر کلیک کنید.

  تفاوت بازار بورس و فرابورس

  

  بورس و فرابورس زیرمجموعه هایی از بازار سرمایه می باشند اما شرایط ورود شرکت ها به بازار بورس مشکل تر از فرابورس است. به عبارت دیگر، سهام قابل معامله در بازار بورس شفافیت عملکرد بیش تری نسبت به سهام عرضه شده در بازار فرابورس دارند و از درجه اطمینان بالاتری برخوردار می باشند.

  همانطور که تحلیل اخبار مسکن در پایگاه خبری ملک هفت نشان می دهد حمایت های دولت از بورس همچنان ادامه دارد به طوری که احراز هویت در سامانه سجام به صورت غیر حضوری انجام می شود، بخشی از سهام عدالت آزاد سازی شده و قابل معامله می باشد.

  همچنین سهام شرکت های دولتی نیز در بورس ارائه شده اند. اخیراً نیز طرح بورس املاک و عرضه مسکن متری در دست اجرا می باشد.

  با توجه به برجسته شدن اخبار مربوط به بورس در ماه های اخیر و تمایل افراد به معامله ی سهام عدالت خود، به نظر می رسد که داشتن اطلاعاتی در خصوص بورس، فرابورس و ویژگی های آن ها ضرورت داشته باشد؛ بنابراین در ادامه به توضیح این موارد پرداخته می شود.

  تعریف بازار بورس

  بازار بورس بازاری است که در آن دارایی های مختلف خرید و فروش می گردد. در صورتی که دارایی های مالی یا دارایی های کاغذی مانند سهام و اوراق مشارکت مورد معامله قرار گیرد، به آن بازار بورس اوراق بهادار گفته می شود.

  اگر مورد معامله، دارایی های واقعی یا کالاهای فیزیکی باشد به آن بورس کالا گفته می شود. ضمناً بورسی که در آن، ارزهای مختلف دنیا مورد معامله قرار می گیرد بورس ارز یا فارکس نامیده می شود.

  در ایران بازار بورس به سه بخش اوراق بهادار، کالا و انرژی تقسیم بندی می شود و بورس ارز هنوز در ایران راه اندازی نشده است. همچنین سازمان بورس اوراق بهادار بر فعالیت های شرکت های بورس کالا و بورس اوراق بهادار نظارت کامل دارد.

  تعریف بازار فرابورس

  فرابورس نیز بازاری مشابه بازار بورس می باشد که قیمت گذاری در آن بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می شود. شرایط پذیرش شرکت ها و انجام معامله در این بازار ساده تر از بازار بورس می باشد که منجر شده این بازار عاملی کمک کننده و مؤثر جهت تأمین مالی اقتصاد کشور باشد. به عبارت دیگر شرکت های کوچک تر نیز که مجوز ورود به بازار بورس را ندارند می توانند سهام خود را در بازار فرابورس عرضه نمایند.

  مهم ترین نقش فرابورس، سازماندهی بنگاه های اقتصادی برای تأمین مالی به وسیله ی بازار سرمایه می باشد.

  شایان ذکر است که فعالیت های شرکت های فرابورس نیز کاملا تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار می باشد.

  مقایسه بازار بورس و فرابورس

  یکی از تفاوت های بازار بورس و فرابورس به نوع دسته بندی بازارها ارتباط دارد. به طوری که، بازار بورس به دو بازار اول و دوم دسته بندی می شود و بازار اول شرایط پذیرش مشکل تری دارد. در صورتی که شرکتی در بازار اول باشد اما وضعیت قابل قبولی نداشته باشد به بازار دوم منتقل می شود. از سوی دیگر شرکتی که در بازار دوم بوده اما عملکرد مناسبی داشته باشد به بازار اول انتقال می یابد. این در حالی است که اگر شرکتی در بازار دوم عملکرد مناسبی نداشته باشد از بازار اخراج می گردد.

  بازار فرابورس اما شامل 5 بازار اول، دوم، سوم، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه می باشد؛ البته در ایران بازار فرابورس تنها شامل بازارهای اول، دوم و پایه است.

  در بازار اول، شرکت های سهامی عام که شرایط ورود به این بازار را دارند سهام خود را عرضه می کنند. در بازار دوم نیز سهام شرکت های سهامی عام مبادله می شود اما شرایط ورود به آن ساده تر می باشد.

  شرکت هایی که شرایط ورود به بازارهای اول و دوم فرابورس را دارند به این بازارها راه می یابند و شرکت هایی که شرایط مورد نیاز را نداشته باشند وارد بازار پایه می شوند.

  شرایط پذیرش شرکت ها در بازار بورس و فرابورس

  تفاوت دیگر بورس و فرابورس مربوط به شرایط پذیرش شرکت ها در این دو بازار می باشد. معیارهای مورد بررسی برای پذیرش شرکت ها در بورس و فرابورس شامل حداقل سرمایه ثبت شده شرکت، حداقل سهام شناور، حداقل تعداد سهام داران، حداقل سابقه فعالیت شرکت، زیان انباشته، نسبت حقوق سهامداران به کل دارایی ها و سودآوری می باشد.

  حداقل سرمایه ثبت شده بازار اول بورس بین 50 تا 100 میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. بازار دوم بورس نیز نیاز به سرمایه ثبت شده 20 میلیارد تومانی دارد. در حالیکه سرمایه ثبت شده بازار اول و دوم فرابورس به ترتیب 1 میلیارد و 100 میلیون تومان می باشد.

  حداقل سهام شناور بازار اول بورس 15 تا 20 درصد در نظر گرفته شده است. این رقم برای بازار دوم بورس 10 درصد می باشد. در حالیکه حداقل سهام شناور بازار فرابورس اول و دوم به ترتیب 10 و 5 درصد می باشد.

  حداقل تعداد سهامداران برای بازار اول بورس بین 750 تا 1000 نفر و برای بازار دوم بورس 250 نفر در نظر گرفته شده است. در صورتی که حداقل تعداد سهامداران برای بازار اول فرابورس 200 نفر می باشد.

  حداقل سابقه فعالیت شرکت برای ورود به بازار اول بورس 3 سال و برای ورود به بازار دوم بورس 2 سال می باشد. برای ورود به بازار اول و دوم فرابورس به ترتیب 2 و 1 سال سابقه فعالیت مورد نیاز است.

  برای ورود به بازارهای اول و دوم بورس و نیز بازار اول فرابورس، شرکت نباید زیان انباشته داشته باشد. اما برای ورود به بازار دوم فرابورس چنین شرطی وجود ندارد اما لازم است که شرکت مورد نظر برنامه مناسبی برای خروج از زیان داشته باشد.

  نسبت حقوق سهامداران به کل دارایی ها برای ورود به بازار اول بورس بین 20 تا 30 و برای ورود به بازار دوم بورس 15 می باشد. همچنین این نسبت برای ورود به بازار اول فرابورس باید 15 باشد.

  برای ورود به بازار اول بورس باید 2 تا 3 دوره منتهی به پذیرش، سودآور باشد، برای ورود به بازار دوم بورس و بازار اول فرابورس لازم است که 1 دوره منتهی به پذیرش، سودآور باشد.

  رونق بازار بورس

  نگاهی به تحلیل اخبار مسکن در پایگاه خبری ملک هفت نشان می دهد که برای رونق یافتن بازار بورس لازم است که از معامله ی سهام ریسکی در بازار سرمایه جلوگیری شود، سهام به قیمت حقیقی خود عرضه شوند، قیمت ها در جهت توسعه ی شرکت مورد نظر پیش برود و دولت سهام شرکت های معتبر و سودآور را در بازار سرمایه عرضه نماید.

  انواع شاخص ها در بورس

  

  همان‌طور که پیش از این نیز مطرح شد شاخص نماگری است که سطح عمومی قیمت یا بازدهی را برای گروهی یا کل سهام نشان می‌دهد. بنابراین شاخص کل قیمت نشان‌دهنده سطح عمومی قیمت کلیه سهام موجود در بازار بورس است. از آنجایی که شاخص یک عدد است و واحد اندازه‌گیری خاصی برای آن تعریف نشده است به منظور اینکه قابلیت تفسیر و تحلیل پیدا کند به این صورت عمل می‌گردد. یک سال مشخص را به عنوان سال پایه تعریف می‌کنند و تمامی ارقام شرکت‌ها در آن تعریف بورس و فرابورس سال را به عنوان ارقام مبنا در سال پایه تعریف می‌کنند. پس از آن تغییرات قیمتی سهام در سال‌های بعد را نسبت به آن سال می‌سنجند و از این طریق رشد یا نزول شاخص اتفاق می‌افتد. فرمول محاسبه شاخص کل قیمت از رابطه زیر محاسبه می‌شود:

  

  همان‌طور که مشاهده می‌فرمایید در مخرج کسر شاهد ارقام مذکور در سال مبدأ هستیم. منظور از ارزش جاری که در صورت و مخرج کسر به آن اشاره شده چیست؟ لازم به ذکر است که ارزش جاری هر سهم از حاصل‌ضرب قیمت پایانی سهام ضربدر تعداد سهام آن شرکت به دست می‌آید. هم‌چنین عنایت داشته باشید که سال مبدأ در بورس اوراق بهادار تهران سال ۱۳۶۹ تعریف شده است و قیمت سهام در آن سال به عنوان مبنای محاسبات لحاظ گردیده است. برای درک این موضوع سعی می‌کنیم تا در قالب یک مثال مواردی را خدمت شما شرح دهیم:

  فرض کنید که کل بازار از سال ۱۳۶۹ تا الآن تنها از سه سهم الف، ب و پ تشکیل شده باشد. اطلاعات سهام در آن سال به شرح زیر است:

  سهم الف: ۱۰۰۰ سهم به ارزش ۱۰۰۰ ریال

  سهم ب:تعریف بورس و فرابورس ۲۰۰۰ سهم به ارزش ۳۰۰۰ ریال

  سهم پ: ۲۰۰۰ سهم به ارزش ۲۰۰۰ ریال

  در نتیجه ارزش جاری بازار در سال ۱۳۶۹ در مثال ما برابر خواهد بود:

  (۱۰۰۰*۱۰۰۰) + (۲۰۰۰*۳۰۰۰) + (۲۰۰۰*۲۰۰۰) = ۱۰۰۰۰۰۰ + ۶۰۰۰۰۰۰ +۴۰۰۰۰۰۰ = ۱۱۰۰۰۰۰۰

  بنابراین ارزش جاری بازار در سال ۱۳۶۹ معادل ۱۱ میلیون ریال بوده است و طبق فرمول شاخص، رقم شاخص در آن سال ۱۰۰ واحد است. حال فرض کنید در سال ۱۳۷۰ قیمت سهام الف به ۲۰۰۰ ریال؛ سهام ب به ۲۷۵۰ ریال و سهام پ به ۲۵۰۰ ریال افزایش پیدا کند. بنابراین ارزش جاری بازار سهام در سال ۱۳۷۰ برابر خواهد بود:

  (۱۰۰۰*۲۰۰۰) + (۲۰۰۰*۲۷۵۰) + (۲۰۰۰*۲۵۰۰) = ۲۰۰۰۰۰۰ + ۵۵۰۰۰۰۰ + ۵۰۰۰۰۰۰ = ۱۲۵۰۰۰۰۰

  بنابراین همان‌طور که در محاسبات فوق مشاهده می‌فرمایید ارزش جاری بازار سهام در مثال ما در سال ۱۳۷۰ به ۱۲۵۰۰۰۰۰ افزایش پیدا کرده است. حال اگر شاخص کل را محاسبه نماییم شاهد رشد ۱۴ درصدی شاخص کل قیمت هستیم:

  (۱۲۵۰۰۰۰۰/۱۱۰۰۰۰۰۰) * ۱۰۰ = ۱۱۴

  همان‌طور که در بالا مشاهده می‌فرمایید شاخص کل نسبت به سال ۱۳۶۹ در حدود ۱۴ واحد افزایش داشته است که نشان از رشد ۱۴ درصدی شاخص بورس دارد.

  نکاتی مهم در رابطه با شاخص کل قیمت:

  در این شاخص زمانی که شرکت‌ها از محل آورده نقدی و مطالبات سهامداران افزایش سرمایه می‌دهد و یا تعداد شرکت‌ها کم و یا زیاد می‌شوند تعدیل می‌گردد که به دلیل پیچیدگی محاسبات از تشریح شیوه آن خودداری می‌گردد.

  زمانی که یک سهم به دلایل مختلفی مانند شفاف‌سازی؛ برگزاری مجمع عمومی عادی و یا به طور فوق‌العاده بسته می‌شود قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی به عنوان مبنای قیمتی آن سهم در شاخص منظور می‌گردد.

  از آنجایی که شاخص کل از تعداد سهام شرکت‌های مختلف اثر می‌پذیرد و بنابراین شرکت‌های بزرگ‌تر موجب تغییرات بزرگ‌تر شاخص بورس می‌گردند نبایستی صرفاً تغییرات این شاخص را مبنا قرار داد و برای تحلیل و ارزیابی وضعیت کلی بازار بایستی از سایر شاخص‌ها نیز کمک گرفت. یکی از اتفاقات رایج در بازار این هست که کلیت بازار نزولی است اما چون سه تا ۵ سهم بزرگ بازار صعود سنگین داشته‌اند شاخص کل رشد قابل‌توجهی را ثبت می‌کند.

  سازمان بورس و اوراق بهادار سهام پذیرش شده در بازار بورس را بر اساس میزان نقدشوندگی، درصد شناوری سهام، وضعیت سودآوری، تعداد سهام و … در دو بازار اول و دوم تقسیم‌بندی می‌کند. شاخص قیمت کل برای سهام پذیرفته‌شده در هر کدام از این بازارها به تفکیک محاسبه می‌گردد و از آن به عنوان شاخص بازار اول و بازار دوم یاد می‌گردد.

  شاخص کل هم‌وزن:

  شیوه محاسبه شاخص کل هم‌وزن مشابه شاخص قیمت کل است با این تفاوت که از تعداد سهام شرکت در محاسبه شاخص استفاده می‌گردد. در واقع در این شاخص فارغ از اینکه شرکت‌ها چه اندازه‌ای دارند اثر یکسانی را خواهند داشت در حالی که در شاخص قیمت کل تعداد سهام یک شرکت به عنوان وزن قیمت‌ها اثر بااهمیتی در محاسبات دارند. با لحاظ توضیحات فوق مجدداً به محاسبه شاخص هم‌وزن می‌پردازیم:

  سال ۱۳۶۹:

  سهم الف: ۱۰۰۰ ریال

  سهم ب: ۳۰۰۰ ریال

  سهم پ: ۲۰۰۰ ریال

  شاخص هم‌وزن در سال ۱۳۶۹:

  ((۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) * ۱۰۰ = ۱۰۰

  سال ۱۳۷۰ :

  سهم الف: ۲۰۰۰ ریال

  سهم ب: ۲۷۵۰ ریال

  سهم پ: ۲۵۰۰ ریال

  شاخص هم‌وزن در سال ۱۳۷۰ برابر خواهد بود:

  ((۲۰۰۰ + ۲۷۵۰ + ۲۵۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) * ۱۰۰ = ۱۲۱

  همان‌طور که مشاهده می‌فرمایید که شاخص هم‌وزن رشد قابل‌توجه‌تری را نسبت به شاخص کل قیمت در حالت عادی نشان می‌دهد.

  تفاسیر مهم هم‌زمان از شاخص کل قیمت و شاخص کل هم‌وزن:

  در بازار بورس تفاسیر هم‌زمان شاخص قیمت کل و شاخص هم‌وزن بسیار رایج است.

  زمانی که شاخص کل صعودی است اما شاخص هم‌وزن نزولی است به این معنی است که اغلب سهام بازار نزول داشته‌اند در حالی که شاخص کل به دلیل رشد چند سهم مهم شاخص ساز مثبت شده است.

  زمانی که شاخص کل نزولی است و شاخص هم‌وزن صعودی است به این معنی است که سهام شاخص ساز و بزرگ بازار به دلایل مختلف نزول کرده‌اند و در نتیجه شاخص کل کاهش پیدا کرده است اما عموم سهام بازار افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند. اگر این حالت طی دو الی ۴ روز کاری اتفاق بیفتد به این معنی خواهد بود که سرمایه‌گذاران برای کسب سود بایستی به سمت سهام کوچک و متوسط متمایل شوند.

  اگر هر دو شاخص باهم نزول کنند: در این حالت عموم بازار با کاهش قیمت روبه‌رو شده است و اگر این موضوع براتی چندین روز متوالی اتفاق بیفتد بستگی به شرایط حاکم بر بازار ممکن است شاهد این تفسیر ایجاد گردد که بازار به سمت رکود پیش می‌رود.

  اگر هر دو شاخص صعود کنند: در این حالت عموم سهام بازار بورس صعودی می‌شوند و رخداد این حالت در طی چند روز می‌تواند حکم به صعودی بودن بازار طی روزها یا ماه‌های آتی را بدهد.

  شاخص قیمت و بازده نقدی چیست؟

  شاخص قیمت و بازده نقدی بیانگر بازدهی کل بورس اوراق بهادار تهران است. لازم به ذکر است که سود حاصل از سرمایه‌گذاری در بازار بورس از دو محل است:

  سود نقدی مصوب مجامع

  سود ناشی از افزایش قیمت سهام. شاخص اخیر هر دو مورد را در خود دارد و هر دو را نمایش می‌دهد. این شاخص به شاخص TEDPIX معروف است و فرمول محاسبه آن مشابه شاخص قیمت است با این تفاوت که در مخرج کسر علاوه بر قیمت در سال ۱۳۶۹ سود نقدی پرداختی در آن سال نیز منظور می‌گردد.

  

  شاخص بازده نقدی چیست؟

  این شاخص تنها بازدهی ناشی از سود مصوب مجامع را که به سود نقدی معروف است محاسبه می‌نماید و از این دریچه بازدهی ناشی از کلیه سودهای پرداختی توسط شرکت‌های بورسی را محاسبه می‌نماید. نکته مهم آنکه وقتی این شاخص نزول نماید به این معنی است که در مجامع سود کمتری پرداخت می‌گردد و در این حالات نبایستی خیلی به انتظار کسب سود نقدی سنگین باشیم و انتظارات و یا سبک معامله‌گری خود را اصلاح نماییم.

  شاخص صنعت و شاخص مالی:

  پیش از اینکه بخواهیم در رابطه با این دو شاخص مطالبی را خدمت شما بیان کنیم لازم است تا به این نکته اشاره‌کنیم که شرکت‌ها را بر اساس ماهیت فعالیتشان می‌توان تقسیم‌بندی کرد. شرکت‌های تولیدی و خدماتی دو دسته اصلی شرکت‌های بورسی را شامل می‌شوند. بیش از ۶۰ درصد شرکت‌های فعال در بورس را شرکت‌های تولیدی تشکیل می‌دهند. هم‌چنین مشاوره مالی و شرکت‌های تأمین سرمایه جزو خدمات مالی محسوب می‌شوند. شرکت‌های حاضر در دسته اول را در زمره شاخص صنعت و شرکت‌های حاضر در حوزه دوم را در شاخص مالی تقسیم‌بندی می‌کنند. برای مثال شرکت پتروشیمی زاگرس و پتروشیمی فن‌آوران که به تولید متانول اشتغال دارند در شاخص صنعت و شرکت تأمین سرمایه نوین و تأمین سرمایه لوتوس پارسیان در شاخص مالی تقسیم‌بندی می‌گردند. لازم به ذکر است که شیوه محاسبه هر دو شاخص بر اساس میانگین موزون شرکت‌های فعال در آن شاخص هستند، در واقع مشابه شاخص کل قیمت محاسبه می‌گردند و تفاوت آن‌ها با شاخص مزبور در تعداد شرکت‌های حاضر در آن صنعت است.

  شاخص سهام آزاد شناور(TEFIX) :

  عموماً برخی از شرکت‌های حقوقی مالکیت اصلی و عمده شرکت‌های سهامی را بر عهده دارند. زمانی که یک شرکت یا شخص حقوقی یا حقیقی درصد بالایی از سهام یک شرکت را در اختیار داشته باشد به عنوان سهامدار اصلی آن شرکت شناخته می‌شود و سهام تحت مالکیت آن‌ها معمولاً جزو سهامی به حساب نمی‌آید که به صورت فعال در بازار معامله شود. شناوری سهام به درصدی از سهام یک شرکت اشاره دارد که نزد سرمایه‌گذاران خرد (غالبا حقیقی) قرار دارد و قابلیت فروش مجدد در آینده نزدیک را دارد و خرید سهام با هدف نگهداری و یا افزایش کنترل و نفوذ در شرکت خریداری نمی‌گردد.درصد شناوری یک سهم در سایت بورس اوراق بهادار نمایش داده می‌شود. شاخص سهام آزاد شناور، تغییرات آن بخش از سهام یک شرکت را محاسبه می‌کند که توسط سرمایه‌گذاران خرد مورد معامله قرار می‌گیرد. شیوه محاسبه مشابه شاخص کل قیمت است و تفاوت با آن شاخص در تعداد سهامی است که به عنوان ضریب قیمت لحاظ می‌گردد.

  برای مثال در شاخص کل قیمت صد درصد سهام فولاد مبارکه یعنی ۱۳۰ میلیارد سهم به عنوان ضریب قیمت فولاد مبارکه لحاظ می‌گردد در حالی که در شاخص سهام آزاد شناور تنها ۲۵ درصد سهام این شرکت یعنی ۳۲٫۵ میلیارد سهم آن به عنوان ضریب قیمت لحاظ می‌گردد. یکی از نکات تفسیری حائز اهمیت این هست که هرچه درصد شناوری سهام پذیرفته شده در بازار بورس بیشتر باشد نتیجه این شاخص به تغییرات شاخص کل قیمت نزدیک‌تر خواهد بود و هر چه درصد شناوری پایین‌تر باشد به نظر می‌رسد که نتیجه حاصل از شاخص سهام شناور آزاد واقعی‌تر باشد.

  شاخص ۵۰ شرکت برتر:

  سازمان بورس اوراق بهادار هر سه ماه یک‌بار فهرست ۵۰ شرکت برتر بورس را که بالاترین درجه نقد شوندگی را دارند ارائه می‌نماید. شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین وزنی این ۵۰ شرکت را ارائه می‌نماید. بنابراین شیوه محاسبه این شاخص مشابه شاخص کل قیمت است با این تفاوت که تعداد شرکت‌های لحاظ شده در این شاخص تنها ۵۰ شرکت است در حالی که در شاخص کل بیش از ۱۰۰ شرکت در آن لحاظ می‌گردند.

  شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر:

  بزرگی شرکت‌ها در سایت سازمان بورس بر اساس ارزش روز یک شرکت محاسبه می‌شود. برای محاسبه ارزش روز سهام یک شرکت از رابطه زیر کمک گرفته می‌شود:

  قیمت پایانی سهام × تعداد کل سهام شرکت = ارزش روز یک شرکت

  ۳۰ شرکت بزرگ‌تر شامل شرکت‌هایی می‌شود که در صدر ۳۰ شرکت بزرگ بورس قرار بگیرند و شاخص سی شرکت بزرگ‌تر میانگین وزنی این ۳۰ شرکت را برآورد می‌نماید و شیوه محاسبه آن مشابه شاخص کل قیمت است. معمولاً در دوران رکود بازار و زمانی که شاخص مسیر مشخصی ندارد با انجام معاملات بلوکی در سهامی که جزو ۳۰ شرکت بزرگ‌تر هستند رقم شاخص را تغییر بااهمیتی می‌دهند.

  نماد بورس چیست

  نماد بورسی در واقع خلاصه ای از نام شرکت سرمایه گذاری مربوطه به علاوه دسته و صنعتی که در آن مشغول به فعالیت است را نشان می دهد که به منظور راحتی هرچه بیشتر فعالین و سرمایه گذاران بازار سرمایه و سرعت بخشیدن به روند تعریف بورس و فرابورس معاملات این بازار توسط سازمان بورس ایجاد شده است.

  برای مشاوره نحوه تعیین نماد بورسی شرکت ها

  برای مشاوره نحوه تعیین نماد بورسی شرکت ها

  عناوین اصلی این مقاله

  پس از تشکیل و راه اندازی بازار سرمایه متشکل از بازار بورس و فرابورس تمامی شرکت های سرمایه گذاری که واجد شرایط لازم هستند مجاز به آغاز فعالیت های سرمایه گذاری و عرضه سهام خود در این بازار می باشند. برای این منظور بازار سرمایه به چندین دسته تقسیم می شود ( مانند بازار اول ، بازار دوم و . ) و تمامی شرکت ها پس از ورود به این بازار به ترتیب در تمامی این بازار ها فعالیت کرده و در نهایت چنانچه شایستگی های لازم را بدست آوردند وارد بازار بورس شوند.

  همچنین از آنجایی که معمولا نام شرکت های سرمایه گذاری طولانی بوده که در نتیجه آن با توجه به تعداد بسیار زیاد شرکت های فعال در بازار سرمایه سبب پیچیده شدن روند انجام معاملات برای افراد فعال در این بازار می شود لذا سازمان بورس و اوراق بهادار اقدام به ایجاد نماد های جایگزینی برای هر کدام از این شرکت ها کرده است.

  این نماد ها به گونه ای طراحی شده اند که سرمایه گذاران با توجه به آن ها نام شرکت و نوع صنعتی که در آن مشغول به فعالیت است را تشخیص دهند. با توجه به درجه اهمیت آشنایی فعالین بازار سرمایه گذاری با نماد های بورسی لذا در ادامه به ارائه مطالبی در رابطه با نماد بورسی و نحوه دسته بندی آن پرداخته شده است.

  تعریف نماد بورسی چیست

  همانطور که گفته شد تمامی شرکت های سرمایه گذاری فعال در بازار سرمایه متشکل از بورس و فرابورس برای ورود به این بازار نیاز به نماد گذاری شدن و ثبت این نماد در سامانه کدال codal.ir می باشند. این نماد گذاری باید به صورتی باشد که با حداقل حروف استفاده شده بیشترین اطلاعات ممکن را در اختیار سرمایه گذاران و فعالین بازار قرار دهد که در نتیجه آن سبب بالا رفتن سرعت انجام معاملات و همچنین تشخیص راحت تره شرکت های مختلف می شود.

  با توجه به نکات ذکر شده سازمان بورس اوراق بهادار اقدام به تعیین نماد بورسی شرکت ها متشکل از مخفف نام شرکت ها به علاوه نماد صنعتی که در آن فعالیت دارند ( که با یک حرف از حروف الفبا مشخص می شود ) کرده که در نتیجه آن افراد با مشاهده نماد ثبت شده شرکت ها در سامانه کدال می توانند به نام و حوزه فعالیت آن ها پی ببرند. همچنین برای پیدا کردن این نمادها می بایست تابلوخوانی بورس را فرا گرفت و از طریق آن اقدام به جستجوی نمادهای لیست شده در بورس کرد..

  به تعریف بورس و فرابورس طور معمول حروف انتخابی برای نشان دادن صنایع مختلف شامل اولین حرف هر یک از این صنایع می باشد، اما این قاعده همیشگی نبوده و استثنائاتی نیز در رابطه با آن وجود دارد. همچنین سازمان بورس با استفاده از این نماد ها می تواند ویژگی های دیگر سهام های مختلف را مانند نماد ابزار های مالی مختلف را مشخص کند تعریف بورس و فرابورس که از جمله آن ها می توان به استفاده از حرف " ح " در انتهای نماد شرکت های سرمایه گذاری که حق تقدم سهام را انجام می دهند اشاره کرد.

  حتما بخوانید: دریافت کد بورسی
  

  لیست حروف مربوط به صنایع مختلف در نماد بورسی

  از آنجایی که در حدود 52 صنعت فعال در بازار سرمایه وجود دارد در نتیجه بدیهی است که ذکر نماد تمامی این صنایع در این مقاله امکان پذیر نمی باشد لذا در ادامه به ذکر چندین مورد از صنایع موجود در بازار سرمایه و حروف مربوط به هر یک از آن ها پرداخته شده است.

  حرف	صنعت	مثال
  ب	شرکت های ماشین آلات و دستگاه های برقی	بنیرو _ بکام
  پ	شرکت های لاستیک و پلاستیک	پتایر _ پکویر
  ث	شرکت های انبوه سازی و املاکی	ثشاهد _ ثمسکن
  چ	شرکت های کاغذی و چوبی	چکاپا _ چکارن
  ح	شرکت های حمل و نقل	حریل _ حشکتی
  خ	شرکت های خودرویی	خساپا _ خودرو
  د	شرکت های دارویی	دتولید _ دیران
  ز	شرکت های دامداری و زراعت	زکوثر _ زفکا
  س	شرکت های سیمانی و سنگ آهک	سکارون _ سمازن
  ش	شرکت های فرآورده های نفتی و هسته ای	شتران _ شسپا

  

  لازم به ذکر است که نماد های متعلق به سهام شرکت های سرمایه گذاری تا زمان انحلال شرکت مورد نظر قابل معامله در بازار می باشند.

  بیشتر بخوانید: سجام
  

  نماد مربوط به ابزار های مالی

  همانطور که قبلا نیز گفته شد علاوه بر استفاده از حروف جهت نشان دادن صنایع مختلفی که شرکت های سرمایه گذاری در آن فعالیت می کنند سازمان بورس اوراق بهادار برای نماد های مربوط به ابزار های مالی قابل معامله که به غیر از سهام شرکت ها می باشد نیز از حروف ویژه ای استفاده می کند که در ادامه به معرفی تعدادی از آن ها پرداخته شده است:

  نماد	نوع ابزار مالی	مکان معامله
  ح	حق تقدم	بورس
  ج	سهام جایزه	بورس
  ض	حق اختیار خرید مربوط به یک نماد	فرابوس
  تسه	اوراق حق تقدم تسهیلات مسکن	فرابوس
  اخزا	اسناد خزانه دولتی	بورس و فرابوس

  

  نماد ابزار های مالی مقطعی بوده و دارای تاریخ انقضا می باشد و پس از آن دیگر قابل معامله نیستند.

  برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نماد بورسی در کانال تلگرام سرمایه گذاری عضو شوید. همچنین، کارشناسان مرکز مشاوره سرمایه گذاری دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره سرمایه گذاری تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مورد نماد بورسی پاسخ دهند.

  در ادامه بخوانید: خرید سهام پرسپولیس

  سوالات متداول

  1- ✔️ نماد بورسی به چه معنا می باشد ؟

  ✔️ تمامی شرکت های سرمایه گذاری فعال در بازار سرمایه متشکل از بورس و فرابورس برای ورود به این بازار نیاز به نماد گذاری شدن دارند که در متن مقاله به طور کامل نحوه انجام آن توضیح داده شده است

  2- ✔️ حروف مربوط به صنایع مختلف در نماد بورسی به چه صورت است ؟

  ✔️ نماد بورسی شرکت ها متشکل از مخفف نام شرکت ها به علاوه نماد صنعتی که در آن فعالیت دارند و با یک حرف از حروف الفبا مشخص می شود است که در متن مقاله به طور کامل توضیح داده شده است

  3- ✔️ نماد مربوط به ابزار های مالی در بازار سرمایه به چه صورت است ؟

  ✔️ برای نماد های مربوط به ابزار های مالی قابل معامله که به غیر از سهام شرکت ها می باشد نیز از حروف ویژه ای استفاده می شود که در متن مقاله به طور کامل توضیح داده شده است

  تعریف بورس و فرابورس

  

  یکی از سیاست‌های مدنظر برای رونق دادن به فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان، ایجاد زمینه مناسب برای ورود آنها به بازار بورس و فرابورس است.

  به گزارش معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری؛ از جمله روش‌ها برای تکامل چرخه تامین مالی دانش‌بنیان‌ها و تجربه فضای واقعی اقتصاد برای آنها ورودشان به بازار بورس و فرابورس است. با این کار 3 اتفاق مهم برای این شرکت‌ها می‌افتد، تکمیل چرخه تامین مالی، تجربه فضای واقعی کسب و کار و ایجاد تحول در جنس و نوع بازار سرمایه. همین دلایل مهم باعث شد که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، 3 خدمت مشاوره‌ای برای تسهیل ورود این شرکت‌ها به بازار بورس و فرابورس تعریف کند.

  «ارایه راه‌کارهای ورود شرکت‌ها به بورس و فرابورس»، «بررسی اولیه قابلیت شرکت‌ها برای پذیرش و تایید در بورس و فرابورس» و «معرفی نوع حمایت‌ها و تسهیلات» از جمله حمایت‌های مشاوره‌ای مرکز موسسات و شرکت‌های دانش بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به مجموعه‌های متقاضی ورود به این بازار اقتصادی و مالی است.

  تاکنون 32 شرکت دانش‌بنیان موفق شدند که در بازار بورس و فرابورس حضور یابند. معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری 50 درصد از هزینه‌های ابتدایی پذیرش شرکت‌های دانش‌بنیان که وارد بازار شرکت‌های کوچک و متوسط فرابورس شوند را پرداخت می‌کند.