فازهای بازار خرسی

بازار خرسی (bear market) در اصطلاح بازاری است که برای مدتی طولانی کاهش قیمت‌ها را تجربه می‌کند. در این بازار عموما قیمت‌ها حداقل شاهد ۲۰ درصد افت بوده‌اند، سنتیمنت کلی منفی است و سرمایه‌گذاران نسبت به آینده آن بدبین هستند. بازارهای خرسی اغلب به کل بازار یا شاخص‌هایی نظیر SP500 اشاره دارند، اما در مورد سهام یا کالاهای خاص هم اگر در دوره زمانی مشخص (معمولا ۲ ماه یا بیشتر) افتی بیش از ۲۰ درصد صورت گیرد نیز چنین موضوعی صادق است. بازارهای خرسی ممکن است با کاهش رشد اقتصادی یا رکود هم‌زمان شوند. چنین بازاری در سمت مقابل بازار صعودی و گاوی قرار دارد.

بازار خرسی ارز دیجیتال

فرقی نمی‌کند که در کدام بازار مالی سرمایه‌گذاری کنید. سرمایه‌گذار ارز دیجیتال، بورس، سهام،املاک یا هر بازار مالی دیگری که باشید با اصطلاح‌های بازار صعودی یا بازار نزولی مواجه می‌شوید. در صورتی که این اصطلاحات را ندانید، سرمایه‌گذاری‌ در بازار رمزارزها و هر بازار مالی دیگری برایتان دشوار خواهد بود. در ساده‌ترین تعریف، بازار صعودی بازاری است که قیمت ارز دیجیتال در آن در حال افزایش است، درحالی‌که یک بازار نزولی بازاری است که قیمت‌ها در آن کاهش می‌یابند. بازارهایی که افت مستمر و یا قابل‌توجهی را تجربه می‌کنند، بازارهای نزولی یا بازار خرسی نامیده می‌شوند. در ادامه این مقاله بیشتر درباره این مفهوم با شما صحبت می‌کنیم.

بازار خرسی چیست؟

بازار خرسی به زمانی گفته می‌شود که یک بازار افت قیمت طولانی‌مدت را تجربه می‌کند. این بازارها معمولاً کاهش 20 درصدی یا بیشتر از اوج‌های قیمت اخیر خود را پشت سر می‌گذارند. بازارهای خرسی اغلب با کاهش قیمت در یک بازار همراه هستند، اما اوراق بهادار یا کالاهای منفرد هم ممکن است بازارهای خرسی داشته باشند، اگر در یک دوره زمانی طولانی افت قیمت 20 درصدی یا بیشتر را تجربه کنند. بازارهای خرسی ممکن است دو ماه یا بیشتر با رکودهای عمومی اقتصادی همراه باشند. بازارهای خرسی یا همان نزولی معمولاً با بازارهای صعودی مقایسه می‌شوند.

قیمت سهام عموماً منعکس‌کننده انتظارات آتی جریان‌های نقدی و سود شرکت‌ها است. با کاهش چشم‌انداز رشد و از بین رفتن انتظارات، قیمت سهام می‌تواند کاهش یابد. رفتار گله‌ای، ترس و عجله برای محافظت از ضررهای بازار می‌تواند منجر به دوره‌های طولانی افت قیمت دارایی‌ها شود.

در تحلیل تکنیکال یکی از تعریف‌های بازار خرسی این است که بازارها زمانی در محدوده نزولی قرار می‌گیرند که سهام به‌طور متوسط حداقل ۲۰ درصد از بالاترین قیمت خود سقوط کند. اما 20 درصد یک عدد دلخواه است، همان‌طور که کاهش ۱۰ درصد یک معیار دلخواه برای اصلاح است. تعریف دیگر از بازار خرسی زمانی است که سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر کمتر از سرمایه‌گذاران ریسک گریز هستند. این نوع بازار خرسی می‌تواند ماه‌ها یا سال‌ها ادامه داشته باشد، زیرا سرمایه‌گذاران از حدس و گمان در مورد آینده بازار اجتناب می‌کنند.

معنی بازار خرسی

به نظر می‌رسد که نام بازار خرسی از نحوه حمله خرس به طعمه خود آمده است. خرس با کشیدن پنجه‌های خود به سمت پایین طعمه را از آن خود می‌کند. به همین دلیل است که بازارهایی با کاهش قیمت سهام، بازارهای خرسی نامیده می‌شوند. لازم است شما به عنوان کسی که به بازار کریپتو کارنسی وارد شده، دقیق درباره این بازار بدانید تا بتوانید قیمت ارزهای دیجیتال را پیش بینی کنید.

دلایل ایجاد بازار خرسی

علل ایجاد یک بازار خرسی معمولاً متفاوت هستند، اما به‌طورکلی، اقتصاد ضعیف یا کند، ترکیدن حباب‌های بازار، بیماری‌های همه‌گیر مانند کرونا، جنگ‌ها، بحران‌های ژئوپلیتیکی (جغرافیای سیاسی)، و تغییرات شدید در اقتصاد مانند تغییر به اقتصاد آنلاین عواملی هستند که ممکن است باعث ایجاد بازار خرسی شوند. نشانه‌های یک اقتصاد ضعیف یا کند معمولاً اشتغال کم، درآمد کم، تولید ضعیف و کاهش سود کسب‌وکار است. علاوه بر این، هرگونه مداخله دولت در اقتصاد نیز می‌تواند باعث ایجاد بازار خرسی شود.

به‌عنوان‌مثال، تغییر در نرخ مالیات یا نرخ دارایی‌های فدرال می‌تواند منجر به یک بازار خرسی شود. کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران هم ممکن است نشانه شروع یک بازار خرسی باشد. زمانی که سرمایه‌گذاران بر این باورند که چیزی در شرف وقوع است، اقدامی انجام می‌دهند. مثلاً فروش سهام برای جلوگیری از ضرر یکی دیگر از دلایل شکل‌گیری بازار خرسی است. بازارهای خرسی می‌توانند چندین سال یا فقط چند هفته ادامه داشته باشند.

یک بازار خرسی ممکن است بین ۱۰ تا فازهای بازار خرسی ۲۰سال طول بکشد. این بازار با بازدهی پایین‌تر از میانگین بر مبنای پایدار مشخص می‌شود. در بازارهای خرسی عمومی که سهام یا شاخص‌ها برای مدتی افزایش پیدا می‌کنند، این افزایش‌ها پایدار نمی‌مانند و قیمت‌ها به سطوح پایین‌تر بازمی‌گردند. از سوی دیگر، یک بازار خرسی گردشی می‌تواند از چند هفته تا چند ماه ادامه پیدا کند.

پس از آن‌که بیت‌کوین در اردیبهشت سال ۱۴۰۰ رکورد تاریخی قیمت خود را شکست،‌ قیمت ارزهای دیجیتال هم رشد کردند. با این حال،‌ پیروزی رمزارزها دوام زیادی نداشت چون پس از هر صعودی شاهد بازار نزولی هستیم، قیمت بیت‌کوین و دیگر ارزهای دیجیتال روندی کاهشی را طی کردند.

از تابستان ۱۴۰۰ تا زمان نگارش این مقاله در تابستان ۱۴۰۱، ارزهای دیجیتال موج‌های ریزشی و افزایشی زیادی را پشت سرگذاشتند. با این همه،‌ از بهمن ۱۴۰۰ تا خرداد ۱۴۰۱، موج‌های نزولی بیت‌کوین بیشتر شد و در این پنج ماه شاهد سه دوره ریزش قیمت برای این رمزارز بودیم. در این چند ماه بازار خرسی بوده و قیمت اولین ارز دیجیتال بازار به کمتر از ۳۰ هزار دلار رسیده است.

مراحل بازار خرسی

بازارهای خرسی معمولاً چهار مرحله مختلف دارند. در ادامه بااین چهار مرحله آشنا می‌شوید.

مرحله اول؛ خروج از بازار

با قیمت‌های بالا و تمایل بالای سرمایه‌گذار مشخص می‌شود. در پایان این مرحله، سرمایه‌گذاران شروع به خروج از بازار و کسب سود می‌کنند.

مرحله دوم؛ کاهش شدید قیمت

قیمت سهام به شدت کاهش می‌یابد. فعالیت‌های تجاری و سود شرکت‌ها کاهش می‌یابند و شاخص‌های اقتصادی که زمانی مثبت بوده‌اند، شروع به پایین‌تر آمدن از حد متوسط خود می‌کنند. برخی از سرمایه‌گذاران با شروع کاهش قیمت وحشت‌زده می‌شوند. از این موضوع به‌عنوان کاپیتولاسیون (تسلیم) یاد می‌شود.

مرحله سوم ؛ افزایش حجم معاملات

سفته بازان و محتکران وارد بازار ارزهای دیجیتال می‌شوند. این افراد، قیمت‌ ارزهای دیجیتال و حجم معاملات را افزایش می‌دهند.

مرحله چهارم؛ کاهش روند معاملات

در چهارمین و آخرین مرحله از بازار خرسی، کاهش قیمت سهام به‌کندی ادامه پیدا می‌کند. ازآنجایی‌که قیمت‌های پایین و اخبار خوب دوباره شروع به جذب سرمایه‌گذاران می‌کنند، بازارهای خرسی (نزولی) به سمت بازارهای گاوی (صعودی) حرکت می‌کنند.

بازار خرسی یا اصلاح بازار

بازار خرسی را نباید با اصلاح بازار اشتباه گرفت. اصلاح بازار یک روند کوتاه‌مدت است که کمتر از دو ماه طول می‌کشد. درحالی‌که اصلاحات بازار زمان خوبی را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند تا به بازار وارد شوند، بازارهای خرسی به‌ندرت نقاط ورود مناسبی را به سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهند. این موضوع به این دلیل است که تعیین کف بازار خرسی تقریباً غیرممکن است. تلاش برای جبران زیان‌ها ممکن است جنگی طولانی و دشوار شود، مگر اینکه سرمایه‌گذاران در مدت کوتاهی سرمایه‌گذاری انجام بدهند یا از استراتژی‌های دیگری برای کسب سود در بازارهای در حال سقوط استفاده کنند.

بین سال‌های 1900 تا 2018، میانگین صنعتی داوجونز (DJIA) تقریباً 33 بازار خرسی داشت که به‌طور میانگین هر سه سال یک باز اتفاق می‌افتادند. یکی از شاخص‌ترین بازارهای خرسی در تاریخ اخیر مصادف با بحران مالی جهانی بود که بین اکتبر 2007 و مارس 2009 رخ داد. در طول این مدت، میانگین صنعتی داوجونز (DJIA) 54 درصد کاهش یافت. همه‌گیری جهانی ویروس کووید 19 باعث ایجاد جدیدترین بازار خرسی در سال 2020 برای S&P 500 و DJIA شد. بازار نزدک اخیراً در مارس 2022 به دلیل ترس از جنگ در اوکراین، تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه و تورم بالا وارد بازار خرسی شد.

فروش کوتاه‌مدت در بازارهای خرسی چیست؟

سرمایه‌گذاران می‌توانند با فروش کوتاه‌مدت یا به اصطلاح شرت Short در بازار خرسی سود کسب کنند. این تکنیک شامل فروش سهام قرض گرفته‌شده و بازخرید آن‌ها با قیمت‌های پایین‌تر است. این روش یک تجارت بسیار پرخطر است و در صورت عدم موفقیت می‌تواند ضررهای سنگینی را به همراه داشته باشد. یک فروشنده کوتاه‌مدت باید قبل از ثبت سفارش فروش کوتاه خود، سهام را از یک کارگزاری قرض بگیرد. مبلغ سود و زیان فروشنده کوتاه‌مدت، تفاوت بین قیمت فروش سهام و بازخرید آن است که به آن سود پوشیده یا «covered» می‌گویند.

به‌عنوان‌مثال، یک سرمایه‌گذار ۱۰۰ سهم از یک سهام را به قیمت ۹۴ دلار می‌فروشد. قیمت آن سهام سقوط می‌کند و سهام به قیمت 84 دلار می‌رسد. سرمایه‌گذار روی هر سهم سود 10 دلار و در مجموع 100 سهام 1000 دلار سود می‌کند. اگر سهام به‌طور غیرمنتظره‌ای بالاتر از قیمت فروش سهم معامله شود، سرمایه‌گذار مجبور می‌شود سهام را با قیمت بالاتر بازخرید کند که باعث زیان سنگین می‌شود.

ETF‌های معکوس برای محافظت از سرمایه

ETF مخفف exchange traded fund یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری‌ رمزارزی است. برخی از تریدرها، از این صندوق‌ها استفاده می‌کنند تا ارزش دارایی‌های خود را حفظ کنند. ETFهای معکوس برای تغییر مقادیر در جهت مخالف طراحی شده‌‌اند،‌ به این معنی که اگرETF معکوس برای یک رمزارز، یک درصد کاهش یابد، دارایی شما یک درصد افزایش می‌یابد. این مفهوم در بازار بورس به معنای صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک است که می‌توان در آن از یک شاخص معین پیروی کرد. این موضوع در دنیای رمزارزها هم تاحدودی صادق است و ETFهای معکوس اهرمی قادر به ردیابی بازده شاخصی هستند که می‌تواند تا دو و سه برابر بزرگ شود. همچنین از ETFهای معکوس برای حدس و گمان یا محافظت از سبدهای سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود.

کلام آخر

به طور کلی می‌توان گفت بازار ارزهای دیجیتال فراز و فرودهای فراوانی دارد که یکی از آن‌ها بازار خرسی است. اگر تا اینجای مقاله آمدید و همچنان پرسشی دارید، در بخش کامنت‌ها از ما بپرسی.

سوالات متداول

در بازار خرسی ارز دیجیتال چه باید کرد؟

در بازار خرسی باید چهار کار مهم را انجام داد.

1. ارز دیجیتال را در پایین‌ترین قیمت، با استفاده از میانگین هزینه دلار بخرید.
2. از بازار خرسی برای پیدا کردن بهترین نقطه ورود استفاده کنید.
3. روی دارایی‌های دیجیتال مختلف سرمایه‌گذاری‌ کنید.
4. عصبی نشوید و هیجانات خود را کنترل کنید.

بازار خرسی ارز دیجیتال چقدر طول می‌کشد؟

زمان دقیق یک بازار خرسی مشخص نیست. در 19 بازار خرسی که تابه‌حال اتفاق افتاده، 37 درصد کاهش قیمت در مدت‌زمان 289 روز بوده است.

چه چیزی باعث ایجاد بازار خرسی در ارز دیجیتال می‌شود؟

یک روند نزولی در قیمت‌ها معمولاً می‌تواند باعث شروع یک بازار خرسی شود. با ادامه کاهش قیمت‌ها، سرمایه‌گذاران به‌طور هم‌زمان اعتماد خود را نسبت به بهبود قیمت‌ها از دست می‌دهند و درنتیجه روند نزولی بازار تشدید می‌شود.

بازار خرسی در تحلیل تکنیکال چیست؟

بازار خرسی (Bear Market) در تحلیل تکنیکال به بازاری اطلاق می‌شود که طی مدتی طولانی روند قیمت‌ها در آن نزولی باشد. این اصلاح شرایطی را بیان می‌کند که در آن قیمت سهام افت قیمتی‌ای حداقل 20 درصد یا بیشتر را نسبت به بالاترین قیمت اخیرش تجربه کرده باشد. این شرایط موجب ایجاد بدبینی و احساسات منفی در بین سرمایه‌گذاران بازار می‌شود.

اگر به طور اتفاقی با دیجی کوینر آشنا شده اید و هیچ اطلاعاتی در مورد تحلیل تکنیکال ندارید پیشنهاد می‌کنیم قبل از مطالعه ادامه مطلب، مقاله «تحلیل تکنیکال چیست؟» را مطالعه نمایید.

بازارهای خرسی معمولاً هم‌زمان با افت شاخص‌هایی نظیر شاخص مشهور S&P 500 (این شاخص فهرستی از 500 نماد برتر در بازار بورس نیویورک (وال استریت) و بازار Nasdaq است.) همراه می‌شوند.

البته در هر بازاری و با هر مدت‌زمانی نمی‌توانیم به‌قطع بگوییم که با بازار خرسی مواجه هستیم. برای مثال در بازارهای کالا و سهام شرکت‌ها باید حتماً شاهد افت 20 درصدی یا بیشتر قیمت نسبت به آخرین قلهٔ قیمتی باشیم، اما با این تفاوت که باید مدت زمان بیشتری این افت ادامه‌دار باشد تا ما بتوانیم بازار را به‌عنوان یک بازار خرسی نام‌گذاری کنیم. این زمان معمولاً حداقل 2 ماه و یا بیشتر از آن می‌باشد.

بازارهای خرسی همچنین با رخدادهای اقتصادی کلان مانند دوران رکود رخ می‌دهند. بازارهای خرسی در مقابل بازارهای روبه‌بالا یا به اصطلاح “گاوی” قرار می‌گیرند.

نکات کلیدی بازار خرسی:

1. بازارهای خرسی زمانی رخ می‌دهند که قیمت‌ها نسبت به اوج پیشین خود بیش از 20 درصد افت کرده باشند و احساسات سرمایه‌گذاران در بازار نیز منفی شده باشد.
2. بازارهای خرسی می‌تواند چرخه‌ای و یا طولانی‌مدت باشند. بازار خرسی چرخه‌ای می‌تواند برای دورهٔ زمانی چندهفته‌ای و یا چندماهی طول بکشد. اما بازار خرسی طولانی‌مدت می‌تواند سال‌ها و یا حتی در مواردی برای دهه‌ها ادامه‌دار باشد.
3. معامله‌گران می‌توانند از طریق قراردادهای آتی فروش (در این حالت معامله‌گر پیش‌بینی می‌کند که افت قیمتی سهام تا چه محدوده‌ای رخ می‌دهد، و در صورت رسیدن قیمت تا آن محدوده سود دریافت می‌کند. به‌مانند زمانی که قیمت در حال صعود می‌باشد. نظیر آنچه در بازار فارکس رخ می‌دهد.) و صندوق‌های قابل معاملهٔ معکوس (Inverse ETF) در بازارهای خرسی و در حین سقوط قیمت نیز به سود دست پیدا کنند.

درک بازارهای خرسی

قیمت‌های سهام به‌طورکلی انتظارات سرمایه‌گذاران را در مورد جریان نقدینگی آن سهام و مقدار سود و زیان شرکت مدنظر نشان می‌دهند.

وقتی که چشم‌انداز رشد و توسعه و انتظارات پیشین سرمایه‌گذاران در بازار از بین می‌رود، سهام می‌توانند افت قیمتی را تجربه کنند. در این حالت شاهد رفتار گله‌ای (Herd Behavior، به‌حالتی اطلاق می‌شود که در آن تعداد کثیری از مردم دنباله‌روِ جمع می‌شوند و دلیلی جز انجام شدن آن کار توسط جمع برای خود پیدا نمی‌کنند.)، ترس، اضطراب و عجله در بازار برای نقد کردن سهام و جلوگیری از ضرر در بازار خرسی خواهیم بود.

در تعریفی از بازار خرسی می‌گویند “برای اینکه بازار خرسی را تشخیص دهیم، لازم است که منتظر افت قیمتی متوسط 20 درصدی باشیم.” اما باید مدنظر داشته باشید که این 20 درصد یک عدد تقریبی است.

همان طور که ما عدد 10 درصد را یک عدد تقریبی برای اصلاح می‌دانیم. (منظور از اصلاح قیمتی، بازه‌ای است که در آن بازار از ادامهٔ روندش خودداری کرده و مدتی را خلاف جهت روند طی می‌کند تا روند بتواند استراحت کرده و با قدرت بیشتری به ادامهٔ مسیر بپردازد. البته گاهی نیز بازار به‌کل تغییر کرده و اصلاح آنقدر طول می‌کشد تا زمانی که خودش به یک روند در بازار تبدیل می‌شود.)

یک تعریف دیگر برای بازارهای خرسی می‌گوید این بازارها زمانی هستند که سرمایه‌گذاران بیشتر “ریسک‌گریز” هستند تا اینکه به دنبال فازهای بازار خرسی ریسک باشند. بازارهایی بدین شکل می‌توانند تا مدت‌ها ادامه داشته باشند، دست‌کم تا زمانی که سرمایه‌گذاران و فعالین دست از عقاید سابق خود کشیده و دیدگاهی جدید به بازار پیدا کنند.

بازارهای خرسی می‌توانند علل زیادی داشته باشند، اما اَهَمِ این دلایل عبارتند از: 1- بازار کند و تنبل. 2- نشانه‌های تضعیف اقتصاد مانند افزایش نرخ بیکاری، کاهش درآمد اقشار، بهره‌وری اقتصادی پایین. 3- کاهش سود صنایع.

شایان ذکر است دخالت‌های دولتی در اقتصاد خود می‌توانند از دلایل بازار خرسی باشند. برای مثال، تغییرات نرخ مالیات و افزایش نرخ بهره می‌تواند موجب بازار خرسی شود. همچنین، افت در اطمینان سرمایه‌گذاران نسبت به سرمایه‌گذاری‌ای که انجام داده‌اند نیز نشانه‌ای بر آغاز بازار خرسی می‌باشد. سرمایه‌گذاران برای جلوگیری از ضرر احتمالی، پول‌های خود را از بازار خارج کرده و افت قیمتی و در نتیجهٔ آن، بازار خرسی را رقم می‌زنند.

بازارهای خرسی می‌توانند برای چندماه تا چند سال طول بکشند. یک بازار خرسی سکولار (بازار سکولار به بازای گفته می‌شود که تحت تأثیر نیروهای خارجی می‌تواند تا چندسال ادامه‌دار شده و قیمت‌ها در آن تحت تأثیر آن نیروها بالا و پایین بروند.) می‌تواند به مدت 10 یا حتی 20 سال طول بکشد.

تشخیص این بازار ها با نرخ بازگشت سرمایه‌شان که به‌مدت چندین سال در حد معینی باقی می‌ماند امکان‌پذیر است. ممکن است در بازار خرسی سکولار صعودهایی باشد که سهم‌ها و شاخص‌ها برای مدتی صعودی شوند، اما سودهای حاصل‌شده تداوم ندارند و قیمت‌ها دوباره به مقادیر قبلی بازمی‌گردند. یک بازار خرسی چرخه‌ای (دوره‌ای) می‌تواند از چند هفته تا چندین ماه به‌طول بیانجامد.

شاخص‌های اصلی بازار آمریکا در تاریخ 24 دسامبر 2018، شاهد یک سقوط قیمتی تا نزدیکی منطقهٔ خرسی بازار (افت 20 درصدی) بودیم.

در ماه‌های اخیر نیز شاهد افت شدید شاخص‌های S&P 500 و داو جونز (داو جونز یک میانگین صنعتی است که توسط وال استریت ژورنال تهیه و منتشر می‌شود. این شاخص در برگیرندهٔ 30 سهام برتر بازار بورس نیویورک و بازار بورس Nasdaq می‌باشد.) در محدودهٔ زمانی 11 تا 12 مارس 2020 بودیم.

از مثال‌های مهم‌تر بازارهای خرسی نیز می‌توانیم به بحران اقتصادی بین سال‌های 2007 تا 2009 ایالات متحده اشاره کنیم. این بحران 17 ماه به طول انجامید و شاخص S&P 500 پنجاه درصد ارزش کل خودش را طی این مدت از دست داد.

در مارس 2020، بازارهای جهانی سهام وارد یک بازار خرسی ناگهانی شدند. بازار خرسی‌ای که نشأت گرفته از تأثیرات شیوع سراسری ویروس کرونا بود. این بازار باعث افت شاخص مشهور داو جونز از 30,000 واحد (که رکورد تاریخی این شاخص بود) به زیر 19,000 واحد آن هم طی چند هفته شد.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تئوری داو می‌توانید از مطلب آموزشی «تئوری داو در تحلیل تکنیکال چیست؟» دیدن نمایید.

شکل 1: تاریخچه و طول مدت بازارهای خرسی

فازهای بازار خرسی

بازارهای خرسی به‌طور معمول 4 فاز (مرحله) را تجربه می‌کنند.

1. اولین مرحله را می‌توان در زمان وجود قیمت‌های بالا در بازار و وجود احساسات مثبت و قوی در بین سهامداران اشاره کرد. در پایان این مرحله، سرمایه‌گذاران شروع به نقد کردن سرمایه‌شان و خروج از بازار می‌نمایند.
2. در مرحلهٔ دوم، قیمت سهام‌ها شروع به افت شدید یا به اصطلاح “شارپ” می‌نماید. معاملات در بازار کمتر شده و سود اشخاص حقوقی شروع به افت می‌کند. برخی از سرمایه‌گذاران در این حالت دچار ترس و وحشت می‌شوند. این اتفاق درست زمانی رخ می‌دهد که “جو کلی بازار” رو به منفی شدن می‌رود. به این حالت در اصطلاح حالت “تسلیم‌شدگی” گفته می‌شود.
3. مرحلهٔ سوم زمانی است که دلالان و سفته‌بازان شروع به ورود به بازار می‌کنند. فعالیت آنها به‌طور مکرر موجب افزایش قیمت و حجم معاملات در بازار می‌گردد.
4. در مرحله چهارم و آخر، قیمت سهام به افت خود ادامه می‌دهند، هر چند که این افت با شتاب کمتری صورت می‌گیرد. از آنجایی که قیمت‌های پایین خبر خوبی را برای جذب سرمایه از سرمایه‌گذاران مخابره می‌کند، گاوها شروع به تحت کنترل گرفتن بازار می‌کنند و قیمت‌ها را دوباره به سمت بالا حرکت می‌دهند.

“خرس” و “گاو” در بازارهای مالی

پدیدهٔ بازار خرسی نام خودش را از نحوهٔ حملهٔ خرس به شکار خود گرفته است. خرس در این حین پنجه‌های خود را از “بالا به پایین” حرکت می‌دهد. به همین دلیل است که بازارهایی که از موقعیت بالای خود روبه‌پایین حرکت می‌کنند را بازارهای خرسی می‌نامند.

پدیدهٔ بازار خرسی نام خودش را از نحوهٔ حملهٔ خرس به شکار خود گرفته است. خرس در این حین پنجه‌های خود را از “بالا به پایین” حرکت می‌دهد. به همین دلیل است که بازارهایی که از موقعیت بالای خود روبه‌پایین حرکت می‌کنند را بازارهای خرسی می‌نامند. بازار گاوی نیز نام خود را از نحوهٔ حمله گاوهای نر گرفته است. گاو نر حین حمله شاخ‌هایش را “به سمت بالا” حرکت می‌دهد. بازارهایی که به سمت بالا حرکت می‌کنند را نیز به همین دلیل بازار گاوی نامیده‌اند.

بازار گاوی نیز نام خود را از نحوهٔ حمله گاوهای نر گرفته است. گاو نر حین حمله شاخ‌هایش را “به سمت بالا” حرکت می‌دهد. بازارهایی که به سمت بالا حرکت می‌کنند را نیز به همین دلیل بازار گاوی نامیده‌اند.

استفاده از این دو حیوان و نحوهٔ حمله آنها به‌طور استعاری همچنین منتقل‌کنندهٔ این مفهوم است که بازارهای مالی بازاری خشن می‌باشد و باید خودتان را برای نبردی سخت آماده کنید.

بازارهای گاوی در مقابل اصلاحات بازار

بازارهای گاوی را نباید با اصلاحاتی که در بازار ایجاد می‌شوند اشتباه بگیریم. اصلاح معمولاً یک روند کوتاه مدت است که می‌تواند کمتر از یک ماه تا حدود دو ماه به‌طول بیانجامد.

اصلاحات بازار برای سرمایه‌گذاران فرصتی عالی برای پیدا کردن “نقطهٔ ورود” و وارد شدن به معاملات در قیمتی مناسب را می‌دهند، در صورتی که بازارهای گاوی چنین امکانی را به سرمایه‌گذاران نمی‌دهند. زیرا به‌سختی می‌توان برای بازارهای گاوی نقطهٔ پایانی را متصور شد که بتوان در آنجا به معامله ورود نمود.

تلاش برای جبران ضررها در بازار خرسی یک نبرد دشوار است مگر این که سرمایه‌گذاران از قراردادهای آتی فروش یا دیگر استراتژی‌ها برای کسبِ درآمد از بازارهای در حال سقوط بهره ببرند.

بین سال‌های 1900 تا 2018، ما شاهد 33 بازار خرسی بوده‌ایم که هر کدام از این بازارها به‌طور میانگین حدود 3.5 سال به‌طول انجامیده است. یکی از آخرین نمونه‌های بازار خرسی که در اذهان نیز ماندگار شده، بازار خرسی‌ای است که مصادف با بحران اقتصادی بین اکتبر 2007 تا ماه مارس 2009 رخ داد. در طی این مدت 17 ماهه، شاخص صنعتی داو جونز (DJIA: Dow Jones Industrial Index) به میزان54% از ارزش کل خود را از دست داد.

فروش استقراضی Short Sell در بازارهای خرسی

SHORT SELL (فروش استقراضی) به‌نوعی از معاملات گفته می‌شود که در آن فرد در ابتدا پیش‌بینی می‌کند که قیمت نزولی خواهد بود، سپس دارایی‌ای را در قیمت (برای مثال 100 دلار) می‌فروشد و همان دارایی را دوباره در قیمت (برای مثال 70 دلار) می‌خرد.

او در زمانی که بازار در حال ریزش قیمتی بود، توانست 30 دلار به‌ازای هر سهم به‌دست آورد. در فروش استقراضی فرد باید دارایی مدنظر را در قیمت خاصی یا در (و یا قبل از) تاریخ خاصی به‌فروش برساند.

معاملات فروش استقراضی بسیار پُرخطر بوده و بهتر است تنها افراد با تجربه، مسلط و آشنا به بازار به چنین معاملاتی دست بزنند زیرا در صورت شکست ضررهای بسیار سنگینی در انتظار شخص خواهد بود.

برای مثال اگر قیمت‌ها به‌جای اینکه نزولی شوند، صعودی گردند، شخص مجبور می‌شود تا همان دارایی‌ها را با قیمت روز (که گران‌تر از قیمت فروش است) خریداری نماید و این‌گونه دچار ضرر می‌شود.

سود یا ضرر کسی که فازهای بازار خرسی فروش استقراضی می‌کند بستگی دارد به تفاوت قیمت سهم‌ها وقتی به‌صورت قرضی آنها را به فروش می‌رساند و همین قیمت وقتی دوباره برای پس دادن سهم‌ها خریداری می‌شوند که به این عمل کاور کردن (سهم‌های قرض گرفته شده) می‌گویند.

صندوق‌های قابل‌معاملهٔ معکوس (Inverse ETF) و قراردادهای آتی فروش در بازارهای خرسی

معاملات آتی فروش در بازارهایی نظیر فارکس، به شخص آزادی عمل می‌دهد اما برخلاف فروش استقراضی، شخص را دچار هیچ مسئولیتی نمی‌کنند. بدین ترتیب معامله‌گر برخلاف شرایط فروش استقراضی مجبور نیست تا دارایی مدنظر را در قیمت خاصی یا در تاریخ خاصی به فروش برساند.

قراردادهای آتی می‌توانند برای جبران ضررهای معاملات آتی خرید در بازارهایی نظیر فارکس مورد استفاده قرار بگیرند و باعث می‌شوند تا پورتفو (سبد سهام) شخص در طولانی‌مدت متعادل بماند. پس به یاد داشته باشید که قراردادهای آتی فروش (Put Options) به‌طور کلی بسیار امن‌تر از فروش استقراضی (Short Selling) هستند.

صندوق‌های قابل‌معاملهٔ معکوس (Inverse ETF’s) طراحی شده‌اند تا قیمت‌ها را در خلاف جهت شاخصی که دنبال می‌کنند تغییر دهند.

برای مثال، ارزش صندوق قابل‌معاملهٔ معکوس شاخص S&P 500، در صورت افت 1 درصدی این شاخص، به میزان 1 درصد افزایش می­‌یابد. تعداد زیادی از این نوع از صندوق‌های قابل‌معاملهٔ معکوس وجود دارند که خاصیت اهرمی داشته و می‌توانند افت یک درصدی مثال قبلی را با سودهایی 2 یا 3 برابری جبران کنند. مانند قراردادهای آتی فروش، از صندوق‌های قابل معامله معکوس نیز می‌توان برای تخمین و پیش‌بینی بازار و محافظت از سبد سهام استفاده نمود.

مثال‌های واقعی از بازارهای خرسی

با افزایش عدم پرداخت وام خانه‌ها توسط وام‌گیرندگان در آمریکا به دنبال ترکیدن حباب قیمت خانه در 2006 اقتصاد این کشور وارد یک دورهٔ رکود شد که تا سال 2009 ادامه داشت.

ترکیدن حباب قیمت خانه که باعث کاهش شدید قیمت خانه و اینکه مقدار باقی‌مانده از وام خیلی بیشتر از قیمت خانه در آن زمان بود باعث می‌شد که وام‌گیرندگان هیچ رقبتی به پس دادن وام خانه‌ها نداشته باشند.

در ادامهٔ این روند صندوق‌هایی که این وام‌ها را داده بودند سرمایه‌گذاران عمده و بین‌المللی خود را از دست دهند و این شروع رکود بود. تا پیش از آن، شاخص S&P 500 که در تاریخ 9 اکتبر به بالاترین حد خود در سطح 1565.15 واحد رسیده بود با وسعت و اثراتی که عدم پرداخت وام‌گیرندگان داشت در تاریخ 5 مارس 2009 (در اواخر دوران این رکود) تا سطح 682.55 واحد سقوط کرده بود. در تاریخ 24 دسامبر 2018 نیز، شاخص‌های مطرح اقتصادی ایالات متحده در حدود 20 درصد (و تا نزدیکی منطقه بازار خرسی) سقوط نمودند.

اخیراً نیز، شاخص صنعتی داو جونز در تاریخ 11 مارس 2020 و شاخص S&P500 در تاریخ 12 مارس 2020 وارد یک بازار خرسی شدند. این اتفاق درست در پی بزرگترین بازار گاوی این دو شاخص در تاریخ‌­شان رخ داد. بازار گاوی‌ای که از مارس سال 2009 آغاز شده بود و به مدت 11 سال ادامه یافته بود.

قیمت سهام، به‌علت اثرات ویروس کرونا و کاهش قیمت نفت که به دلیل اختلاف بین روسیه و عربستان سعودی بر سر کاهش تولید نفت بود، پایین آمد. در همین دوره نیز شاخص داو جونز سقوط آزادی را از 30,000 واحد به زیر 19,000 واحد تنها در طی چند هفته تجربه نمود.

برای یک مثال دیگر نیز می‌توانیم به رکود بزرگ سال 1929 اشاره کنیم. همچنین حباب دات کام در مارس سال 2000، که از عواقب آن می‌توان به حذف شدن 49 درصد از ارزش شاخص S&P500 اشاره نمود. این بازار خرسی نیز تا اکتبر 2002 به طول انجامید.

تیم تحریریه دیجی کوینر

این مقاله به کوشش هیئت تحریریه دیجی کوینر تولید شده است. تک تک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در آگاه سازی فعالان حوزه رمز ارزها و بازارهای مالی داشته باشیم.

آشنایی کامل با بازار خرسی در بازار های مالی

بازار خرسی زمانی است که یک بازار افت قیمت طولانی مدت را تجربه می کند و معمولا شرایطی را توصیف می کند که در آن قیمت اوراق بهادار 20٪ یا بیشتر از اوج، در میان بدبینی گسترده و احساسات منفی سرمایه گذاران کاهش می یابد.

بازار خرسی اغلب با کاهش در یک بازار عمومی یا شاخص کلی مانند S&P 500 همراه هستند، اما اوراق بهادار یا کالاهای خصوصی نیز می‌توانند در یک بازار خرسی در نظر گرفته شوند، اگر در یک دوره زمانی پایدار معمولا دو ماهه یا بیشتر افت 20 درصدی یا بیشتر را تجربه کنند. بازارهای خرسی ممکن است با رکودهای عمومی اقتصادی همراه باشند. بازار خرسی یا نزولی نقطه ی مقابل بازار صعودی یا گاوی می باشد.

درک بازار خرسی

قیمت سهام عموما منعکس کننده انتظارات آتی جریان های نقدی و سود شرکت ها است. با کاهش چشم انداز رشد سود و از بین رفتن انتظارات تورمی، قیمت سهام می تواند کاهش یابد. رفتار گله ای، ترس و عجله برای پیشگیری از ضررهای بیشتر می تواند منجر به دوره های طولانی افت قیمت دارایی ها شود.

یکی از تعریف‌های بازار نزولی می‌گوید: زمانی که سهام به طور متوسط حداقل 20 درصد از بالاترین قیمت خود افت می‌کنند، بازارها در فاز خرسی یا نزولی قرار گرفته اند. اما 20٪ یک عدد دلخواه است، همانطور که کاهش 10٪ یک معیار دلخواه برای اصلاح است. تعریف دیگر از بازار نزولی زمانی است که سرمایه گذاران بسیار ریسک گریز هستند. این نوع بازار نزولی می‌تواند ماه‌ها یا سال‌ها ادامه داشته باشد.

علل یک بازار خرسی اغلب متفاوت است؛ اما به طور کلی، اقتصاد ضعیف، ترکیدن حباب‌های بازار، بیماری‌های همه‌گیر، جنگ‌ها، بحران‌های ژئوپلیتیکی، و تغییرات پارادایم شدید در اقتصاد مانند تغییر به اقتصاد آنلاین، همه عواملی هستند که ممکن است باعث ایجاد بازار خرسی شود. نشانه های یک اقتصاد ضعیف یا کند معمولا اشتغال کم، درآمد قابل تصرف کم، بهره وری ضعیف و کاهش سود کسب و کار است. علاوه بر این، هرگونه مداخله دولت در اقتصاد نیز می تواند باعث ایجاد بازار نزولی شود.

به عنوان مثال، تغییرات در نرخ مالیات یا نرخ وجوه فدرال می تواند منجر به یک بازار نزولی شود. ویا در بورس اوراق بهادار ایران، افزایش نرخ بهره بانکی می تواند شروع یک بازار خرسی باشد. به طور مشابه، کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران نیز ممکن است نشانه شروع یک بازار نزولی باشد. زمانی که سرمایه گذاران بر این باورند که چیزی در شرف وقوع است، اقدامی انجام می دهند که در این مورد، منظور فروش سهام برای جلوگیری از ضرر می باشد.

بازار خرسی می تواند چندین سال یا فقط چند هفته ادامه داشته باشد. این دوره حتی می تواند بین 10 تا 20 سال دوام بیاورد. ممکن است در بازارهای نزولی طولانی مدت، سهام یا شاخص‌ها برای مدتی افزایش پیدا کنند، اما این افزایش‌ها پایدار نمی‌مانند و قیمت‌ها به سطوح پایین‌تر باز می‌گردند.

شاخص‌های اصلی بازار ایالات متحده در 24 دسامبر 2018 به محدوده بازار نزولی نزدیک شده بودند و تقریبا با کاهش 20 درصدی همراه شدند. اخیرا، شاخص‌های اصلی از جمله S&P 500 و داوجونز در مارس 2020 به شدت در محدوده بازار نزولی سقوط کردند. قبل از آن، آخرین بازار نزولی طولانی مدت در ایالات متحده بین سال های 2007 و 2009 در طول بحران مالی رخ داد و تقریبا 17 ماه ادامه داشت. S&P 500 در این مدت 50 درصد از ارزش خود را از دست داد.

در فوریه 2020، بازارهای سهام در سراسر جهان در پی همه‌گیری جهانی ویروس کرونا وارد یک بازار نزولی ناگهانی شدند به طوریکه DJIA (Dow Jones Industrial Average) از بالاترین رکورد خود در 12 فوریه (29,568.77) به پایین‌ترین حد در 23 مارس (18,213.65) رسید و در مدت یک ماه 38 در صد از ارزش خود را از دست داد. با این حال، هر دو شاخص S&P 500 و Nasdaq 100 تا آگوست 2020 توانستند ارزش از دست رفته خود را جبران کنند و به بالاترین سطح خود برسند.

فازهای بازار خرسی

بازارهای خرسی معمولا دارای 4 فاز هستند:

• فاز اول با قیمت های بالا و خوشبینی بالای سرمایه گذاران مشخص می شود. در پایان این مرحله، سرمایه گذاران شروع به خروج از بازار و سیو سود می کنند.

• در مرحله دوم، قیمت سهام، فعالیت‌های تجاری و سود شرکت‌ها شروع به کاهش شدید می‌کنند و شاخص‌های اقتصادی که ممکن است زمانی مثبت بوده‌اند، به محدوده های پایین‌تر از حد متوسط خود افت می کنند. بسیاری از سرمایه گذاران با شروع این فاز به وحشت افتاده و بر افت بیشتر قیمت سهام دامن می زنند.

• در مرحله سوم دلالان شروع به ورود به بازار کرده و در نتیجه برخی قیمت ها و حجم معاملات را افزایش می دهند.

• در فاز چهارم و آخر، قیمت سهام همچنان روند نزولی خود را ادامه می دهند اما سرعت نزول کم شده است. در انتها با وجود قیمت‌های پایین و اخبار خوب، سرمایه‌گذاران دوباره به بازار جذب می شوند و بازار خرسی به بازار گاوی یا صعودی منتهی می‌شود.

تصور می‌شود که نام بازار نزولی یا خرسی از نحوه حمله خرس به طعمه خود گرفته شده باشد که در آن خرس پنجه‌های خود را به سمت پایین می کشد. به همین دلیل است که بازارهایی با کاهش قیمت سهام، بازارهای خرسی نامیده می شوند. درست مانند بازار خرسی، بازار گاوی ممکن است به دلیل نحوه ی حمله گاو که در آن شاخ های خود را از پایین به سمت بالا می آورد، نامگذاری شده باشد.

بازارهای نزولی و اصلاح ها

بازار نزولی را نباید با یک اصلاح اشتباه گرفت که یک روند کوتاه مدت است که مدت زمان آن معمولا کمتر از دو ماه است. در حالی که اصلاحات زمان خوبی را برای سرمایه گذاران برای یافتن نقطه ورود به بازارهای سهام فراهم می کنند، بازارهای نزولی به ندرت نقاط ورود مناسبی را ارائه می دهند. این مانع به این دلیل است که تعیین کف بازار خرسی تقریبا غیرممکن است. تلاش برای جبران زیان‌ها می‌تواند یک چالش سخت باشد، مگر اینکه سرمایه‌گذاران اقدام به فروش استقراضی و یا Sell گرفتن کنند یا از استراتژی‌های دیگری برای کسب سود در بازارهای در حال سقوط استفاده کنند.

فروش استقراضی در بازار خرسی

سرمایه گذاران می توانند با انجام Short Selling در بازار نزولی سود کسب کنند. این تکنیک شامل فروش استقراضی سهام و بازخرید آن در قیمت های پایین تر است. این یک تجارت بسیار پرخطر است و در صورت عدم موفقیت می تواند ضررهای سنگینی را به همراه داشته باشد. مبلغ سود و زیان در این معامله، تفاوت بین قیمتی است که سهام در آن فروخته شده و قیمتی که در آن سهام بازخرید شده است. به عنوان مثال، یک سرمایه گذار 100 سهم از یک سهام را به قیمت 94 دلار به صورت استقراضی می فروشد. قیمت کاهش می یابد و به 84 دلار می رسد و در نتیجه سرمایه گذار به ازاری هر سهم 10 دلار و در مجموع 1000 دلار سود می کند. اگر سهام به طور غیرمنتظره ای بالاتر معامله شود، سرمایه گذار مجبور می شود سهام را با قیمت بالاتر بازخرید کند و به کارگزار پس بدهد که باعث زیان سنگین می شود. تا کنون و در زمان نگارش این مقاله، امکان انجام فروش استقراضی در بازار بورس ایران فراهم نشده است.

جمع بندی

در این مقاله با پدیده ی بازار خرسی یا بازار نزولی آشنا شدیم. این نوع بازار معمولا در اوج خوشبینی سرمایه گذاران و در اوج های قیمتی شروع به شکلگیری می کند و نقطه ی مقابل بازار صعودی یا گاوی قرار دارد. هم چنین تفاوت بازار خرسی را با اصلاح های قیمتی موجود در میانه ی بازار صعودی نیز توضیح دادیم.

بازار خرسی (Bear Market) چیست و چگونه آن را تشخیص دهیم؟

بازار خرسی (bear market) در اصطلاح بازاری است که برای مدتی طولانی کاهش قیمت‌ها را تجربه می‌کند. در این بازار عموما قیمت‌ها حداقل شاهد ۲۰ درصد افت بوده‌اند، سنتیمنت کلی منفی است و سرمایه‌گذاران نسبت به آینده آن بدبین هستند. بازارهای خرسی اغلب به کل بازار یا شاخص‌هایی نظیر SP500 اشاره دارند، اما در مورد سهام یا کالاهای خاص هم اگر در دوره زمانی مشخص (معمولا ۲ ماه یا بیشتر) افتی بیش از ۲۰ درصد صورت گیرد نیز چنین موضوعی صادق است. بازارهای خرسی ممکن است با کاهش رشد اقتصادی یا رکود هم‌زمان شوند. چنین بازاری در سمت مقابل بازار صعودی و گاوی قرار دارد.

• بازار خرسی بازاری است که عموما قیمت‌ها حداقل ۲۰ درصد افت داشته‌اند، سنتیمنت کلی منفی است و سرمایه‌گذاران نسبت به آینده بدبین هستند.
• بازار خرسی می‌تواند دوره‌ای (چند هفته یا ماه) یا بلندمدت (چندین سال یا حتی دهه) باشد.
• فروش سهام، آپشن و صندوق‌های معکوس در چنین بازاری برای سرمایه‌گذاران سود به همراه دارد.

درک بازار خرسی

قیمت سهام عموما منعکس‌کننده انتظارات آتی جریان‌های نقدی و سود شرکت است. با کاهش چشم‌انداز رشد و از بین رفتن انتظارات صعودی، قیمت افت می‌کند. ترس، رفتار گله‌ای و عجله برای ضرر کمتر منجر به دوره‌های طولانی‌ کاهش قیمت می‌شود.

در تعریف بازار خرسی به کاهشی حداقل ۲۰ درصدی اشاره‌ شده است. اما این عدد معیاری قطعی نیست و می‌توان گفت افت ۱۰ درصدی هم نشانگر روندی نزولی است. تعریف دیگری برای بازار خرسی وجود دارد که در آن سرمایه‌گذاران بیش از آنکه ریسک‌پذیر باشند، ریسک گریزند. چنین بازاری می‌تواند ماه‌ها یا سال‌ها ادامه داشته باشد چرا که سرمایه‌گذاران تنها به دلیل حدس و گمان خود، در خلاف جهت چنین بازاری اقدام نمی‌کنند.

بازار خرسی می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد اما عمده‌ترین دلایل عبارت‌اند از: تضعیف یا کند شدن رشد اقتصاد، ترکیدن حباب‌ها، بیماری‌های همه‌گیر، جنگ، بحران‌های ژئوپلیتیک و تغییرات پارادایم اقتصادی (مانند گذار به اقتصاد آنلاین). نشانه‌های اقتصادی که ضعیف شده یا رشدش کم شده عبارت از کاهش اشتغال، کاهش درآمد، بهره‌وری کم و کاهش سود شرکت‌ها است. علاوه بر این مسائل، دخالت دولت در اقتصاد نیز می‌تواند باعث ایجاد بازار خرسی شود.

تغییر نرخ مالیات یا نرخ بهره هم می‌تواند منجر به بازاری خرسی شود. همچنین کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران یکی از نشانه‌های اولیه بازار خرسی است. اگر سرمایه‌گذار حس کند چیزی در شرف وقوع است سعی می‌کند معطل نماند؛ در اینجا اقدام به فروش سهام می‌کند تا از ضرر بیشتر جلوگیری کند.

بازارهای خرسی می‌توانند از چند هفته تا چند سال به طول بیانجامد. یک بازار خرسی سکولار (بازار سکولار بازاری است که محرک بنیادی‌اش برای مدت‌زمانی طولانی تغییر نمی‌کند) بین ۱۰ تا ۲۰ سال می‌تواند ادامه‌دار باشد و نشانه‌اش بازدهی کمتر از متوسط برای مدتی طولانی است. در چنین بازاری ممکن است صعودهای قیمتی خوبی هم در سهام یا شاخص‌ها رخ دهد اما چنین حرکاتی پایدار نیست و قیمت به سطوح قبل خودش بازمی‌گردد. از سوی دیگر یک بازار خرسی دوره‌ای چند هفته تا چند ماه بیشتر ادامه نخواهد داشت.

در ۲۴ دسامبر ۲۰۱۸ اکثر شاخص‌های اصلی بازار سهام ایالات‌متحده با کاهشی تقریبا ۲۰ درصدی، در شرف ورود به محدوده بازار خرسی بودند. همچنین شاخص‌های اصلی مانند SP500 و شاخص متوسط صنعتی داوجونز (DJIA) بین ۱۱ و ۱۲ مارس ۲۰۲۰ وارد محدوده بازار خرسی شدند. قبل از این، آخرین بازار خرسی بلندمدت بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹ در دوره بحران مالی رخ داد که تقریبا ۱۷ ماه به طول انجامید. SP500 در آن زمان ۵۰ درصد از ارزش خود را از دست داد.

در فوریه ۲۰۲۰ با همه‌گیری کرونا، سهام جهانی ناگهان وارد بازاری خرسی شدند به طوری که شاخص DJIA از سقف قیمتی‌اش (۲۹,۵۶۸.۷۷) در ۱۲ فوریه با ۳۸ درصد افت در ۲۳ مارس به (۱۸,۲۱۳.۶۵) رسید. هرچند که در ادامه SP500 و Nazdaq100 در آگوست ۲۰۲۰ سقف‌های جدید ثبت کردند.

مراحل بازار خرسی

بازارهای خرسی معمولا ۴ مرحله دارند:

1. نشانه مرحله نخست قیمت‌های بالا و سنتیمنت مثبت سرمایه‌گذاران است. در پایان این مرحله سرمایه‌گذاران شروع به خروج از بازار و کسب سود می‌کنند.
2. در این مرحله قیمت سهام شدیدا کاهش می‌یابند، فعالیت‌های تجاری و سود شرکت‌ها کم شده و شاخص‌های اقتصادی که زمانی مثبت بودند از متوسط خود کمتر می‌شوند. با منفی شدن سنتیمنت، برخی از سرمایه‌گذاران وحشت‌زده می‌شوند. این مرحله به‌عنوان مرحله تسلیم (capitulation) نیز شناخته می‌شود.
3. در مرحله سوم با ورود سفته‌بازان قیمت و حجم معاملات افزایش می‌یابد.
4. در مرحله آخر کاهش قیمت سهام ادامه‌ دارد اما سرعت آن کم می‌شود. قیمت‌های مناسب و اخبار خوب منجر به جذب سرمایه‌گذاران شده و بازار خرسی به بازاری گاوی تبدیل می‌شود.

خرس و گاو: پدیده بازار خرسی نام خود را از نحوه حمله خرس به طعمه‌ گرفته است، حرکت پنجه‌ها به سمت پایین. به همین دلیل بازارهایی که نزولی هستند را به این نام می‌خوانند. دقیقا مانند بازار صعودی که به دلیل نحوه شاخ زدن گاو به بازارهای گاوی معروف است.

تفاوت اصلاح با بازار خرسی

بازارهای خرسی را نباید با اصلاح اشتباه گرفت، اصلاح روندی کوتاه‌مدت با دوره کمتر از ۲ ماه است. اصلاح فرصت مناسبی برای سرمایه‌گذاران ارزشی است تا وارد سهم شوند، اما فرصت مناسب ورود در بازار خرسی به‌ندرت پیدا می‌شود. این امر به علت غیرممکن بودن تشخیص انتهای بازار خرسی است. جبران ضرر در چنین بازاری بسیار دشوار است، مگر اینکه فروشنده باشید یا از سایر روش‌های موجود در بازاری نزولی سود کسب کنید.

بین سال‌های ۱۹۰۰ تا ۲۰۱۸ شاخص DJIA تقریبا ۳۳ بار بازار خرسی را تجربه کرد که می‌توان گفت به‌صورت میانگین هر ۳ سال یک‌بار شاهد یک بازار خرسی هستیم. یکی از شاخص‌ترین بازارهای خرسی مصادف با بحران مالی جهانی در سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹ بود. در این مدت شاخص DJIA به میزان ۵۴ درصد کاهش یافت. آخرین بازار خرسی شاخص‌های SP500 و DJIA به دلیل همه‌گیری ویروس کرونا در سال ۲۰۲۰ رخ داد. شاخص ترکیبی Nazdaq هم اخیرا در ماه مارس به دلیل ترس از جنگ در اوکراین، تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه و تورم بالا وارد بازار خرسی شده است.

فروش استقراضی در بازارهای خرسی

سرمایه‌گذاران در بازار خرسی می‌توانند با فروش سود کسب کنند. در این روش سهام قرضی به فروش رفته و در قیمت‌های پایین‌تر بازخرید می‌شوند. این روش ریسک بالایی داشته و در صورت عدم موفقیت می‌تواند ضررهای سنگینی در پی داشته باشد. فروشنده سهام قبل از ثبت سفارش، سهام موردنظر را باید از کارگزار قرض بگیرد. مبلغ سود و زیان از تفاوت قیمتی که سهم در آن فروخته‌شده و قیمتی که بازخرید در آن صورت می‌گیرد، محاسبه می‌شود. قیمت بازخرید به قیمت پوشش نیز معروف است.

برای مثال فردی ۱۰۰ سهم شرکتی را به قیمت ۹۴ دلار می‌فروشد. قیمت افت کرده و معامله در ۸۴ دلار پوشش داده می‌شود. در این معامله سرمایه‌گذار ۱۰۰۰=۱۰*۱۰۰ دلار سود کسب می‌کند. اگر پس از معامله قیمت سهم بالا رود فرد به هنگام پوشش باید زیان شناسایی کند.

کارکرد صندوق‌های معکوس و آپشن در بازارهای خرسی

در معامله اختیار فروش می‌توان تا تاریخی مشخص یا قبل از آن سهام شرکتی را فروخت، با این تفاوت که فرد مسئولیتی بر عهده نگرفته و آزادی بیشتری دارد. اگر نسبت به سقوط بازار مطمئن نیستید می‌توانید از اختیار فروش استفاده کنید و پرتفوی خود در برابر ریزش قیمت‌ها ایمن کنید. سرمایه‌گذاران برای استفاده از این مزیت باید امکان معامله در بازار آپشن را در حساب خود داشته باشند. جدا از بازار خرسی، خرید اختیار فروش معمولا مطمئن‌تر از فروش آن است.

صندوق‌های معکوس مخصوص بازارهای نزولی طراحی شده‌اند. برای مثال صندوق معکوس شاخص SP500 در صورت افت این شاخص به میزان ۱ درصد، ۱ درصد رشد خواهد کرد. در صندوق‌های اهرمی این بازدهی چند برابر است. همانند بازار آپشن صندوق‌های معکوس نیز هنگام عدم اطمینان از رشد یا برای حفاظت از پرتفوی استفاده می‌شوند.

آشنایی با چند نمونه واقعی

بحران حباب وام‌های مسکن که موجب ریزش سهام در اکتبر ۲۰۰۷ شد. در آن زمان شاخص SP500 در ۹ اکتبر ۲۰۰۷ به سقف ۱,۵۶۵.۱۵ رسیده بود، اما پس از سقوط بازار و مشخص شدن مقدار نکول وام مسکن در کل اقتصاد، در ۵ مارس ۲۰۰۹ به ۶۸۲.۵۵ رسید. شاخص‌های اصلی بازار سهام ایالات‌متحده در ۲۴ دسامبر ۲۰۱۸ با ریزشی ۲۰ درصدی باز هم به بازار خرسی بسیار نزدیک بودند.

تازه‌ترین نمونه هم شاخص DJIA است که در ۱۱ مارس ۲۰۲۰ وارد بازاری خرسی شد، شاخص SP500 هم یک روز بعد همین راه را ادامه داد. با شروع همه‌گیری کووید و قرنطینه‌ها، نگرانی از کاهش تقاضا و مصرف افزایش یافت و موجب سقوط بازار سهام شد. در این دوره داوجونز از سقف ۳۰,۰۰۰ به ۱۹,۰۰۰ رسید. در این دوره شاخص SP500 نیز ۳۴ درصد سقوط کرد.

نمونه دیگر، ترکیدن حباب دات کام در سال ۲۰۰۰ است که تا اکتبر ۲۰۰۲ ادامه داشت و شاخص SP500 در آن زمان تقریبا ۴۹ درصد سقوط داشت. معروف‌ترین نمونه هم رکود بزرگ است که در ۲۸ و ۲۹ اکتبر ۱۹۲۹ موجب سقوط سنگین بازار سهام شد.

بازار خرسی چیست؟ مراحل یک بازار نزولی

اگر در بازارهای مالی مبتدی باشید ممکن است اصطلاحاتی را بشنوید که برای شما جدید باشد. یکی از این اصطلاحات بازار خرسی فازهای بازار خرسی یا Bear market است. این عبارت به همراه بازار گاوی یا Bull market برای توصیف روند کلی بازار به کار می‌رود. در این مطلب از فارکس ۳۶۵ قصد داریم به این که این بازار خرسی چیست، به ریشه این اصطلاح و عللی که باعث به وجود آمدن آن در سیکل بازار می‌شود بپردازیم. تا انتها با ما همراه باشید.

بازار خرسی (Bear market) چیست؟

Bear market به یک بازار نزولی گفته می‌شود که در آن مارکت فازهای بازار خرسی دچار افت قیمت طولانی مدت شود. در این حالت اکثر تریدرها حالات یاس و ناامیدی را تجربه می‌کنند. عرضه زیاد، تقاضای کم و حجم معاملات پایین از نشانه‌های این بازار است.

نکته ای حائز اهمیت در این مورد، داشتن دید طولانی مدت است زیرا روند کلی تنها با یک هفته نزول و یا صعود مشخص نخواهد شد. به طور کلی می‌توان گفت اگر یک مارکت در میان بدبینی گسترده و احساسات منفی سرمایه گذاران، 20 درصد یا بیشتر از اوج تاریخی خود افت کند ما در یک سیکل نزولی خواهیم بود. این وضعیت با چشم انداز اقتصادی رو به افول همراه است. نزولِ مارکت می تواند طولانی مدت یا دوره ای باشد. یعنی ممکن است این چرخه چندین هفته، ماه یا سال به طول بیانجامد.

به عنوان مثال شاخص های جهانی شروعی تکان‌دهنده در سال 2022 داشتند. بازارهای مالی و S&P 500 و NASDAQ و رکوردزنی‌هایی که پس از پاندمی کرونا در سال 2020 یک رشد اقتصادی چشم‌گیر تجربه کردند. از اوایل سال میلادی شاهد نزول پی در پی، در این بازارها هستیم. و همین کافی بود تا مفسران اقتصادی Bear market را برای کلیه مارکت ها در نظر بگیرند.

نکته حائز اهمیتی که وجود دارد این است که هیچ روند نزولی یا صعودی ادامه دار نخواهد بود. به عنوان مثال در زمان شروع پاندمی کرونا تمامی مارکت ها دچار ریزش شدند به گونه ای که سهام نزدک حدود 31 درصد و اس‌اندپی ۵۰۰ نیز 35 درصد کاهش یافتند. اما این نزول تنها یک ماه طول کشید و پس از پایان این عرضه ترسناک حدود 3 ماه بعد تمامی این شاخص ها و سهام ها توانستند چند اوج تاریخی ثبت کنند.

اصطلاح بازار خرسی از کجا آمده است؟

تصور می شود که Bear market نام خود را از نحوه حمله خرس به طعمه خود گرفته است. زیرا خرس با کشیدن پنجه به سمت پایین طعمه خود را پایین می‌کشد.

علل ایجاد بازارهای نزولی

نزولی شدن بازارها می‌تواند علل متفاوتی داشته باشد. اقتصاد ضعیف یا کند، ترکیدن حباب‌های بازار، بیماری‌های همه گیر، جنگ، بحران‌های ژئوپلیتیکی و تغییرات اقتصادی از عوامل نزولی شدن مارکت ها هستند.

نشانه‌های یک اقتصاد ضعیف معمولاً کاهش آمار اشتغال، درآمد پایین، بهره وری و سود کم مشاغل است. دولت‌ها نیز می‌توانند با دخالت‌هایی که در اقتصاد انجام می‌دهند باعث Bear market شوند. مثلا فدرال رزرو با تغییر نرخ بهره یا وجوه می‌تواند منجر به ریزش یا افزایش در بازارها شود.

مراحل یک بازار خرسی

یک مارکت خرسی معمولا دارای چهار فاز مختلف است که عبارتند از:

1. فاز اول با قیمت های بالا و تمایل زیاد سرمایه گذاران برای خرید مشخص می‌شود در پایان این مرحله سرمایه گذاران شروع به سیو سود و خروج از مارکت‌ها می‌کنند.
2. در فاز دوم شاهد ریزش‌های شدید در بازار خواهیم بود. فعالیت های تجاری و سود شرکت ها شروع به کاهش می کنند. در این مرحله معامله گران دچار احساس ترس شده و دست به فروش می زنند.
3. در فاز سوم سفته بازان وارد بازار شده در نتیجه قیمت‌ها و حجم معاملات را با‌لا می‌برند.
4. در این فاز کاهش قیمت‌ها ادامه دارد اما این اتفاق به کندی رخ می‌دهد و در پایان قیمت‌های پایین و وجود اخبار مثبت در این مرحله باعث جذب دوباره سرمایه گذاران خواهد شد.

درک بازارهای نزولی

قیمت‌های سهام معمولا منعکس‌کننده انتظارات آتی جریانات نقدی و سود شرکت‌ها هستند. با کاهش چشم‌انداز رشد و از بین رفتن انتظارات، قیمت سهام می‌تواند کاهش یابد. رفتار گله ای، ترس، عجله برای حافظت از سرمایه در برابر ضرر بیشتر می‌تواند منجر به طولانی و ادامه‌دار شدن این روند شود.

در بالا به این موضوع اشاره کردیم که اگر ارزش یک دارایی بالای 20 درصد کاهش یابد وارد سیکل نزولی شده ایم. اما عدد 20 یک عدد ثابت نیست بلکه یک عدد دلخواه است و این درصد حتی 10 درصد هم باشد چیزی که اهمیت دارد حالات روحی معامله گران و وجود احساس ناامیدی و بدبینی در بازار است.

به عنوان مثال یکی از عواملی که می‌توان به کمک آن بازار خرسی را مشخص نمود توجه به ریسک گریزی یا ریسک پذیری افراد حاضر در مارکت‌ها ست. وقتی تریدرها ریسک گریزی را در پیش بگیرند نزول مارکت ممکن است ماه‌ها یا هفته‌ها به طول بیانجامد.